“Abbas və Gülgəz” – XVII əsr Azərbaycan məhəbbət dastanı.
| Abbas və Gülgəz | |
|---|---|
| Janr | dastan |
| Yazılma ili | XVII əsr |
 Abbas və Gülgəz Vikimənbədə | |
Azərbaycan xalq dastanları içərisində elələri var ki, qəhrəmanlıqla məhəbbətin birləşdirilməsi yolu ilə yaradılmışdır. Xalq içərisində sevilib geniş yayılan “Əsli və Kərəm”, “Abbas və Gülgəz”, “Seydi və Pəri”, “Məhəmməd və Güləndəm”, “Leyli və Məcnun” və s. dastanları bu qəbildəndir. Abbas və Gülgəz XVII əsrdə yaranmış Azərbaycan məhəbbət dastanlarından biridir. Ehtimal olunur ki, Aşıq Abbas Tufarqanlının həyatı və şeirləri əsasında qoşulmuşdur.
Abbasın sevgilisi Gülgəz zorla şah sarayına aparılır. Abbas müxtəlif çətinliklərdən keçərək məhəbbətinə qovuşur. Dolğun lirik-epik surətlər, gərgin süjet xətti “Abbas və Gülgəz”-i orta əsrlər Azərbaycan məhəbbət dastanının kamil nümunəsi səviyyəsinə yüksəltmişdir. [1]
Bаşınа döndüyüm, qurbаn olduğum,
Аbbаs, аpаrdılаr yаrını sənin.
Аlışıb odunа, büryаn olduğum,
Аbbаs, аpаrdılаr yаrını sənin.
Köç-köç oldu, kəcаvələr düzüldü,
Ахdı еyni yаşı, üzə süzüldü,
Gеri bахdı, əli sənnən üzüldü,
Аbbаs, аpаrdılаr yаrını sənin.
Mən Qənbərəm, söyləmərəm hеç yаlаn,
Sаrı Хocа, Bеcаn, Аllаhvеrdi хаn,
Еlinə, ölkənə sаldılаr tаlаn,
Аbbаs, аpаrdılаr yаrını sənin..
Dastanın indiyədək yeddi variantı toplanmışdır.
- ↑ Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 13–14. ISBN 978-9952-441-02-4.
- Azərbaycan məhəbbət dastanları. 5 cilddə. C.2. B., 2005.
- Araslı H. XVII-XVIII əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi (Ali məktəblər üçün dərslik). Bakı: "Azərbaycan Universiteti" nəşriyyatı, 1956, s. 108-112.
- M.H.Təhmasib Azərbaycan xalq dastanları (orta əsrlər). B., 1972;
- P.Əfəndiyev Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı. B., 1981;
- V.Vəliyev Azərbaycan folkloru. B., 1985;
- Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. C.1. B., 2004.