Abaza Həsən Paşa (osman. ابازه حسن پاشا), həmçinin Qara Həsən Paşa və ya Cəlalı Həsən Paşa —XVII əsrin ortalarında Osmanlı bəylərbəyi və cəlali üsyançısı. O, Osmanlı hökumətinə qarşı iki üsyan qaldırmış, ikincisi və ən böyüyü 16 fevral 1659-cu ildə onun Hələbdə sui-qəsdə uğraması ilə başa çatmışdır. Abaza Həsən Paşa sədrəzəm Köprülü Mehmed Paşanı devirməyə məcbur etməyə cəhd göstərmiş, lakin uğursuz olmuşdur.[1]
| Abaza Həsən Paşa | |
|---|---|
| osman. اباظة حسن پاشا | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | 16 (26) fevral 1659 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | başın kəsilməsi |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, hərbi qulluqçu |
| Hərbi xidmət | |
| Qoşun növü | Sipahilər |
| Rütbəsi | bəylərbəy |
Böyük cəlali üsyançılarının sonuncusu olan Abaza Həsənin məğlubiyyəti Anadoluda uzun sürən qeyri-sabitlik dövrünün sona çatmasına səbəb olmuşdur. Vilayət 1622-ci ildə Abaza Mehmed Paşanın üsyanından sonra bəylərbəylər tərəfindən qaldırılmış üsyanlardan əziyyət çəkirdi.[2]
- Dankoff, Robert. The Intimate Life of an Ottoman Statesman: Melek Ahmed Pasha (1588–1662) As Portrayed in Evliya Çelebi's Book of Travels. Albany: SUNY Press. 1993.
- Finkel, Caroline. Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923. New York: Basic Books. 2005. ISBN 978-0-465-02396-7.
- Heyd, Uriel. Studies in Old Ottoman Criminal Law. Oxford: Oxford University Press. 1973.
- İlgürel, Mücteba. Abaza Hasan // Türkiye Diyanet Vakfi İslâm Ansiklopedisi. 1. 10–11. [in Turkish]
- İlgürel, Mücteba. Abaza Hasan Paşa İsyanı [The Revolt of Abaza Hasan Pasha] (Docent Thesis). Istanbul University Faculty of the Arts. 1976. [in Turkish]
- İnalcık, Halil. Devlet-i 'Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar - III, Köprülüler Devri [Devlet-i 'Aliyye: Studies on the Ottoman Empire - III, Köprülü Era]. Istanbul: Türkiye Bankası Kültür Yayınları. 2015. [in Turkish]
- İnalcık, Halil. "Military and Fiscal Transformation in the Ottoman Empire, 1600–1700". Archivum Ottomanicum. 6. 1980: 283–337.
- Naîmâ Mustafa Efendi. İpşirli, Mehmet (redaktor). Târih-i Na'îmâ (Ravzatü'l-Hüseyin fî Hulâsati Ahbâri'l-Hâfikayn [Naima's History - The Garden of Hüseyin in Summary of the News of East and West]. 6. Ankara. 2007. [In Ottoman Turkish]
- Thomas, Lewis V. Norman Itzkowitz (redaktor). A Study of Naima. New York: New York University Press. 1972.