AMEA Folklor İnstitutu

Folklor İnstitutu 1994-cü ildə AMEA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu nəzdində "Folklor sarayı" Elmi Mədəni Mərkəzi kimi fəaliyyətə başlamışdır. Fəaliyyətinin ilk illərində Mərkəz Azərbaycan folkloru, Türk xalqları folkloru, Aşıq yaradıcılığı və Kompüter mərkəzi kimi struktur bölmələrdən ibarət olmuş, 2000-ci ildə "Kitabi Dədə Qorqud"un 1300 illik yubileyi ilə əlaqədar olaraq Qorqudşünaslıq şöbəsi ilə zənginləşmişdir. 2003-cü ildən isə AMEA-nın müstəqil struktur vahidinə — Folklor İnstitutuna çevrilmişdir.

AMEA Folklor İnstitutuna müxtəlif illərdə aşağıdakı elm xadimləri rəhbərlik etmişlər:

1. Filologiya elmləri doktoru, professor Hüseyn İsmayılov - 2003-2011
2. Akademik Muxtar İmanov - 2011-2024
3. Filologiya elmləri doktoru, dosent Hikmət Quliyev - 2025-ci il tarixindən indiyə qədər

İnstitutun direktoru:

• Filologiya elmləri doktoru, dosent Hikmət Quliyev

İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini:

• Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Afaq Ramazanova ^[1]

İnstitutun ümumi işlər üzrə direktor müavini:

• Abuzər Gülməmmədov ^[2]

Elmi katib:

• Elçin Abbasov ^[3]

Hazırda AMEA Folklor İnstitutunda Azərbaycan folklorşünaslıq elmi aşağıdakı şöbələr üzrə araşdırılı tədqiq edilir:

1. Azsaylı xalqların folkloru şöbəsi (fil.e.d., dosent Oruc Əliyev)
2. Aşıq yaradıcılığı şöbəsi
3. Cənubi Azərbaycan folkloru şöbəsi (fil.e.d., dosent Mətanət Abbasova)
4. Dədə Qorqud şöbəsi (fil.e.d., professor Ramazan Qafarlı)
5. Folklor və yazılı ədəbiyyat şöbəsi (fil.e.d., dosent Leyla Məmmədova)
6. Folklorun toplanması və sistemləşdirilməsi şöbəsi (fil.ü.f.d., dosent İlkin Rüstəmzadə)^[4]
7. Qərbi Azərbaycan folkloru şöbəsi (fil.ü.f.d., dosent Əziz Ələkbərli)
8. Mərasim folkloru və milli kulinariya ənənəsi şöbəsi (fil.ü.f.d., dosent Ağaverdi Xəlil)
9. Mifologiya şöbəsi (fil.e.d., professor Seyfəddin Rzasoy)
10. Folklor nəzəriyyəsi şöbəsi (fil.e.d., professor Füzuli Bayat)
11. Türk xalqları folkloru şöbəsi (fil.e.d., professor Əfzələddin Əsgərov)

Köməkçi şöbələrdən Arxiv, Beynəlxalq əlaqələr, Folklor studiyası, Kitabxana, Elektron xidmətlər və nəşriyyat şöbələri institutun çoxcəhətli fəaliyyətini əlaqələndirir.^[5]

Azərbaycan folklorunun və mifoloji mətnlərinin respublikanın bütün regionlarından və azərbaycanlıların kompakt yaşadığı xarici ərazilərdən toplanılması, sənədləşdirilməsi, elmi təsnifi, kataloqlaşdırılması, tərtibi və nəşr edilməsi; folklor mətnlərinin variantlarının və qaynaqlarının üzə çıxarılması, Azərbaycan folklorunun tarixi xronoloji ardıcıllıqla inkişaf xüsusiyyətlərinin şərh edilməsi və nəzəri problemlərinin araşdırılması, Azərbaycan folklorunun lokal, regional, etnik, milli və universal xüsusiyyətlərinin və əlaqələrinin tədqiqi, Azərbaycan bölgələrinin zəngin folklor antologiyalarının, folklor və mif mətnləri toplularının yaradılması, çoxcildli folklor, mifologiya və folklorşünaslıq tarixinin hazırlanması.

AMEA Folklor İnstitutunda bir sıra əhəmiyyətli tədqiqat əsərləri hazırlanıb nəşr edilmişdir:

• Güney Azərbaycan folkloru 17 cilddə
• Usta söyləyicilərin repertuarı
• Azərbaycan folklor antologiyası
• Azərbaycan folklor külliyyatı
• Qərbi Azərbaycan folkloru 4 cilddə
• Azsaylı xalqların folkloru 6 cilddə
• Qarabağ: folklor da bir tarixdir 10 cilddə
• Dini folklor 3 cilddə
• SMOMPK məcmuəsində Azərbaycan folklor materialları 5 cilddə
• Folklor və yazılı ədəbiyyat 2 cilddə

AMEA Folklor İnstitutunun əməkdaşlarının elmi əsərləri ardıcıl olaraq kitab halında çap olunur.

AMEA Folklor İnstitutunun elmi jurnalları olan - "Dədə Qorqud" elmi-ədəbi jurnalı 2001-ci ildən çıxan Respublika miqyasında, daha sonra isə beynəlxalq miqyasda əsas elmi nəşrlərdən biri hesab olunur.^[6] "Azərbaycan Şifahi Xalq Ədəbiyyatına dair Tədqiqlər" jurnalı da Respublika əhəmiyyətli jurnal hesab olunur.^[7]

"Azərbaycan folklor antologiyası" seriyası

AMEA Folklor İnstitutunda çoxcildlik "Azərbaycan folklor antologiyası" seriyası var. "Azərbaycan folklor antologiyası" seriyası üzrə aşağıdakı kitablar nəşr olunmuşdur:

1. Göyçə folkloru. Bakı,"Səda", 1999, 430 s.
2. Qarabağ folkloru. Bakı,"Səda", 2001, 208 s.
3. Qaraqoyunlu folkloru. Bakı,"Səda", 2002, 223 s.
4. Ağbaba folkloru. Bakı,"Səda", 2003, 243 s.
5. Gəncəbasar folkloru. Bakı,"Səda", 2004, 285 s.
6. İrəvan çuxuru folkloru. Bakı,"Səda", 2004, 282 s.
7. Şəki, Qəbələ, Oğuz, Qax, Zaqatala, Balakən folkloru. Bakı,"Səda", 2005, 546 s.
8. Şirvan folkloru. Bakı,"Səda", 2005, 222 s.
9. Ağdaş folkloru. Bakı,"Nurlan", 2006, 496 s.
10. Dərbənd folkloru. Bakı,"Nurlan", 2006, 216 s.
11. Dərələyəz folkloru. Bakı,"Nurlan", 2006, 238 s.
12. Muğan folkloru. Bakı,"Nurlan", 2008, 225 s.
13. Naxçıvan folklor örnəkləri. Bakı, 2009, 541 s.; "Nurlan", 2011, 360 s.
14. İraq-Türkman folkloru. Bakı,"Nurlan", 2009, 452 s.
15. Borçalı-Qarapapaq folkloru. Bakı, "Nurlan", 2011, 444 s.
16. Loru-Pəmbək folkloru. Bakı, "Nurlan", 2011, 400 s.
17. Qazax örnəkləri. Bakı, "Elm və təhsil", 2012, 376 s.
18. Borçalı folklor örnəkləri. Bakı, "Elm və təhsil", 2013, 328 s.; 328 s.; 390 s.
19. Masallı folklor örnəkləri. Bakı, "Elm və təhsil", 2013, 418 s.
20. Dərbənd folklor örnəklri. Bakı, "Elm və təhsil", 2014, 368 s.
21. Şəki folklor örnəkləri. Bakı, "Elm və təhsil", 2014, 408 s.; "Nurlan", 2008, 536 s.; "Səda", 2002, 366 s.; 2000, 248 s.
22. Yardımlı folklor örnəkləri. Bakı, "Elm və təhsil", 2014, 334 s.
23. Gədəbəy folklor örnəkləri. Bakı, "Elm və təhsil", 2016, 360 s.
24. Tovuz folklor örnəkləri. Bakı, "Elm və təhsil", 2020, 328 s.; 2017, 384 s.
25. Zəngəzur folklor örnəkləri. Bakı, "Elm və təhsil", 2021, 356 s.; "Nurlan", 2009, 416 s.; "Nurlan", 2005, 597 s.
26. Zəngəzur folkloru: milli-mədəni düşüncə və çağdaş elmi yanaşmalar. Bakı, "Elm", 2022, 272 s.
27. Göyçay folklor örnəkləri. Bakı,"Elm və təhsil", 2022, 296 s.
28. Qaşqay folklor örnəkləri. Bakı, "Elm və təhsil", 2023, 316 s.
29. Şərur folklor örnəkləri. Bakı, "Elm və təhsil, 2023, 304 s.
30. Naftalan folklor örnəkləri. Bakı, "Elm və təhsil", 2024, 294 s.^[8]

• AMEA-nın Folklor İnstitututunun rəsmi saytı

• Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası