Ağac pozası (Vrikşasana) — balans tənzimləyici bir asanadır. Orta əsrlərə aid Hatha yoqasında mövcud olan nadir ayaqüstü duruşlardan biridir.[1] Müasir yoqa təcrübəsində məşhurluğunu qoruyan duruşlardandır. Bu poza müasir yoqanın rəmzi sayılır. Tez-tez yoqa jurnallarında yer alır və Beynəlxalq Yoqa Günü kimi tədbirlərdə ictimai nümayişlərdə tətbiq olunur.[2]
Sanskrit dilindəki vrkşa (ağac) və asana (poz) sözlərindən yaranmışdır.
Mahabalipuramda yerləşən VII əsrə aid daş oyma kompozisiyasında bir ayağı üstə duran fiqura rast gəlinir ki, bu da Vrikşasanaya bənzər bir pozanın həmin dövrdə mövcud olduğunu göstərə bilər.[3] Bəzi mənbələrə görə, sadhular bu pozada meditasiya edərək özlərini mənəvi təlimə həsr edirdilər.
Poza 17-ci əsrə aid olan Gheranda Samhita adlı klassik yoqa mətnində təsvir olunmuşdur. Müasir dövrdə isə o, yoqanın simvolik pozalarından biri hesab olunur. Tez-tez yoqa jurnallarında təqdim olunur və Beynəlxalq Yoqa Günü kimi tədbirlərdə nümayiş etdirilir.[4]
Vrikşasana "ağac duruşu" mənasına gəlir və vrikşa (ağac) ilə asana (poza) sözlərinin birləşməsindən yaranır. Poza Tadasanadan başlanır. Ən geniş yayılmış formada bir diz bükülür və ayaq dabanı digər ayağın buduna yerləşdirilir.[5] Alternativ olaraq bükülmüş ayaq yarım lotus mövqeyində yerləşdirilə bilər. Əllər başın üzərində ya birləşdirilməmiş şəkildə yuxarı yönəlmiş olur, ya da Anjali Mudra vəziyyətində birləşdirilir.
Bu poza təkcə fiziki sabitliyi deyil, həm də zehni və emosional tarazlığı gücləndirir.[6] Brahma Samhitada qeyd edildiyi kimi, bu poza mərhəmət, səxavət, dözümlülük, çeviklik və ruhi sabitlik kimi keyfiyyətləri inkişaf etdirir.
Bikram yoqa sistemində Ağac pozası "Tadasana" adlandırılır və burada bir ayaq yarım lotus vəziyyətində bükülür, əllər isə sinə qarşısında dua (Anjali Mudra) mövqeyində birləşdirilir.[7] Bu pozadan sonra şaquli vəziyyətdə qalan ayaq dizdən bükülür və Toe Stand ("Padangusthasana") pozasında keçilir. Bu vəziyyətdə daban yuxarı qalxır, bud baldırın üzərinə oturdulur, digər ayaq isə yarım lotus vəziyyətində qalır.[8]
Pozun icrası balans imkanlarına uyğun olaraq dəyişdirilə bilər. Əllər yana açıq, başın üzərində düz və ya bucaq altında yerləşdirilə, yaxud sinə önündə dua mövqeyində saxlanıla bilər.[9] Balansı saxlamaq çətin olduqda, bir daban ayaq ayağın baldırına söykənə və barmaqlar yerə toxuna bilər. Alternativ olaraq, bir əl divara söykənilə bilər. Həmçinin, poz yerə uzanaraq da icra edilə bilər. Əgər ehtiyac varsa, bükülmüş dizin altına dayaq bloku yerləşdirilə bilər.[10]
Ağac pozası yaşlı insanlara tarazlığı qorumaqda və yıxılmalardan irəli gələn xəsarətlərin qarşısını almaqda kömək etdiyi üçün tövsiyə olunur.[11] İlkin araşdırmalara əsasən, ağac pozasını da əhatə edən yoqa proqramı yaşlılarda yıxılmaların qarşısını almaqda faydalı ola bilər.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2025-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-31.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2025-04-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-31.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2009-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-31.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-31.
- ↑ https://books.google.az/books?id=-zzRvh1fRzEC&pg=PA18&redir_esc=y (#bare_url_missing_title).
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2025-06-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-31.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2025-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-31.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2025-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-31.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-01-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-31.
- ↑ "Class styles". Sadhana Yoga & Wellbeing (ingilis). 2024-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-31.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-02-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-31.