Açxoy-Martan (çeç. Iашхой-Марта, Тӏехьа-Марта) — Çeçenistan Respublikası, Açxoy-Martan rayonu ərazisində yerləşən kənd. İnzibati cəhətdən Axçoy-Martan rayonunun və Axçoy-Martan kənd sovetliyinin mərkəzidir[3].
| Açxoy-Martan | |
|---|---|
| ӏашхой-Марта, Тӏаьхьа-Марта | |
 | |
| 43°11′38″ şm. e. 45°17′00″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 1846 |
| Mərkəzin hündürlüyü | 250 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 366600 |
.svg)  Açxoy-Martan | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kənd Qroznıdan 40 km cənub-qərbdə yerləşir. Kəndin mərkəzindən Sunja çayının qolu olan Fortana çayı axır (çeç. Марта), şərq hissəsindən isə Açxo çayı keçir (çeç. Iашхо, Iашху). Kəndin adı bu iki çayın adından ortaya çıxmışdır — Açxu və Martan.
Kənddən 6 km şimalda "Qafqaz" federal yolu keçir. Ən yaxın dəmiryolu stansiyası olan Samaşkiyə olan məsafə 15 km-dir (1994-cü ildən fəaliyyət göstərmir).
Ən yaxın yaşayış məntəqələri: cənub-qərbdə Bamut, şimal-qərbdə Assinovskaya, şimalda Yeni Şaroy, şimal-şərqdə Şaami-Yurt, Katar-Yurt, cənub-şərqdə Yandi və Köhnə Açxoy.
1944-cü ildə Çeçen və İnquşların deportasiyası zamanı, Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının ləğv edilməsindən sonra İtum-Kali kəndi Novoselskoe olaraq adlandırılır[4].
1957-ci ildə Çeçen-İnquş Mustar sovet Sosialist Respublikasının bərpa edilməsindən sonra kəndin əvvəlki adı özünə qaytarılır.
- Milli tərkib 2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə kəndin milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[5]
| Xalq | Say, nəf. |
Ümumi əhaliyə olan nisbəti, % |
|---|---|---|
| çeçenlər | 20 113 | 99,7 % |
| digərləri | 59 | 0,3 % |
| ümumi | 20 172 | 100,00 % |
Mərkəzi rayon kitabxanasında 70 minə yaxın kitab var. Həmçinin kənddə respublikada birincisi olan "Elbrus" gənclər məlumat mərkəzi fəaliyyət göstərir.
9 orta və səkkiz illik məktəb, 3 böyük uşaq bağçası vardır. Hərbi əməliyyatların başlamazdan əvvəl kənddə ölkənin ən böyük orta ixtisas texniki məktəblərindən biri, habelə internat məktəbi faəliyyət göstərirdi.
Taxılçılıq, maldarlıq və bağçılıqla məşğul olan kənddə Açxoy-Martan sovxozu təşkil edilmişdir.
Respublikada ən böyük toxum emalı zavodu fəaliyyət göstərir.
Plastik fabriki respublikada ən böyük tikinti materialları istehsal edən müəsisələrdən biridir.
Axçoy-Martan idmançıları cüdo, karate, taekvondo və boks yarışlarında əla nəticələr göstərirlər.
2005-ci ildə kənddə "Ramzan"[6] idman klubunuin filialı fəaliyyətə başlamışdır.
Üstəlik kənddə "Marta" futbol klubu və "Axçoy" voleybol komandası fəaliyyət göstərir.
- ↑ 1 2 http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.
- ↑ "Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года"..
- ↑ "Код ОКАТО 96 202 802 000 — Ачхой-Мартановская сельский округ (сельсовет)* (Ачхой-Мартановский район)". 2015-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-10.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР о переименовании некоторых сельских советов и населённых пунктов Грозненской области Arxivləşdirilib 2022-03-28 at the Wayback Machine (см. документ № 100)
- ↑ "Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населенным пунктам, сельским населенным пунктам с численностью населения 3000 человек и более"". 2015-09-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-10.
- ↑ "Ачхой-Мартан живёт активной спортивной жизнью". 2012-07-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-10-24.