10 von çörəyi (kor. 십원빵), bəzən 10 von vaflisi[1] və ya şipvonppan[2] – ilk dəfə 2019-cu ildə Kyoncu şəhərində satılmış Cənubi Koreya küçə yeməyi. Cənubi Koreyanın 10 vonluq sikkəsinin formasında olan çörək və ya vaflidir. Tərkibində motsarella pendiri olur.
Cənubi Koreyanın digər şəhərlərində yeməyin bir çox variantı yaranmışdır: 50 von çörəyi (Concu), 100 von çörəyi (Tonyon) və 500 vön çörəyi (Seul).[3] 2022-ci ildə Yaponiyada 10 yen çörəyi yaranmışdır.[4]
Çörək Cənubi Koreyanın 10 vonluq sikkəsinin formasında hazırlanır. Bu sikkənin seçilməsinin səbəbi arxa tərəfində Kyoncu şəhərinin məşhur məbədi olan Pulquksada yerləşən Tabothap paqodasının təsvirinin olmasıdır.[2]
Yemək Çejudo əyalətində yerləşən bir şirkət tərəfindən ixtira edilmişdir. Şirkət 2016-cı ildə kalmar formasında olan pendirli çörək hazırlamağa başlamışdır.[5] Şirkət Cənubi Koreyanın müxtəlif yerləri üçün çörəyin müxtəlif formalarda olan variantlarını hazırlamağa başlamış və Kyoncu üçün 10 vonluq sikkəni seçmişdir. Şirkət Kyoncuda fəaliyyət göstərən yerli distribüterlə müqavilə imzalamış və məhsulu 2019-cu ilin dekabrında Kyoncuda yerləşən Hvannidan-kil mağaza küçəsində satmağa başlamışdır.[5][6][7] Lakin satıcı müqavilənin şərtlərini pozmuş və Çejudo əyalətindən olmayan pendirdən istifadə etmişdir.[5] Satıcı mülki məhkəmə işi nəticəsində cərimə olunmuş, müqaviləyə 2021-ci ildə xitam verilmişdir. Buna baxmayaraq, satıcı çörəyi fərqli brend adı altında satmağa davam etmişdir. Daha sonra şəhərdə digər təqlidçi satıcılar yayılmağa başlamışdır.[6] Məhkəmə satıcıya "10 von çörəyi" adından istifadə etməyə qadağa qoysa da, şirkət "Kyoncunun 10 von çörəyi" adından istifadə edərək bu qərardan yayınmışdır.[5]
2021-ci ilin sentyabrında Cənubi Koreya prezidenti Yun Sok Yol kampaniya zamanı 10 von çörəyi yemişdir.[5][8] 2024-cü ildə Honkonqda yerləşən bir mağaza çörəyi "10 sent çörəyi" adı ilə satmağa başlamışdır.[9]
2022–2023-cü illərdə Koreya Bankı sikkənin dizaynından kommersiya məqsədilə istifadəsini qadağa edən qanunu əsas göstərərək istehsalçılardan yeməyin dizaynını dəyişməyi tələb etmişdir.[2][3][8] Mağaza sahiblərinin çoxu bu tələbə istəksiz yanaşmışdır. Onlar bildirmişdirlər ki, Cənubi Koreya hökuməti sikkənin dizayn fayllarını Koreya Açıq Hökumət Lisenziyası altında paylaşmışdır, bu isə kommersiya məqsədli istifadəyə icazə verir.[8] Koreya Bankı lisenziyanın istifadəsinin səhv olduğunu açıqlamışdır.[2] 2024-cü ilin avqustunda Koreya Bankının müəyyən hallarda (məsələn, çörək dizaynı) sikkə dizaynının kommersiya məqsədli istifadəsinə icazə verən qanun dəyişiklikləri edəcəyi bildirilmişdir.[7][10]
- ↑ Lee, Jung-youn. "[Weekender] Warm delights on cold nights: Street snacks make a comeback". The Korea Herald (koreya). 2023-11-11. İstifadə tarixi: 2 mart 2025.
- ↑ 1 2 3 4 "Sibwonppang street snack faces design overhaul after complaints from BOK". Korea JoongAng Daily (ingilis). 2023-06-23. İstifadə tarixi: 2 mart 2025.
- ↑ 1 2 Lee, Yeon-woo. "BOK wants '10-won bread' to stop looking like money". The Korea Times (ingilis). 2023-06-22. İstifadə tarixi: 2 mart 2025.
- ↑ Joo, Jung-wan. "Two different fates for the same bread". Korea JoongAng Daily (ingilis). 2023-07-16. 2024-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 mart 2025.
- ↑ 1 2 3 4 5 불티나는 '십원빵' 알고보니 경주 아닌 "제주도가 원조". 제주의소리 (koreya). 2023-06-23. 2023-07-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 mart 2025.
- ↑ 1 2 최, 충일; 김, 정석. "尹도 먹은 경주 '십원빵', 화폐 도용 이어 이번엔 원조 논란". JoongAng Ilbo (koreya). 2023-06-26. 2023-06-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 mart 2025.
- ↑ 1 2 일본 십엔빵의 원조 '십원빵' 뒤늦게 허용…"황당규제" 비판에 백기. Maeil Business Newspaper (koreya). 2024-08-30. 2024-09-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 mart 2025.
- ↑ 1 2 3 이, 승준. 윤 대통령도 먹었던 경주 '십원빵', 디자인 바뀐다…왜. The Hankyoreh (koreya). 2023-06-21. 2023-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 mart 2025.
- ↑ "10 Cents Bread". Time Out. 2024-08-20. İstifadə tarixi: 2 mart 2025.
- ↑ Yoon, Seung-jin; Lee, Ji-young. "'10 won bread' to be mintable with relaxed currency regulations". Korea JoongAng Daily (ingilis). 2024-08-30. 2024-09-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 mart 2025.
Vikianbarda 10 von çörəyi ilə əlaqəli mediafayllar var.
