Əsməranın Böyük sinaqoqu (tiqr. ምኩራብ ኣስመራ; ərəb. معبد أسمرا; ivr. בית הכנסת של אסמרה) — Eritreyanın paytaxtı Əsməra şəhərində yerləşən sinaqoq.
| iudaizm | |
| Əsməra sinaqoqu | |
|---|---|
| tiqr. ምኩራብ ኣስመራ; ərəb. معبد أسمرا; ivr. בית הכנסת של אסמרה | |
 | |
 | |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| Şəhər | Əsməra |
| Memarlıq | |
| Üslubu | neoklassisizm |
İlk yəhudilər Eritreyaya XIX əsrin sonlarında gəlmişdir. Onların əksəriyyəti Aden yəhudi icmasının nümayəndələri idi. 1 yanvar 1905-ci il tarixində Eritreyada keçirilmiş siyahıyaalmaya görə ölkədə 120 yəhudi yaşayırdı, onlardan 83 nəfəri Asməra şəhərində məskunlaşmışdı. Böyük sinaqoq 1906-cı ildə Asməra yəhudi icması tərəfindən inşa edilmişdir[1]. O, şəhərin mərkəzində, Harnet avenyusunda yerləşir və yəhudi icmasının toplaşdığı əsas məkan olmuşdur.
1948-ci ildə İsrail dövləti yaradıldıqdan sonra Eritreyadan yəhudi əhalinin mərhələli şəkildə köçü başlamışdır. Bununla belə, 1950-ci illərdə Eritreyada hələ də təxminən 500 yəhudi yaşayırdı. Sinaqoq həmçinin Afrikanın müxtəlif bölgələrindən gələn yəhudilərə də xidmət edirdi; onlar burada “dəhşətli günlər” adlanan dövrü — Roş ha-Şana ilə Yom-Kippur arasındakı 10 günü qeyd edirdilər. Bu dövrdə sinaqoqun nəzdində müəllim hazırlayan seminariya da yaradılmışdı.
1961-ci ildə Efiopiyaya qarşı Eritreyanın müstəqillik müharibəsi başlandı və məhz həmin dövrdə yəhudilərin kütləvi şəkildə ölkəni tərk etməsi prosesi sürətləndi. 1970-ci illərin əvvəlində yəhudi mühacirəti daha da artdı. 1975-ci ildə baş ravvin və icmanın böyük hissəsi təxliyə edildi. Həmin vaxta qədər ölkədə cəmi 150 yəhudi qalmışdı[2]. Eritreya 1993-cü ildə rəsmi olaraq müstəqillik əldə etdikdə yerli yəhudilərin demək olar ki, hamısı ya vəfat etmiş, ya da ölkəni tərk etmişdi. 2006-cı ilədək Asməra əsilli iş adamı Samuel Koen sinaqoq binasına nəzarət edirdi[3][4][5]. Yerli olmayan bir neçə yəhudi də sinaqoqa gəlməkdə davam edir.
Yəhudilik Eritreya hökuməti tərəfindən tanınan dörd rəsmi din sırasına daxil olmasa da, hökumət yəhudilərin dini etiqad azadlığını heç vaxt məhdudlaşdırmamışdır[6].
Əsas ibadət zalı 200 nəfərə qədər insanı qəbul edə bilir. Bundan əlavə, seminariyanın tədris otaqları və kiçik yəhudi qəbiristanlığı da mövcuddur[7].
- ↑ "j. - 4-member Cohen family is the last of Eritrean Jews". web.archive.org. 30 sentyabr 2007. Archived from the original on 30 sentyabr 2007. İstifadə tarixi: 1 fevral 2022.
- ↑ "Eritrea Virtual Jewish History Tour". www.jewishvirtuallibrary.org (ingilis). 7 noyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2017.
- ↑ "Asmara's last Jew recalls 'good old days'". BBC News. 30 aprel 2006. 23 yanvar 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2006.
- ↑ "Eritrea's last native Jew tends graves, remembers". Reuters. 2 may 2006. 10 iyun 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2006.
- ↑ "Jewish Weekly 9-21-2001". 25 oktyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 fevral 2022.
- ↑ "Eritrea Virtual Jewish History Tour". www.jewishvirtuallibrary.org (ingilis). 7 noyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 iyul 2021.
- ↑ Reuters. "Eritrea's last native Jew tends graves, remembers". Ynetnews. 2 may 2006. 25 dekabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 fevral 2022.