Əsgəran rayonu — Keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti tərkibinə daxil olan Azərbaycan rayonlarından biri.
| Əsgəran rayonu | |
|---|---|
.jpg) | |
|
39°56′12″ şm. e. 46°49′58″ ş. u.HGYO |
|
| Ölkə |
.svg){kind=small} Azərbaycan SSR |
| İnzibati mərkəz | Əsgəran |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 1930 |
| Ləğv edilib | 26 noyabr 1991 |
| Saat qurşağı | |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 15.05.1978-ci il tarixli Fərmanına ilə Stepanakert (Xankəndi) şəhəri, Kərkicahan kəndi daxil olmaqla "respublika tabeli şəhər" statusu aldığı nəzərə alınaraq, mərkəzi Əsgəran qəsəbəsi olmaqla keçmiş Stepanakert rayonunun digər yaşayış məntəqələrinin ərazisində Əsgəran rayonu təşkil edilib.[1][2]
1990-cı ildə Qərbi Azərbaycandan (Ermənistan ərazisindən) qovulan Azərbaycanlıların, habelə SSRİ-nin digər ərzilərindən Azərbaycana pənah gətirmiş ağıska türklərinin Əsgəran rayonunun Xocalı qəsəbəsində yerləşdirilməsi ilə Azərbaycan SSR KPMK ikinci katibi Viktor Polyaniçkonun təşəbbüsü ilə "Xocalı qəsəbəsi", adı dəyişdirilərək, "Xocalı şəhəri" adlandırılmışdır. Bununla da Əsgəran rayonunun mərkəzinin dəyişdirilməsi üçün hüquqi və iqtisadi əsaslar yaradılmışdır[3][4].
"Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini ləğv etmək haqqında" Azərbaycan Respublikasının 26 noyabr 1991-ci il tarixli 279-XII nömrəli Qanununun 3-cü və 4-cü hissələri ilə qərara alınıb[5]: "3. Əsgəran və Hadrut rayonları ləğv edilsin. 4. Xocalı şəhəri mərkəz olmaqla Xocalı rayonu yaradılsın, ləğv edilmiş Əsgəran rayonunun ərazisi Xocalı rayonunun tərkibinə, Hadrut rayonunun ərazisi isə Xocavənd rayonunun tərkibinə verilsin".
Keçmiş Əsgəran rayonunun əraziləri 1992-1993-cü illərdə rus-erməni birləşmələri tərəfindən işğal olunduqdan sonra, 2023-cü ilə qədər qondarma rejim tərəfindən bu torpaqlar "Əsgəran rayonu" adı altında idarə olunub. Həmin 1992-2023-cü illər ərzində "Əsgəran rayonu" ərazisində az sayda binalar (əsasən kilsələr) tikilib və Azərbaycan ərazilərindən çıxarılan dövlət arxivləri, əsasən bu ərazidə saxlanılıb.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-02.
- ↑ "Wayback Machine" (PDF). qarabag.com. 2024-06-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-02-14.
- ↑ «Узнав о том, что я прибываю в Карабах вместе с Поляничко, армяне перекрыли дорогу» // Vesti.az 01 Ноября 2010 копия
- ↑ "Allahverdi Əsədov savaşla bağlı "sirr pərdəsi"nı qaldırır".
- ↑ "AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ DAĞLIQ QARABAĞ MUXTAR VILAYƏTINI LƏĞV ETMƏK HAQQINDA Azərbaycan Respublikasının Qanunu". 2012-03-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-02.