Əhmədov Əmin Mütəllib oğlu (1898, Bakı – 21 oktyabr 1937, Basqal, İsmayıllı rayonu) — tənqidçi, ədəbiyyatşünas, şair. 1934-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü.[2]
| Əmin Abid Gültəkin | |
|---|---|
| Zeynalabdin Mütəllib oğlu Əhmədov[1] | |
 | |
| Doğum tarixi | 1898 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 21 oktyabr 1937 |
| Vəfat yeri | |
| Həyat yoldaşı | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | şair, ədəbi tənqidçi |
| Üzvlüyü | |
 Əmin Abid Gültəkin Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Əmin Abid Gültəkin 1898-ci ildə Bakıda anadan olmuşdur.[3][4] İlk təhsilini burada almışdır. Türkiyəyə səfər etmişdir (1919). Türkiyədə pedaqoji məktəbi bitirdikdən sonra İstanbul Universitetinin ədəbiyyat fakültəsində təhsilini davam etdirmişdir (1919–1926)[5]. Təhsilini başa vurduqdan sonra 1926-cı ildə Bakıya qayıdıb.[6] Türkiyədə yaşadığı illərdə "Gültəkin" təxəllüsü ilə sovet işğalına və repressiyalarına qarşı etiraz şeirləri yazıb.[6][7] İlk gənclik dövründən sərbəst və heca vəznində şeirlər yazmışdır. "Yeni Qafqaz", "Azəri-türk", "Odlu yurd" və digər jurnallarda Gültəkin təxəllüsü ilə dərc etdirdiyi şerlərində Azərbaycan Milli Demokratik Cümhuriyyətinin bolşevik ordusu tərəfindən vəhşicəsinə işğalına, Sibirə sürgünlərə, təqib və təhqirlərə qarşı etirazla yanaşı, sabaha — üç rəngli ay-ulduzlu bayrağın müstəqil Azərbaycan üzərində dalğalanacağı günə inamı güclü idi. Ona görə də mühacirətdə yaşayan Azərbaycan gənclərinin konfrans və toplantılarında oxunmuş, hamını birliyə, mübarizəyə ruhlandırmışdır. Onun Türkiyədə qələmə aldığı şeirlər siyasi mühacirlərin köməyi ilə "Buzlu cəhənnəm" adı altında ayrıca kitabda nəşr edilmişdir[8]. 1919-cu ildə Azərbaycana qayıtmış, Bakı Dövlət Universitetində çalışmışdır. Tələbəlik dövründə "Azərbaycan türklərinin ədəbiyyat tarixi" monoqrafik əsərini qələmə almışdır. Təhsildən sonra doğma Bakıya qayıtmış, burada qəzet və jurnallarda müasir və klassik ədəbiyyata, şifahi xalq yaradıcılığına dair ədəbi-elmi məqalələrlə çıxış etmişdir. Azərbaycan Proletar Yazıçıları Cəmiyyəti nəzdində açılan ədəbiyyat seminariyasında müəllimlik etmişdir. Eyni zamanda Bakı darülfununda, eləcə də Bakı maarif evi ədəbiyyat dərnəyində "Oğuznamə", "Azərbaycan ədəbiyyatının başlanğıcı" mövzusunda məruzələr etmişdir (1927–1928).
"Azərbaycan türklərinin ədəbiyyat tarixi", "Türk ədəbiyyatında bayatı-mani növü", "Bayatının türk xalqları ədəbiyyatında mövqeyi", "Azərbaycan ədəbiyyatının qədim abidələrindən" monoqrafik əsərləri, eyni zamanda "Kitabi-Dədə Qorqudun mətni haqqında məlumat", "XVII əsr Azərbaycan ədəbiyyatı", "Ədəbiyyatımız tarixində Sabirin mövqeyi", "Mirzə Şəfi haqqında yapılan tədqiqlərə bir baxış", "Türk el ədəbiyyatına elmi bir baxış (Oğuznamə)" kimi milli ədəbiyyatşünaslıq, folklor və mətbuat tarixi haqqında onlarca məqalələri geniş erudisiyalı alimin zəngin irs yaratdığını sübut edir. Axundovşünaslıq elminin yaranmasında xidmətləri misilsizdir. M.F.Axundov ədəbi irsinə həsr etdiyi məqalələri, monoqrafiya və tərtibləri, eləcə də tərcümələri vardır. Məhəmməd Füzulinin "Söhbətül-əsmar" əsərini aşkara çıxarıb elm aləminə tanıtmışdır. "Azərbaycan proletar qəzetçiliyinin tarixinə bir baxış" (1928) məqaləsi Azərbaycan inqilabi jurnalistika tarixinin öyrənilməsinə hədiyyədir. Bakıda 1927–1937-ci illər arasında ədəbi-elmi fəaliyyəti, fundamental axtarışlar, tapıntıları ilə səciyyələnir. Onun ədəbi-tənqidi və elmi irsi Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığının yaranmasında mühüm mərhələ təşkil edir.
1937-ci il cəza tədbirlərinin qurbanı olmuşdur.
- Azerbaycan Türklerinin edebiyat tarihi
- Türk edebiyatında bayatı-mani türü
- Bayatının Türk halkları edebiyatında yeri
- Azerbaycan edebiyatının eski anıtlarından
- Kitab-ı Dede Korkut'un metni hakkında bilgi
- Buzlu Cəhənnəm — İstanbul, 1948
- ↑ [1][ölü keçid]
- ↑ Anar. Min beş yüz ilin oğuz şeri. Antologiya, I kitab (az.). Bakı: "Azərbaycan". 1999. Archived from the original on 2022-07-18. İstifadə tarixi: 2017-07-08.
- ↑ Əhmədov, 2011. səh. 298
- ↑ Dünyaminqızı, 2024. səh. 147
- ↑ Bədirxan Əhmədli. Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı. Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2017. səh. 298. 2023-10-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-03.
- ↑ 1 2 İbrahimov, 1999. səh. 748
- ↑ Əhmədli, 2017. səh. 294
- ↑ Nəsiman Yaqublu. Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı Ensiklopediyası. Bakı: Qanun Nəşriyyatı. 2018. səh. 109. ISBN 978-9952-36-521-4.
- Dünyaminqızı, Qərənfil. Füyuzatçılar (az.). Bakı: MİMTA Yayımları. 2024. səh. 188. ISBN 9789952849875.
- Əhmədli, Bədirxan. Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı: təşəkkülü, problemləri, şəxsiyyətləri (az.). Bakı: Elm və Təhsil nəşriyyatı. 2017. səh. 376. ISBN 9789952817621.
- Əhmədov, Teymur. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) (az.). Bakı: Nurlar NPM. 2011. səh. 1056. ISBN 9789952460063.
- İbrahimov, Nazim. Min beş yüz ilin oğuz şeiri antologiyası (PDF) (az.). I. Bakı: Azərbaycan Nəşriyyatı. 1999. səh. 942.
- Əmin Abid GÜLTƏKİN Arxivləşdirilib 2016-04-22 at the Wayback Machine