Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinƏli İbrahim oğlu Əliyev (23 mart 1904, Yuxarı Yaycı – 4 aprel 1997, Naxçıvan) — ictimai-siyasi xadim, tarixçi, pedaqoq. Tarix elmləri namizədi (1949), dosent (1951), Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi (1979).[1]
| Əli Əliyev | |
|---|---|
| Əli İbrahim oğlu Əliyev | |
| Doğum tarixi | 23 mart 1904 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 4 aprel 1997 (93 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ→ Azərbaycan |
| İş yeri | |
| Mükafatları |
 |
Əliyev Əli İbrahim oğlu ilk təhsilini əvvəlcə Yaycı kəndi "üsuli-cədid" məktəbində almış, sonralar isə Mahmudkənd və Cəlilkənd məktəblərində davam etdirmişdir. 1925-ci ildə Bakıda birillik kursu bitirdikdən sonra Şərur qəzasının Yenicə nahiyə komsomol komitəsinin katibi vəzifəsində çalışıb, 1927-28 ci illərdə ordu sıralarında xidmət edib. 1932-ci ildə Tiflis Zaqafqaziya Kommunist Universitetini bitirdikdən sonra, 1933-cü ildə N.Y.Marr adına Moskva Şərqşünaslıq İnistitutuna daxil olmuşdur. Lakin maddi çətinliklər üzündən təhsilini yarımçıq qoyub Naxçıvana qayıtmış, Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunun direktoru vəzifəsində çalışmağa başlamışdır. 1938–1941 ci illərdə M.V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin aspiranturasında (akad. A. M. Pankratovanın rəhbərliyi ilə) təhsil almış və Azərbaycanda kəndli hərəkatı mövzusunda müdafiə etmişdir.[2] Bu həm də XX əsrin birinci yarısında Azərbaycandan kənarda müdafiə edilən ilk namizədlik disertasiyalarından biridir.[3] 1941–1947 ci illərdə Naxçıvan MSSR Xalq Maarif komissarı,Naxçıvan MSSR Maarif Naziri, 1951–1967 illərdə Naxçıvan MSSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.[2] Əli Əliyevin səyilə Şərurun Yengicə Sədərək, Qarxun, Comaxdur, Mahmudkənd, İbadulla, Çərçiboğan kənd şagirdlərinə isti nahar verilir. 1944-cü ildə Ermənistandan gəlmiş sahibsiz uşaqlar üçün Baş Noraşendə uşaq evi açılır. 1953-cü ildən, akad. Yusif Məmmədəliyevin Azərbaycan Respublikası üzrə fəxri sədri olduğu "Bilik" Maarifçilik Cəmiyyətinin Naxçıvan vilayəti üzrə fəxri sədri olmuşdur.[4] 1967–1970 illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnistitutunda (indiki Naxçıvan Dövlət Universiteti) Naxçıvan filialının təşkilatçısı və ilk direktoru, sonralar 1970-ci ildən 1980-cı ilədək Naxçıvan Pedaqoi İnistitutunun tarix kafedrasının müdiri olmuşdur.[3] 1981-ci ildən Respublika əhəmiyyətli Fərdi təqaüdçü idi. XIX — XX əsrlərdə Rus İmperiyası dövründə Azərbaycanda kəndli hərəkatı tarixinin ilk araşdırcısıdr. 1967-ci ildə ilk dəfə olaraq Naxçıvan xanlarının şəcərə cədvəlini tərtib etmişdir və 300 dən artıq elmi məqalə müəllifidir. Əli Əliyev 1966-cı ildə Andranik tərəfindən 1918-ci ildə dinc əhaliyə qarşı törətdiyi cinayətlərlə bağlı Sovet İttifaqı rəhbərliyinə, MK-nin birinci katibi Leonid Brejnevə bir neçə etiraz məktubları göndərmişdir.[5] Əli Əliyev Azərbaycan alimlərindən ilk olaraq Andranikin Ərzurumda, Naxçıvanda, Dərələyəzdə, Zəngəzur və Qarabağdakı qanlı əməllərini ictimaiyyətə çatdırmışdır.[6][7] Tədqiqarlarında erməni millətçilərinin türk xalqlarına qarşı soyqırım siyasəti, erməni-daşnak terorrizmi ifşa edilmişdir[8]. Abbasqulu Bəy Şadlınski, Cəmşid Naxçıvanski, Araz-Türk Respublikası haqqında ilk elmi məlumat Əli Əliyevə məxsusdur. 2–7-ci çağırış Naxçıvan MR Ali Sovetinin deputatı olmuşdur. 1949-uncu ildə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni ilə təltif edilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Dövlət Arxiv İdarəsində Əli Əliyev fondu mövcuddur.
- Naxçıvan MSSR-də mədəni inkişaf. Bakı: [s. n.], 1958.
- Mərd mübarizlər. Bakı: Azərbaycan SSR "Bilik" Cəmiyyəti, [?].
- Vedinin dəmir axını. Bakı: Azərbaycan SSR "Bilik" Cəmiyyəti, 1984.
- Qırmızı tabor. Bakı: Gənclik, 1990.
- Biz əzablı ömür yaşadıq (xatirələr). Bakı: Yazıçı, 1994..
- Əlincə yaddaşı (Naxçıvan: 1914–1992) Bakı: Gənclik, 1997.
- Əlincə yaddaşı. Bakı: Elm və həyat, 2004 (ikinci nəşri).
- Крестьянское движение в Азербайджане в 1905–1907 гг. Нахчыван: НГУ, Издательство "Qeyrət", 2004.
Həyat yoldaşı:
- Əliyeva Tükəzban Səfər qızı (1914–1988) — Naxçıvan MSSR əməkdar müəllimi.
Oğlu:
- Əliyev Arif Əli oğlu — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi.
- Əliyev Rəşid Əli oğlu — dövlət qulluqcusu.
- Əliyev Nizami Əli oğlu — inşaatçı-mühəndis.
Qızı:
- Əliyeva Rəna Əli qızı — şərqşünas, pedaqoq.
Nəvəsi:
- Əliyev Nail Arif oğlu — şərqşünas, tarix üzrə fəlsəfə doktoru.
- Əliyeva Aytən Arif qızı — filalogiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent.
- ↑ "Əli Əliyevin 100 illik yubileyi qeyd edilmişdir". AZƏRTAC. 26 sentyabr 2004.
- ↑ 1 2 "Naxçıvan ensiklopediyası: I cild" Əli Əliyev İbrahim öğlu. səh169 ( (azərb.)). http://www.ebooks.az/view/35DRrNYS.pdf Arxivləşdirilib 2016-03-09 at the Wayback Machine Arxivləşdirilib: [1] saytından 2015-02-25 tarixində. İstifadə tarixi: 2015-02-25.(2005).
- ↑ 1 2 İsa Həbibbəyli,Nuhçıxandan Naxçıvana,səh636-641,664.Bakı., 2015, "Elm və Təhsil"
- ↑ "Əli Əliyev, Əlincə yaddaşı, kitab1-2 səh.160,Bakl.,1997-2004 "Elm və Həyat"". 3 dekabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 avqust 2018.
- ↑ "Əli Əliyevin Leonid Brejnevə məktubu.08.05.1965. // RDƏYTA,f.5,s.33,i.221,v.37 Yenədə orada,v.37-39". 10 iyul 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 avqust 2018.
- ↑ "M.Anderson və Ş.Çivadze. Əli Əliyevin məktubuna rəy.14.06.1965.RDƏYTA,f.5,s.33,i.221,v.51". 10 iyul 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 avqust 2018.
- ↑ "V.Stepakov və T.Kuprikovun Sov.İKP MK-ya arayışı.25.06.1965.RDƏYTA,f.5,s.33,i.221,v.36". 10 iyul 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 avqust 2018.
- ↑ Azərbaycanda Sovet Liberalizmi Hakimiyyət. Ziyallılar. Xalq.(1959-1969). Bakı.2018[ölü keçid] səh468-472