Əli Şəmxani (fars. علی شمخانی; 29 sentyabr 1955, Əhvaz) — İran hərbi lideri, kontr-admiral. O, 1997—2005-ci illər arasında İranın müdafiə naziri vəzifəsini icra etmişdir. 24 avqust 2005-ci ildə onu bu vəzifədə briqada generalı olan Mustafa Məhəmməd Nəccar əvəz etmişdir. 2023-cü ilin may ayından etibarən İranın Ali Rəhbərinin yanında fəaliyyət göstərən Məqsədliliyi Müəyyənetmə Şurasının üzvü və siyasi müşaviri olmuşdur. Onun 2025-ci il iyun ayının 13-də İsrailin İrana etdiyi hava hücumu nəticəsində həlak olması barədə məlumat verilmişdir.[1] Daha sonra onun sağ olduğu bildirilib.[2]
| Əli Şəmxani | |
|---|---|
| ərəb. علي شمخاني | |
.jpg) | |
| 10 sentyabr 2013 – 22 may 2023 | |
| Əvvəlki | Səid Cəlili |
| Sonrakı | Əli Əkbər Əhmədian[d] |
| 20 avqust 1997 – 24 avqust 2005 | |
| Sonrakı | Mustafa Məhəmməd Nəccar |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 29 sentyabr 1955 (69 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu, siyasətçi |
| Dini | İslam |
| Hərbi xidmət | |
| Qoşun növü | İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu |
| Döyüşlər | |
| Rütbəsi | vitse-admiral |
| Təltifləri |
  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
O eyni zamanda Tehran şəhərində yerləşən Strateji Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbərinin müşahidəçisi olmuşdur. O, həmçinin İran körfəzi və regiondakı böhranla əlaqədar olaraq bir neçə məqalənin müəllifidir. 1979-cu il inqilabından sonra İslam İnqilabı Mücahidləri Təşkilatının üzvü olmuşdur.
Onun iki qardaşı — Məhəmməd və Həmid İran–İraq müharibəsi zamanı həlak olmuşdurlar.
- 1981-1982: Xuzistan əyalətində İİKK qüvvələrinin komandiri
- 1982-1989: SEPAH komandirinin 1-ci müavini
- 1984-1989: İİKK Quru Qoşunlarının komandanı
- 1987-1989: İran İslam Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisinin tabeliyində fəaliyyət göstərən kəşfiyyat və əməliyyatlara cavabdehlik şöbəsinin rəisi
- 1988-1989: İİKK baş komandanı
- 1988-1989: BMT Təhlükəsizlik Şurasının 598 saylı Qətnaməsinin İcrası Komitəsinin rəhbəri
- 1989-1997: SEPAH Dəniz Qüvvələrinin komandanı
- 1997-2005: İran İslam Respublikasının Müdafiə Naziri
- 2001-ci ilin oktyabr ayı: Rusiya səfəri. Səfər zamanı müzakirə olunan məsələlərə Rusiyanın İran ordusu tərəfindən istifadə olunan hərbi texnikasının modernləşdirilməsi prosesində iştirakı, o cümlədən İrana sırf müdafiə xarakterli Rusiya silahlarının tədarükü məsələləri daxildir.[3]
- 2002-ci ilin mart ayı: Ermənistan səfəri. Səfər zamanı tərəflər müştərək müəssisələrin yaradılması da daxil olmaqla geniş spektrli qarşılıqlı fəaliyyəti nəzərdə tutan müdafiə və təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığa dair memorandum imzalamışdırlar.[4]
- 2004-cü ilin aprel ayı: Polşa səfəri. Səfər zamanı ikitərəfli siyasi, iqtisadi və hərbi-texniki əməkdaşlıq məsələləri, o cümlədən İraqda mövcud olan vəziyyət müzakirə edilmişdir. İkitərəfli görüşlərdən və danışıqlardan sonra İran və Polşa arasında hərbi-texniki əməkdaşlığa dair memorandum imzalanmışdır.[5]
- 2004-cü ilin dekabr ayı: Azərbaycan səfəri. Səfər zamanı Qafqaz regionunda ümumi və kollektiv təhlükəsizliyə nail olmaq istiqamətində həyata keçirilən iki ölkə arasındakı əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olunmuşdur.[6]
1999-cu ilin fevral ayında müdafiə naziri admiral Əli Şəmxani ilk dəfə olaraq elan etmişdir ki, Şahab-3 raketlərindən sonra İranın yeni döyüş raketlərinin yaradılması planları yoxdur. Yeni yaradılmış Şahab-4 raketi isə İranın öz peyk daşıyıcısı raketini yaratmaq cəhdidir. Bu hadisədən 5 il sonra — 2004-cü ilin yanvar ayında isə Aerokosmik Sənayenin II Elmi Konfransındakı çıxışı zamanı isə o, söz vermişdir ki, cəmi 18 ay ərzində İran “öz raketi ilə kosmosa çıxan ilk İslam ölkəsi olacaqdır”[7]
- ↑ "Xameneinin müşaviri Əli Şamxani öldürülüb". Oxu.az (az.). İstifadə tarixi: 2025-06-16.
- ↑ "Xameneinin müşaviri Əli Şamxani İsrailin raket hücumundan sağ çıxıb". Oxu.az (az.). İstifadə tarixi: 2025-06-16.
- ↑ "МФИТ / РЕФОРМА ОБОРОННОГО КОМПЛЕКСА / АНАЛИТИЧЕСКИЕ ОБЗОРЫ / НОВОСТИ ВПК И ВОЕННО-ТЕХНИЧЕСКОГО СОТРУДНИЧЕСТВА". 2008-09-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-01-19.
- ↑ "Грузия — это только начало". АиФ.Ру. 2006-07-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-01-19.
- ↑ "Визит министра обороны Ирана в Польшу". www.iran.ru (rus). 2023-12-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-24.
- ↑ Министр обороны Ирана провел встречу со своим азербайджанским коллегой
- ↑ "Иран — десятая космическая держава". 2012-03-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-01-19.
Vikianbarda Əli Şəmxani ilə əlaqəli mediafayllar var.