Əl-Lat və ya Allat, Alilat, Allatu (ərəb. اللات, ivr. אלת-הים) — Qədim Ərəbistanda səma və yağış ilahəsi.

Xaldeylilər arasında Allat yeraltı dünyasının kraliçasıdır. Şumerlilər onu ilahə Ereşkiqal ilə eyniləşdirdilər.
Əl-Lat adının iki mümkün etimologiyası var.[1]
İlk versiyada bu adın latta (arpa ununu qarışdırmaq və ya yoğurmaq) felindən götürüldüyü ehtimal edilir. Qədim yəhudi kitabı olan Yezekel kitabına görə arvadının xəyanətindən şübhələnən kişilər Yerusəlimdə "qısqanclıq bütü" adlı bütə arpa ununu qurban verirmişlər. Əl-Kəlbinin müəllifi olduğu Bütlər kitabından belə nəticəyə gəlmək olar ki, oxşar ayin Əl-Latın şəklinin yanında da icra olunub.[1]
Təklif olunan ikinci etimologiya isə, Əl-Latı Allahın qadın forması kimi qəbul edir.[1] Herodotun yazılarında ilahənin adının Əlilat kimi keçməsinə əsaslanaraq, onun, ilkin olaraq əl-ilat kimi tanınmış ola biləcəyini ehtimal etmək olar.[2]
İlahənin adı müxtəlif dillərdə bu cür yazılıb:[3][4]
- İmerial Arami dili: 𐡄𐡍𐡀𐡋𐡕 (Han-llat)
- Nəbati ərəb dili: 𐢀𐢑𐢞 (Allət)
- Palmiriya Arami dili: 𐡠𐡫𐡶 (Allət)
- Dadantik dili və Samud dili: 𐪁𐪉 (Lət)
- Qədim yunan dili : Ἀλιλάτ (Alilat)
- Sabey dili: 𐩡𐩩𐩬 (Lətən)
- Qədim ərəb dili : أللاَّت (Al-Lət)
Bu tanrıçanın adına, "Əl-Lat" və "Manat" tanrıça bütlərinin adları ilə birlikdə Quranın Nəcm surəsinin 19 və 20-ci (53:19–20) ayələrində işarə olunmuşdur.
Ərəblər bu bütlərə "Bənətilləh il-səlasə" (ərəb. بناتالله الثلاثة), yəni Allahın üç qızı adını vermişdirlər.
Əl-Lat məbədi Taif şəhərində və hicrətin 9-cu ilində Məhəmmədin əmri ilə dağıdıldı.
- ↑ 1 2 3 Fahd, T., "al-Lat", in Bosworth və b. 1986. səh. 692
- ↑ Healey, 2001. səh. 112
- ↑ Rabinowitz, 1956
- ↑ Robin, 2005