Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinəl-Hidayə (ərəb. الهداية) — Hənəfi fiqli ilə bağlı qələmə alınmış əsər.
| Əl-Hidayə | |
|---|---|
| ərəb. الْهِدَايَةُ شَرْحُ بِدَايَةِ الْمُبْتَدِي | |
| Müəllif | Bürhanəddin Mərğinani |
| Janr | fiqh |
| Orijinalın dili | ərəb dili |
Əsərin müəllifi Hənəfi fəqih olan əl-Mərğinanidir.
"əl-Hidayə" Hənəfi fiqhinin ən tanınmış və mötəbər mətinlərindən biri olub, özündə Qudurinin "əl-Müxtəsər"i ilə Məhəmməd əş-Şeybaninin "əl-Camius-Sağir"ini ehtiva edən "Bidayətül-mübtədi" adlı əsərin şərhidir. Müəllif "Bidayətül-mübtədi"ni əvvəlcə "Kifayətül-müntəhi" adı ilə şərh etməyə başlamışdır. Lakin əsər böyük həcmli olduğundan, oxuyucunu bezdirməmək məqsədilə və çətinliyi səbəbindən "əl-Hidayə"yə sadələşdirilmişdir. Əsər 13 müddətində ərsə gəlmişdir. Əsərdə fiqhi məsələlər müzakirə edilərkən əvvəl Əbu Hənifənin, sonra isə Əbu Yusif ilə Məhəmməd ibn Həsən əş-Şeybaninin, bəzən də Züfər ibn Hüzeylin görüşlərinə yer verilmişdir. Müəllif fiqhi məsələri dəyərləndirərkən seçdiyi şəxsin görüşünü digərlərinə cavab olması üçün ən sonda qeyd etmişdir. Ümumi olaraq müəllif Əbu Hənifənin görüşlərini daha üstün tutmuşdur. Müəllif üstün tutduğu görüşləri bəzən "səhih" və ya "əsah" terminləri ilə bir-birindən ayırmışdır. Müəllif əsərdə, Həsən ibn Ziyad, İbn Səmaa, Tahavi, Cəssas, Kərxi və Səraxsi kimi Hənəfi alimləri ilə yanaşı, Şafii və bəzəndə Malikin görüşlərinə də yer vermişdir. Əsərin metodu, Kəsaninin "Bədaius-səna"sındakı metod ilə eynidir. əl-Mərğinan əsərində özünəməxsus bəzi adlandırmalardan da istifadə etmişdir.[1] Onlardan bəziləri belədir: "əl-kitab" ifadəsi ilə Qudurinin "əl-Müxtəsər"ini, "əl-hədis məhmul əla" ifadəsi ilə mühəddislərin şərhini, "məşayihunə" ifadəsi ilə Buxara və Səmərqənd üləmasını, "fi diyarina" ifadəsi ilə Mavəraünnəhir şəhərilərini qəsd etmişdir.[2]
"əl-Hidayə" dəfələrlə nəşr olunmuşdur (Qahirə 1282, 1326, 1928, 1355, I–II, 1326, 1327, 1371, nəşr. M. Muhyiddin Əbdülhəmid, I–IV, 1385/1966; Kazan 1888; I–II, Kəlkəta 1234; I–IV, Kanpur 1289–1290, Ləknəvinin "Müzəyyilətüd-dirayə"si ilə birlikdə, Ləknəv 1314; Delhi 1306, 1328, 1331). Əsər, fars (Kəlkəta 1807; I–IV, Ləknəv 1874), ingilis (l-IV, "The Hedaya or Guide", London 1791, ərəbcə mətni ilə birlikdə; London 1870, 1957, 1963; Lahor 1870, bəzi hissələri çıxarılaraq; Leyden 1977), türk ("Hidayə Tərcüməsi", I–III, İstanbul 1982–1984, "əl-Hidayə Tərcəməsi", İstanbul 1991), rus (I–IV, Daşkənd 1893; Daşkəntd 1994; I–IV, Moskva 2008), özbək (Daşkənd 2001; I–V, Daşkənd 2020–2024) və qırğız dillərinə tərcümə edilmişdir (I–II, Qarabalta 2019).[1]
- ↑ 1 2 Kallek, Cengiz. "el-Hidâye". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1998. Archived from the original on 2025-03-24. İstifadə tarixi: 21.10.2025.
- ↑ Taşköprüzadə. Miftəhus-səadə (ərəb). II. 265–266.