Əbumüslüm xan Tarkovski (1797, Tərki[d] – 1860, Kafır-Kumuq[d], Dağıstan MSSR) — General-leytenant, Rusiya Şahzadəsi (1849-cu ildən), Buynaksk hökmdarı, Dağıstanın valisi, Tərki şamxalı (1836-1860).
| Əbumüslüm xan Tarkovski | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1797 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 1860 |
| Vəfat yeri |
|
| Vətəndaşlığı | |
| Milliyyəti | qumuk |
| Uşaqları | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Qoşun növü | süvari |
| Rütbəsi | general-leytenant, general adyutant[d] |
| Döyüşlər | |
1797-ci ildə Tərki şamxallığının ilk iqamətgahında Tərki kəndində əsilzadə ailəsində anadan olub. Onun atası Tarku Şamxalı II Mehdi, anası isə atasının ikinci həyat yoldaşı Soltanat Bikə Avarskidır. Əbumüslüm xan böyük qardaşı Süleyman Paşadan fərqli olaraq, tez-tez atasının sözündən çıxır və ona qulaq asmırdı. Bu səbəbdən atası onu Tərki kəndindən əvvəl Anji kəndinə qovuldu, sonra nəsilin istəyi ilə Kafır-Qumuk kəndinə köçdü. Sonradan Əbumüslüm xan bu kəndi öz iqamətgahına çevirdi.
1836-cı ildə atası II Mehdidən sonra Şamxal olan böyük qardaşı Süleyman Paşa vəfat etdi. Qanunla o, ikinci oğul olduğundan varis kimi Şamxallıq ona keçməli idi. Elə buna görə 1836-cı ildə İmperator I Nikolayın investisiya məktubu ilə papağına lələk keçirmək icazəsi ilə Buynaksk və Dağıstan valisi olaraq Tərki Şamxalı titulunu qəbul etdi.
Onun hakimiyyət dövrü Şeyx Şamilin imamət dövrünə (1834-1859) təsadüf etdi. Onların bir-birlərinin görməyə gözü yox idi və amansız düşmən idilər. İmamın müridləri, qəfil basqınları ilə tez-tez şamxallığı qarət edirdilər. Bu basqınçı yürüşlərin birində onlar Əbumüslüm xanın Kazanişedəki mülklərini soyub taladılar. Bundan sonra Əbumüslim Kafır-Qumuk ətəyindəki yüksək bir qayanın üstündə əlçatmaq yerdə yeni bir sarayın inşasına başladı. Yeni qala sarayının inşası üçün Əbumüslim xan Dağıstanın müxtəlif yerlərindən bənnalar və daş kəsiciləri dəvət etmişdi.
Şamxal Əbumüslüm xan Tarkovski 1860-cı ildə Kafır-Qumuk kəndində vəfat edib.
- 1832-ci ildə dağlılara qarşı mübarizədə fərqləndiyinə görə mayor rütbəsinə yüksəldi
- 1836-cı ildə Şamxal titulunu qəbul etməsi münasibətilə polkovnik rütbəsi alıb
- 1837-ci ildə general-mayor rütbəsi alıb
- 1846-cı ildə general-leytenant rütbəsi alıb
- 1856-cı ildə İmperator II Aleksandrın tacqoyma mərasimində İmperator Əlahəzrət general-adyutantı edilib.[1]
Şahzadə Tarkovskinin gerbi Ümumrusiya İmperatorluğunun zadəgan ailələrinin Baş gerbinin 12-ci hissəsinə daxil edilmişdir.
Qalxan dalğalarla çarpazlanır. Qızıl ulduzlarla nöqtələnmiş ilk qara yarıda, iki zirvəsi olan bir gümüş dağ, ikinci yarısı isə mavidir. Qalxan şahzadə taclı dəbilqə ilə taclandırılır. Tağ: qızıl ulduzlarla bəzədilmiş iki qara qartal qanadı var. Qalxan sahibləri Şamxal aləminin iki silahlı sakinidir. Üzəri: qara qızıl ilə örtülüb. Gerb qızıl püsküllər, saçaqlar ilə qırmızı, marin astarlı mantiya ilə bəzədilib və şahzadə tac ilə taclandırılır.[2]
- ↑ Алиев К. М. Кумыки в военной истории России. Изд. «Дельта-Пресс». — Махачкала. 2010. С. 126—127.
- ↑ "Герб князя Тарковского". gerbovnik.ru. 2019-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-02.
- Под ред. Е. М. Жукова. Шамхальство тарковское // Советская историческая энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. 1973—1982.
- "Шаухалы и Шаухальство Тарковское". 2012-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-10-06.
- [1]