Əbul-Yusr Pəzdəvi (farsca: أبو اليسر الپزدوي) və ya Məhəmməd ibn Məhəmməd əl-Pəzdəvi (1030, Pəzdə - 1099 və ya 20 may 1100, Buxara) — Hənəfi məzhəbinin alimlərindən biri.
| Əbul-Yusr Pəzdəvi | |
|---|---|
| fars. أبو اليسر الپزدوي | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Pəzdə |
| Vəfat tarixi | 1099 və ya 1100 |
| Vəfat yeri | Buxara |
| Fəaliyyəti | fəqih, qazı |
Həyatı
Əbul-Yusr Pəzdəvi 1030-cu ildə Pəzdədə dünyaya gəlmişdir. Hənəfi fiqhinin üsul və füru elmində böyük alim olan Əbul-Yusr, Əbu Yaqub Yusif ibn Məhəmməd ən-Nişaburidən elm öyrənib yetişmişdir. Səmərqənddə qazılıq (hakimlik) edən Əbu Yusr, zamanının alimlərin imamı, ən böyüyü hesab olunur. Onun yanına, şərq və qərbdəki hər coğrafiyadan elm öyrənməyə gəlirdilər. "Əbul-Yusr" deyə məşhur olmasının səbəbi, kitablarının yusra, yəni asan başa düşülməsinə çox diqqət yetirməsi idi. Ömər ibn Məhəmməd ən-Nəsəfi onun haqqında belə demişdir:
"Əbul-Yüsr Pəzdəvi, Mavərənnəhrdə əshabımızın, yəni Hənəfi alimlərinin şeyxi idi. İmamların imamı idi. Şərqdəkilərin və qərbdəkilərin sığınacağı oldu. Bütün tələbənin məqsudu idi. Gəlib dərslərində iştirak etmək, istifadə etmək arzusunda idilər. Fiqh elminin üsul və füru məsələlərinə aid təsnifləri və kitabları ilə dünya işıqlanmış, şərəflənmişdi".
Fəxrul-İslam Pəzdəvinin qardaşı olan Əbul-Yusr, 1099-cu il və ya 1100-cü ildə Rəcəb ayının 9-undaBuxarada vəfat etmişdir.
Fəaliyyəti
Buxaradan Səmərqəndə köçən Əbul-Yusr burada "qadilqudat" (red - qazılar qazısı) vəzifəsini yerinə yetirmiş, 1088-ci ildə şəhər I Məlikşah tərəfindən mühasirəyə alındıqdan sonra Buxaraya qayıtmışdır. Buxarada dərslər vermiş və münazirələrdə (red - elmi debat) iştirak etmişdir.
Əsərləri
Əbul-Yusr Pəzdəvinin dövrümüzə qədər gəlib çatan əsərləri bunlardır:
- Üsulud-din. Bu əsərin Ankara Universiteti, "Dil və Tarix-Coğrafiya fakültəsi"ndə, Süleymaniyənin və Kayserinin Rəşid əfəndi kitabxanalarında əlyazmaları mövcuddur. İsmayıl Saib Səncər nüsxəsinə istinadən Hans Pitr Lins tərəfindən nəşr edilən bu kitab (Qahirə 1383), Şərəfəddin Gölcük tərəfindən də "Əhli Sünnə Əqaidi" adı ilə tərcümə edilmişdir (İstanbul 1980).
- Kitab fihi marifətül-hucəciş-şəriyyə. Bu kitab fiqh üsulu, Quran, sünnə, icma və qiyas mövzularının toxunulduğu bir əsər olub, Mari Bernard və Erik Şaumont tərəfindən nəşr edilmişdir (Qahirə 2003). Kitabın əvvəlində verilən məlumatdan məlum olur ki, müəllif bundan əvvəl biri müxtəsər olmaqla iki fiqh əsəri qələmə almışdır.
İstinadlar
- . Bakı: Şərq-Qərb. 2014. 214. ISBN 978-9952-489-89-7.
- . Qahirə. 1968. 185.
- . Beyrut. 1981–85. 49.