Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinƏbu Həfs Nəcməddin Ömər ibn Məhəmməd ibn Əhməd ən-Nəsəfi əs-Səmərqəndi (ərəb. النسفي; 1068[1], Qarşi – 1142[1], Səmərqənd) — Hənəfi fəqih, mühəddis, müfəssir və kəlamçı.
| Əbu Həfs ən-Nəsəfi | |
|---|---|
| ərəb. عمر بن محمد بن أحمد بن إسماعيل[1] | |
 | |
| Doğum tarixi | 1068[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1142[1] (73–74 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | əqidə, hədis elmi[d], təfsir, tarix |
| İş yeri | |
| Tanınmış yetirməsi | Bürhanəddin Mərğinani |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Buxara yaxınlığındakı Nəsəfdə (indiki Qarşi) doğulub. İlk təhsilini burada alıb. Çoxlu müəllimlərdən dərs alıb. 550 alimdən hədis nəql edib. Bu haqda "Tədadü şüyuxi-Ömər" adlı əsərin qələmə alındığı da deyilib. Müəllimlərindən bəziləri bunlardır: Əbu Yusr əl-Pəzdəvi, Cəmaləddin Həmid ibn Məhəmməd ər-Riğədmuni, Məhəmməd ibn Məhan əl-Kəbindəvi, Ömər ibn Məhəmməd əl-Buxari əl-Hoşnami, Əhməd ibn Abdullah əs-Sibği, İsmayıl ibn Məhəmməd ət-Tənuhi, Əbül-Muin ən-Nəsəfi, Əbu Əli Həsən ibn Əbdülməlik ən-Nəsəfi. Qaraxanlılar dövrünün ən qabaqcıl elm adamlarından olan Nəsəfi, müxtəlif sahələrə aid əsərlər qələmə almışdır. Qüvvətli yaddaşı, iti zəkası və çox sayda hədisi əzbər bilməsi səbəbi ilə ona "Müftis-səqaleyn" və "Nəcməddin" ləqəbləri ilə "hafiz" titulu verilmişdir. Ancaq hədis rəvayətində zəif olduğu deyilmişdir. Nəsəfinin Bağdatda "Tətvilül-əsfar li-təhsilil-əxbər" adlı əsərini tədris etdiyi və bir çox şəxsin ondan hədis nəql etdiyi söylənmişdir. Həmçinin onun, həcc ziyarəti üçün getdiyi Məkkədə Carullah əz-Zəmahşəri ilə görüşdüyü deyilmişdir. Tələbələri arasında Bürhanəddin əl-Mərğinani, Əbu Həfs Ömər ibn Məhəmməd ibn Ömər əl-Aqili, Müvəffəqəddin Əhməd ibn Məhəmməd əl-Xarəzmi, Əbu Bəkr Əhməd ibn Əli əl-Bəlxi əz-Zahir, Əbül-Fəzl Məhəmməd ibn Əbdülcəlil əs-Səmərqəndi, Əhməd ibn Musa əl-Keşşani, Bürhanəddin Məhəmməd ibn Həsən əl-Kəsani və Əbül-Leys Əhməd ibn Ömər ən-Nəsəfi (oğlu) vardır. O, hicri 537-ci (1142) ildə Səmərqənddə vəfat etmişdir.[2]
Onun qələmə aldığı əsərlərdən bəziləri bunlardır:
- Əqaidün-Nəsəfi. Bu risalə Nəsəfini məşhurlaşdıran əsərlərdəndir (London 1843).
- əl-Mənzumətün-Nəsəfiyyə. Hənəfilər arasında məşhur olan müxtəsər bir fiqhi mətndir (Ştutqart 1990, Ankara 1996, İstanbul 2019)
- ət-Teysir fit-təfsir. Əsərin yüzlərlə nüsxəsi dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır (Beyrut 2019).
- əl-Əkməlül-ətvəl. Böyük həcmli bir təfsir olub,[3] Qahirənin Xidiviyyə kitabxanasında bəzi nüsxələri mövcuddur.[4][5]
- əl-Qənd fi zikri-uləmai-Səmərqənd. Mavəraünnəhir alimlərinin bioqrafiyalarını entiva edən əsər. İyirmi cild olduğu deyilir.
- Mətləun-nücum və məcməul-ülum. Ensiklopedik bir əsər olub, dini elmlərlə yanaşı, təbiət, riyazi elmlər, dil, ədəbiyyat, tarix kimi sahələri əhatə edən əlli yeddi bölmədən ibarətdir (Daşkənd 2015).
- Nəzmül-Camiis-sağir. Məhəmməd ibn Həsən əş-Şeybaninin əsəri ilə bağlı qələmə alınmış əsərdir.[6]
- Məşariuş-şərai. Fiqhə aid müxtəsər bir əsərdir (Daşkənd 2021).[2]
- ↑ 1 2 3 4 5 الزركلي خ. ا. الأعلام (ərəb.): قاموس تراجم لأشهر الرجال والنساء من العرب والمستعربين والمستشرقين. 15 بيروت: دار العلم للملايين, 2002. C. 5. S. 60.
- ↑ 1 2 Aslantürk, Ayşe H. "Nesefî, Necmeddin". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2006. Archived from the original on 2025-06-14. İstifadə tarixi: 23.10.2025.
- ↑ Çələbi. Kəşfüz-Zünun (ərəb). I. İstanbul. 1941–43. 117.
- ↑ Fihristü Kütübxanatil-Xidiviyyə (ərəb). I. 126.
- ↑ Brockelmann. GAL (alman). I. Leyden. 1943–49. 550.
- ↑ Çələbi. Kəşfüz-Zünun (ərəb). I. İstanbul. 1941–43. 564.