Əbu İshaq əş-Şirazi (ərəb. أبو إسحاق الشيرازي; 1003[1][2][…] və ya 1003[3], Firuzabad, Fars ostanı[3] – 1083[1][2][…] və ya 1083[3], Bağdad[3]) — İslam din xadimi, fiqh alimi, Nizamiyyə mədrəsəsinin ilk rəhbəri.[4]
| Əbu İshaq əş-Şirazi | |
|---|---|
| ərəb. أبو إسحاق الشيرازي | |
| Doğum tarixi | 1003[1][2][…] və ya 1003[3] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1083[1][2][…] (79–80 yaşında) və ya 1083[3] (79–80 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | fiqh, Əsli dəlillər |
| Tanınmış yetirmələri | Yusif Həmədani |
Əbu Həmid əl-Qəzzali, əl-Kiyə əl-Hərrasi, Əbüt-Tayyib ət-Təbəri kimi nəhəng din xadimləri ilə bərabər Əbu İshaq əş-Şirazinin də azərbaycanlı ziyalıların elmli, bilikli fəqih kimi yetişməsində böyük əməyi olmuşdur. Şafii məzhəbi məktəblərindən birinin əsasını qoyan əşari Camaləddin Əbu İshaq İbrahim ibn Əli ibn Yusif Firuzabadi əş-Şirazi fiqhə aid bir çox əsərlərin müəllifidir. Səlcuqların baş vəziri Nizamülmülklə isti münasibətlərinə görə Bağdadda böyük təsirə malik idi. Əşərizmin mərkəzi olan Bağdad Nizamiyyə mədrəsəsində 17 ildən çox fiqh fənnini tədris etmişdir. Əbu İshaq Nizamiyyə mədrəsəsinin ilk müdiri kimi uzun müddət ona başçılıq etmişdir. Bağdada gəlmiş azərbaycanlılardan Əbül-Qasım Mahmud Yusif ibn Hüseyn əl-Bərzəndi ət-Tiflisi, Əbül-Vəfa Xəlil ibn Möhsün ibn Məhəmməd əl-Mərəndi, urməvilərdən Əbül-Qənaim Qanim ibn Hüseyn və Əbül-Fəzl Məhəmməd ibn Ömərə fiqhi o öyrətmişdi. Bağdadda qazı Əbüt-Tayyib ət-Təbəridən fiqhi mənimsəmiş Qazı Əbül-Həsən Əli ibn Həsən ibn Əli əl-Məyanəci ilə fiqhi birgə tədris etmişlər. Əs-Səmani onların münasibəti üçün səciyyəvi olan maraqlı bir fakt haqqında belə yazır:
| Şeyx Əbu İshaq əş Şirazinin qazı əl-Məyanəciyə göndərdiyi bir məktub gördüm. Sərlövhəsində yazılmışdı: Fikirlərinə şərik olan, onunla fəxr edən və ona duaçı olan İbrahim ibn Əli əl-Firuzabadi. |
Əbu İshaqın şəriət fənnindən dərs dediyi tələbələrdən Əbül-Fəzl Məhəmməd əl-Urməvi Aqul 4 şəhərində məhkəmə işlərini idarə etmişdir.
Fiqhi məsələlərdə imam sayılan Əbu Bəkr Zəncəvinin dərs yoldaşı şeyx Əbu İshaq Şirazi olmuşdur. Fiqhi Bağdadda Qazı Əbüt-Tayyib ət-Təbəridən öyrənmişdir. "Azərbaycanın böyüklərindən olan" (əimmətu əshab əş-Şafiiyyə) olan Əbür-Ruh Fərəcibn Übeydullah ibn Xələf əl-Xoyi Şafii əshabələrinin imamlarından idi. O, Bağdadda Əbu İshaq əş-Şirazidən təhsil alandan sonra öz şəhərinə qayıtmış və orada mədrəsə açmışdı.[4]
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 4 Abu Ishaq Ibrahim b. Ali b. Yusuf al-Firuzabadi al-Sirazi // opac.vatlib.it (ing.).
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 الزركلي خ. ا. الأعلام (ərəb.): قاموس تراجم لأشهر الرجال والنساء من العرب والمستعربين والمستشرقين. 15 بيروت: دار العلم للملايين, 2002. C. 1. S. 51.
- ↑ 1 2 "Nərgiz Əliyeva. Orta əsrlərdə Azərbaycan alimlərinin elmi əlaqələri və tədris fəaliyyəti. Bakı: «Turxan» NPB, 2015, s. 99-100" (PDF). 25 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 17 mart 2021.