Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinƏbül-Həsənət Məhəmməd Əbdülhəyy ibn Məhəmməd ibn Əbdilhəlim ibn Məhəmməd Əminillah əs-Səhələvi əl-Ləknəvi (ərəb. عبد الحيّ اللكنوي; 1848[1] – 27 dekabr 1886 və ya 1887[1], Lakhnau, Britaniya Hindistanı) — Hənəfi məzhəbinə mənsub fəqih və mühəddis.
| Əbdülhəyy əl-Ləknəvi | |
|---|---|
| ərəb. اللكنوي | |
| Doğum tarixi | 1848[1] |
| Vəfat tarixi | 27 dekabr 1886 (37–38 yaşında) və ya 1887[1] (38–39 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | fiqh, hədis |
Əbu Əyyub əl-Ənsarinin nəslindən olduğuna görə nisbəsi "Ənsari"dir. Atası fiqh, hədis və əqli elmlərə aid 30-dan çox əsər qələmə almış alim idi. Ləknəvi, on yaşı olanda Quranı əzbərləyib və atasından digər elmləri öyrənir. Farsca bəlağət və xəttatlıq dərsləri alır. Heydərabadda Nizamiyyə mədrəsində iki il təhsil alıb. Atası ilə birlikdə həccə gedir (1863). Həcdən qayıtdıqdan sonra Heydərabadda tədris və müəlliflik həyatına davam edir. Atası qazılıq və Ədalətün-Nizamiyyədəki vəzifələrini yerinə yetirərkən vəfat etdiyindən, atasının vəzifələri ona təklif olunur. Təklifi rədd edərək, doğulduğu yerə qayıdır və əmisinin qızı ilə evlənir.[2]
Ləknəvi ikinci dəfə getdiyi həcc ziyarətində Məkkə və Mədinədə Əhməd ibn Zeyni Dəhlən, İbn Humeyd, Məhəmməd ibn Məhəmməd əl-Ərəb əl-Məğribi, Əbdülqəni ibn Əbu Səid əl-Öməri əl-Mücəddidi və Əli əl-Həriri əl-Mədənidən bəzi əsərlərin rəvayət icazətini (hüququ) əldə edir. Atasının dayısı Məhəmməd Nemətullah əl-Ənsaridən riyaziyyat və əqli elmləri öyrənir. Məhəmməd əl-Müzəffərpuridən farsca, riyaziyyat, Həmidəddin Fərahidən fiqh öyrənir və Zahir Əhsən ən-Nəməvi, Məhəmməd Əbdülbəqi əl-Ləknəvi, İdris ibn Əbdüləli ən-Nəkrəmi kimi bir çox tələbə yetişdirir.[3] Ləknəvi, hicri 1304-cü (1886) ildə vəfat etmişdir. O, qələmə aldığı bioqrafiyasında, onda sadiq yuxu görmə xüsusiyyətinə malik olduğunu, baş verəcək hadisələr haqqında yuxu vasitəsilə məlumatlandırıldığını və yuxu yolu ilə səhabə və tabiinlərlə görüşərək onların biliklərindən bəhrələndiyini iddia etmişdir.[4]
Üsul və füruda söz sahibi olan Ləknəvi, dəlillər vasitəsilə höküm vermək də olduqca mahir idi. Hənəfi olmasına rəğmən, məzhəbin görüşlərinə zidd olan bir dəlil aşkarladıqda məzhəbin görüşünü qəbul etməzdi.[5] Hədis və fiqhlə yanaşı, təfsir, tarix, ənsab, ədəbiyyat, fəlsəfə və məntiqlə də maraqlanan Ləknəvi, ingilis işğalının intensiv olaraq davam etdiyi bir dövrdə İslamın funtamental prinsiplərinə sadiqliyə önəm vermişdir. Bu da insanların ona olan inamını artırmış və Seyyid Əhməd Xan öndərliyində davam edən ingilis tərəfdarlığının azalmasında mühüm rol oynamışdır.[2]
Ləknəvi, hədis, fiqh, tarix, təbəqat və digər sahələrə aid 120-yə yaxın tədqiqat və əsər qələmə almışdır. Onlardan bəziləri bunlardır:
- ət-Təliqul-müməccəd alə Muvattail-İmam Məhəmməd. "Muvatta"nın Məhəmməd əş-Şeybani rəvayətinin şərhi.
- ət-Təhqiqul-əcib fit-təsvib (Ləknəv 1874).
- Həsrətül-aləm bi-vəfati-mərciil-aləm. Atasının həyatı haqqında qələmə aldığı əsər.
- əl-İfadətül-xatirə fi məbhəsi nisbəti-sübui-ərazin şairə (Dehli h.q. 1326).[2]
- ↑ 1 2 3 4 الزركلي خ. ا. الأعلام (ərəb.): قاموس تراجم لأشهر الرجال والنساء من العرب والمستعربين والمستشرقين. 15 بيروت: دار العلم للملايين, 2002. C. 6. S. 187.
- ↑ 1 2 3 Hatiboğlu, İbrahim. "Leknevî". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2003. 02.10.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.10.2025.
- ↑ ən-Nədvi. əl-İmam Əbdülhəyy əl-Ləknəvi əllamətül-Hind və imamül-mühəddisin vəl-füqəha (ərəb). Dəməşq. 1995. 120–145.
- ↑ Ləknəvi. Naşirin ön sözü, ər-Rəf vət-təkmil (ərəb). Beyrut: Əbdülfəttah Əbu Quddə. 1987. 28.
- ↑ əl-Həsəni, Əbdülhəyy. əl-İləm (ərəb). VIII. Beyrut. 1999. 1268.