Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinƏbülqasım xan Əhməd xan oğlu Nasirülmülk (1 aprel 1863, Həmədan ostanı – 26 dekabr 1927, Tehran) — İranın baş naziri, Sultan Əhməd şahın regenti olub.
| Əbülqasım xan Qaragözlü | |
|---|---|
| Əbülqasım xan Əhməd xan oğlu Nasirülmülk | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1 aprel 1863 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 26 dekabr 1927 (64 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, tərcüməçi |
| Təltifləri |
  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Əbülqasım xan ali təhsilini London şəhərində almışdı. Qacarlar sarayında müxtəlif vəzifələrdə çalışmışdı.
Naserülmülk 1898-ci ildə Əli xan Əminüddövlə hökumətində maliyyə naziri idi. Artur Hardinq İranda səfir olduğu müddətdə, Əminüssultanın baş nazirliyi vaxtında Naserülmülk nazirlik vəzifəsindən kənar edilmişdi, Həmədanda hakim vəzifəsi daşıyırdı.
1905–1911-ci illər İran inqilabı ərəfəsində baş nazir Eynüddövlə ilə həmkarlıq etmişdi.1907-ci il baş nazir Mirzə Ələsgər xan Əminüssultan tərəfindən təşkil edilmiş nazirlər kabinəsində maliyyə naziri vəzifəsini icra etmişdi.[1] 1908-ci ilin yanvarında Məhəmmədəli şaha qarşı baş vermiş qəsddən sonra nazirlikdən çıxarılmış Avropaya sürgün edilmişdi.1909-cu ildə Məhəmmədəli şah ölkədən qovulduqdan sonra, kiçik yaşlı Sultan Əhməd şah üçün əvvəlcə Əzdülmülk Əlirza xan Qovanlı-Qacar qəyyum və regent (naibəssəltənə-müvəqqəti şahın vəzifəsini icra edən) təyin edilmiş, o vəfat etdikdən sonra, Məclisin əksəriyyət qərarı ilə Nasirülmülk qəyyum və regent təyin edilərək, naibəssəltənə vəzifəsi də ona tapşırılmışdı. O, mürtəce bir şəxsiyyət idi. Vəzifəsindən istifadə edib Məclisi qovmuşdu.
Burada təkcə Naserülmülkun İran məşrutə inqilabına bəslədiyi münasibəti qısaca nəzərdən keçirdikdə ingilis diplomatiyasının xalq hərəkatına qarşı framasondan istifadə etməsi haqqında müəyyən təsəvvür əldə etmək mümkün olar.
Məşrutə inqilаbının başlandığı vaxtda hərəkət başçılarından Seyid Məhəmməd Təbatəbainin kütlələrə tə'sir göstərən nitqləri və fəaliyyəti mütləqiyyəti təşvişə salmışdı. Hökumət tərkibində nazir vəzifəsində iştirak edən Naserülmülk Təbatəbaini inqilabi hərəkatdan çəkindirmək məqsədilə 1906-cı ilin iyul ayında ona yazdığı məktubda özünü məşrutə hərəkatı tərəfdarları kimi qələmə verərək, eyni zamanda məşrutə üsuli-idarəsinin İran xalqları üçün hələ vaxtı gəlib çatmamasından, məktəblərin sayını artırmağın, savadlı adamlar hazırlamağın faydalı nəticələr verəcəyindən uzun bəhs etmişdir.
Naserülmülk 1907-ci il avqust ayında məşrutə hökumətinin baş nazirlyini çox minnətdarlıqla qəbul etmişdir. 1911-ci il dekabr ayında о, irticaçı çevrilişdə əsas rol oynayaraq, öz vəzifəsindən istifadə etməklə, milli şura məclisinin bağlanması və nümayəndələrin ordudan qovulub çıxarılması haqqında əmr vermişdir.
Əbülqasım xan 1911-ci ildən 1914-cü ilədək İranda diktator kimi bir hökumət olmuş, bu müddət ərzində Məclisin açılmasına və demokratik azadlıqların bərpa edilməsinə imkan verməmişdir.
- مصاحب، غلامحسین، دائرةالمعارف فارسی(Qulamhüseyn Musahib, Fars dilində ensiklopediya)
- مسعود بهنود، کشته شدگان بر سر قدرت، ISBN 964-405-055-X.(Məsud Behnud, Hakimiyyətə yetişmək üstündə ölənlər, ISBN 964-405-055-X.)
- تاریخ انقلاب مشروطیت.رحیم نامور. انتشارات چاپار 1958(Məşrutiyyət İnqilabının Tarixi. Rəhim Namvər. Çapar nəşriyyatı 1958)
- Ənvər Çingizoğlu, Qaragözlülər, "Soy" elmi-kütləvi dərgi, 2010, № 5, səh.66–79.
Şəxs və ya bioqrafiya haqqında olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |