Şulamit Aloni

Şulamit Adler Polşada anadan olmuşdur.^[6] Anası dərzi, atası isə dülgər idi və hər ikisi Polşada ravvin ailələrindən gəlirdi. O, uşaq ikən ailəsi məcburi olaraq Fələstinə köçmüş və Aloni Təl-Əvivdə böyümüşdür. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı onu internat məktəbinə göndərmişdilər, bu müddətdə isə valideynləri Britaniya Ordusunda xidmət edirdi. Gənclik illərində o, sosialist-sionist Haşomer Hatsair gənclər hərəkatının və Palmaxın üzvü olmuşdur. 1948-ci il Ərəb-İsrail müharibəsi zamanı Qüdsün köhnə şəhəri uğrunda döyüşlərdə iştirak etmiş və İordaniya qüvvələri tərəfindən əsir götürülmüşdür.^[7] İsrail dövləti qurulduqdan sonra, o, uşaq qaçqınları ilə işləyib və mühacir uşaqlar üçün məktəb yaratmağa kömək etmişdir. O, hüquq təhsili alarkən məktəbdə müəllimlik etmişdir.^[8] 1952-ci ildə İsrail torpaq administrasiyasının qurucusu Ruven Aloni ilə evləndikdən sonra Kfar Şmaryaquya köçmüşdür. 1959-cu ildə Aloni Mapay partiyasına qoşulmuşdur. O, həmçinin vəkil kimi çalışmış, "İş saatlarından sonra" adlı radio proqramına aparıcılıq edərək sadə israillilərə hüquqi məsləhətlər vermiş və "Yediot Ahronot" qəzeti ilə "Laİşa" həftəlik jurnalında məqalələr yazmışdır.^[9][10]

1965-ci ildə Aloni, Mapay və Ahdut HaAvoda partiyalarının ittifaqı olan HaMa'arax partiyasının mənsubu kimi Knessetə seçildi və daha sonra İsrail İstehlakçılar Şurasını təsis edərək dörd il ərzində ona rəhbərlik etdi. 1973-cü ildə bu birlikdən ayrıldı və Vətəndaş Hüquqları Hərəkatını yaratdı, sonradan bu partiya Ratz adı ilə tanındı. Partiya seçki islahatı, din və dövlətin ayrılması, insan haqları kimi məsələləri müdafiə edirdi və 1973-cü il Knesset seçkilərində üç yer qazandı.

Ratz əvvəlcə HaMa'arax partiyasının rəhbərlik etdiyi hökumətə qoşuldu və Aloni portfelsiz nazir təyin edildi, lakin İshaq Rafaelin Dini İşlər Naziri təyin olunmasına etiraz olaraq dərhal istefa verdi. Qısa müddət ərzində Ratz, müstəqil deputat Aryeh Eliavın partiyaya qoşulması ilə Ya’ad – Vətəndaş Hüquqları Hərəkatı adını aldı, lakin tezliklə əvvəlki adına geri döndü.

1970-ci illər boyunca Aloni, daimi sülhə nail olmaq ümidi ilə fələstinlilərlə dialoqun qurulması üçün təşəbbüslər göstərdi. 1982-ci ildə Livan müharibəsi zamanı Yaxın Şərqdə Sülh üçün Beynəlxalq Mərkəzi təsis etdi. 1984-cü il seçkiləri ərəfəsində, Ratz, Peace Now və İsrailin Sol Düşərgəsi ilə ittifaq quraraq Knessetdəki yer sayını beşə yüksəltdi.

1992-ci ildə o, Ratz partiyasını Şinui və Mapam partiyaları ilə birləşdirərək yeni Meretz partiyasını yaratdı və həmin ilin seçkilərində 12 mandat qazandı.^[11] Aloni Yitzhak Rabinin rəhbərlik etdiyi hökumətdə Təhsil Naziri oldu, lakin din mövzusunda kəskin çıxışlarına görə bir il sonra istefa verməyə məcbur edildi. Təhsil naziri kimi o, İsrail məktəblilərinin Holokost konsentrasiya düşərgələrinə təşkil edilən səfərlərini tənqid edirdi və bu səfərlərin gəncləri aqressiv, millətçi və ksenofob ruhda yetişdirdiyini iddia edirdi. O, şagirdlərin "sanki Polşanı fəth etməyə gedirmiş kimi açıq bayraqlarla yürüş etdiklərini" söyləyirdi.^[12] Daha sonra Rabitə, Elm və Mədəniyyət Naziri vəzifəsinə təyin edildi.

1993-cü ildə Oslo Sazişləri imzalandıqdan sonra, Aloni bu razılaşmaları tarixi bir dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirdi və belə demişdi:

"Özümü 29 noyabrda (BMT-nin Fələstinin bölünməsinə dair qərarının qəbul edildiyi tarix) hiss etdiyim kimi hiss edirəm; o zaman hara yönəldiyimizi bilmirdik, amma böyük günlərə doğru getdiyimizi bilirdik."^[13]

1994-cü il fevralın 25-də, İordan çayının qərb sahilində, Xevronda 29 müsəlmanın Barux Qoldşteyn tərəfindən qətlə yetirilməsindən sonra, Aloni Xevrondakı yəhudi məskunlarının qovulmasını tələb etdi.^[14]

1996-cı il Knesset seçkilərində Meretz üç mandat itirdi və Aloni partiya liderliyindən uzaqlaşdırıldı, yerinə Yossi Sarid seçildi. Bundan sonra o, siyasətdən tamamilə çəkildi.

2002-ci ildə "Democracy Now!" verilişində amerikalı jurnalist Emi Qudmen Aloniyə belə bir sual verdi: "Tez-tez ABŞ-da İsrail hökumətinin siyasətinə qarşı etirazlar ifadə edildikdə, bu fikirləri səsləndirən insanlar antisemitizmdə ittiham olunur. Buna münasibətiniz necədir?" Aloni cavab olaraq bildirdi ki, "Bu, bizim istifadə etdiyimiz bir hiylədir. Avropadan kimsə İsraili tənqid edəndə, biz Holokostu gündəmə gətiririk. Bu ölkədə [ABŞ-da] insanlar İsraili tənqid edəndə isə, onları antisemit adlandırırıq... Bəzi israillilər üçün "İsrail, haqlı və ya haqsız, mənim ölkəmdir" anlayışı mövcuddur və onlar tənqidə açıq deyillər."^[15] Aloni, 2005-ci ildə yaradılmış və işğal olunmuş Fələstin ərazilərində insan haqları məsələlərinə fokuslanan "Yeş Din" təşkilatının idarə heyətinin üzvü idi.

Ruven Aloni ilə ailəlidir və 3 oğul övladı var:

• Dror Aloni – sonralar Kfar Şmaryaqu şəhərinin meri və Herzliya İvrit Gimnaziyasının rəhbəri olmuşdur.
• Nimrod Aloni – təhsil fəlsəfəsi üzrə mütəxəssisdir.
• Udi Aloni – rejissor, yazıçı və rəssamdır.

Həyat yoldaşı Ruven Aloni 1988-ci ildə vəfat etmişdir.^[16]

O ateist idi.^[17]

2018-ci ildə Şulamit Aloni Mükafatı təsis edilmişdir.^[18] Bu mükafat, Aloninin ailə üzvləri və aparıcı media və mədəniyyət xadimləri tərəfindən yaradılmış qeyri-kommersiya təşkilatı olan Şulamit Aloni Fondu tərəfindən təqdim olunur.^[19] Pul mükafatı ilə müşayiət olunan bu mükafat hər il Yaffa Teatrında (Ərəb-İvrit Teatrı kimi də tanınır) təqdim edilir. Mükafat, əsərləri insan haqlarını təşviq edən mədəniyyət xadimlərinə (teatr, kino, poeziya və nəsr sahəsində) həm ivrit, həm də ərəb dillərində verilir.^[20][21] İlk mükafat alanlar arasında Rana Əbu Freyha (Ərəb Mədəniyyəti Mükafatı), Renana Raz (İvrit Mədəniyyəti Mükafatı) və Sami Maykl (Ömürlük Nailiyyət Mükafatı) var idi.^[22] Sonrakı illərdə mükafata Ayat Əbu Şmeys (Ərəb Mədəniyyəti üzrə), Ahinoyam Nini (Ömürlük Nailiyyət üzrə) layiq görülmüşdür.^[23]

• 1994-cü ildə İvrit İttifaq Kolleci tərəfindən Humanitar Elmlər üzrə fəxri doktor dərəcəsi almışdır.
• 1994-cü ildə Kon-Kuk Universiteti tərəfindən Hüquq üzrə fəxri doktor dərəcəsi almışdır.
• 1998-ci ildə Aloni, İsrailin Vətəndaş Hüquqları Assosiasiyası tərəfindən Emil Qrundzveq İnsan Hüquqları Mükafatının ömürlük nailiyyətlərə görə xüsusi mükafatına layiq görülmüşdür.^[24]
• 1999-cu ildə Veytsman Elm İnstitutu tərəfindən Fəlsəfə üzrə fəxri doktor dərəcəsi almışdır.
• 2000-ci ildə İsrailə və İsrail cəmiyyətinə göstərdiyi xüsusi töhfələrə və ömürlük nailiyyətlərinə görə İsrail Mükafatına layiq görülmüşdür.^[25][26]

• The Citizen and His Country, 1958
• Children's Rights in Israel,1964 (Hebrew)
• The Arrangement - From a State of Law to a State of Religion, on Relations Between State and Religion, 1970 (Hebrew)
• Women as Human Beings, 1976 (Hebrew)
• "Up the down escalator" in Sisterhood Is Global: The International Women's Movement Anthology, ed. Robin Morgan, 1984.^[27]
• Democracy in Shackles (Demokratia be'azikim), Am Oved  (ivr.)^[28]
• Israel: Democracy or Ethnocracy? published in 2008

1. ↑ ^{1 2} חה"כ שולמית אלוני. Knesset.
2. ↑ Shulamit Aloni // Encyclopædia Britannica (ing.).
3. ↑ Bibliothèque nationale de France Shulamit Aloni // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
4. ↑ ^{1 2 3} Shulamit Aloni, former minister and staunch civil rights supporter, dies at 85 (ing.). // הארץ‎ / A. Benn Amos Schocken, 1919.
5. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #137351240 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
6. ↑ "Shulamit Aloni". Jewish Women's Archive (ingilis). 2021-06-23. İstifadə tarixi: 2024-07-02.
7. ↑ Shulamit Aloni Jewish Virtual Library; accessed January 25, 2014.
8. ↑ "Shulamit Aloni | Jewish Women's Archive". jwa.org (ingilis). İstifadə tarixi: 2017-12-07.
9. ↑ Slater, Elinor; Slater, Robert. Great Jewish Women (ingilis). Jonathan David Publishers. 1994. 24. ISBN 978-0-8246-0370-0.
10. ↑ Morgan, Robin. Sisterhood Is Global: The International Women's Movement Anthology (ingilis). Open Road Media. 2016-03-08. ISBN 978-1-5040-3324-4.
11. ↑ "Shulamit Aloni | Israeli politician". Encyclopedia Britannica (ingilis). İstifadə tarixi: 2017-12-07.
12. ↑ Tom Hundley. "2 Views Of A Horror". Chicago Tribune. 9 May 1993. İstifadə tarixi: 27 January 2014.
13. ↑ "Shulamit (Adler) Aloni (Hebrew)". palmach.org.il. İstifadə tarixi: 5 August 2018.
14. ↑ Rudoren, Jodi. "Shulamit Aloni, Outspoken Israeli Lawmaker, Dies at 86". The New York Times (ingilis). 25 January 2014. ISSN 0362-4331. İstifadə tarixi: 2017-12-07.
15. ↑ "Israel's First Lady of Human Rights: A Conversation with Shulamit Aloni". Democracy Now! (ingilis). 14 August 2002. İstifadə tarixi: 27 August 2024.
16. ↑ Yaron Druckman. "Former minister Shulamit Aloni dies at the age of 85". Ynetnews. 24 January 2014. İstifadə tarixi: 27 January 2014.
17. ↑ "Aloni is an outspoken atheist who has been a very controversial figure in Israeli politics. As former Minister of Education, her efforts to secularize instruction in Israeli state schools had drawn the ire of the Orthodox rabbinate which possesses great political clout in Israel. In a country where conflicts between secular and religious Jews has intensified in recent years she has been unabashedly on the side of secularism. " Celebatheists – Shulamit Aloni
18. ↑ "קרן שולמית אלוני ותיאטרון יפו יעניקו פרס חדש ליוצרים ערבים ויהודים". הארץ (ivrit). İstifadə tarixi: 2019-12-11.
19. ↑ "פרס היצירה על שם שולמית אלוני | עדכון חדשות". הטלוויזיה החברתית (ivrit). 2018-04-04. İstifadə tarixi: 2019-12-11.
20. ↑ ""אפשר גם אחרת": פרס שולמית אלוני יוענק לאמנים ויוצרים". וואלה! חדשות (ivrit). 2018-06-09. İstifadə tarixi: 2019-12-11.
21. ↑ "לחתור נגד רוח התקופה: פרס יצירה חדש על שם שולמית אלוני". שיחה מקומית (ivrit). 2018-07-03. İstifadə tarixi: 2019-12-11.
22. ↑ "רננה רז ורנא אבו־פריחה זכו בפרס שולמית אלוני ליצירות עבריות וערביות". הארץ (ivrit). İstifadə tarixi: 2019-12-11.
23. ↑ "פרס היצירה עש שולמית אלוני". YouTube (ingilis). İstifadə tarixi: 2019-12-11.
24. ↑ "List of recipients of the Emil Grunzweig Human Rights Award on the Association of Human Rights in Israel website" (ivrit). 19 August 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 June 2010.
25. ↑ "Israel Prize Official Site (in Hebrew)".
26. ↑ "Israel Prize Official Site (in Hebrew) – Judges' Rationale for Grant to Recipient".
27. ↑ "Table of Contents: Sisterhood is global". Catalog.vsc.edu. 2015-12-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-15.
28. ↑ Yair Sheleg. "The road to perdition". Haaretz. 23 November 2008. İstifadə tarixi: 27 January 2014.