Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinŞimal Amurları (fr. Les amours du Nord, rus. Северные амуры) — 1807–1814-cü illərdəki Napoleon müharibələri dövründə fransızlar tərəfindən başqırd döyüşçülərinə verilmiş tarixən yaranmış addır .
1807-ci ilin iyununda Tilzit sülhü imzalandı. O zaman başqırd döyüşçüləri yay və oxlarla silahlanırdılar. Fransızlar, onları imperiya mədəniyyətinin təsiri altında antik tanrı Amur ilə müqayisə edirdilər. Napoleon generalı de Marbo öz memuarlarında qeyd edir ki, Napoleon ordusuna qarşı döyüşən ox və yaylarla silahlanmış başqırd döyüşçülərinə fransızlar "şimal Amurları" ləqəbini vermişdilər.[1]
Başqırd alaylarının Napoleon Fransası ilə müharibədə iştirakı hələ 1806–1807-ci illərdə rus-prussiya-fransız müharibəsində başlanmışdı. Napoleona qarşı Orenburq ətrafından 600 kalmık, 1000 Çelyabinsk və Orenburq kazakı və 7 min başqırd göndərilmişdi.
1813–1814-cü illərdə rus ordusunun xarici yürüşləri zamanı bu addan istifadənin coğrafiyası genişləndi. Napoleon qoşunlarının basqınına qarşı mübarizə üçün başqırdların təşəbbüsü ilə Rusiya hökuməti 28 alay yaratmışdı. Xidmətə 20-dən 50 yaşa qədər kişiləri göndərirdilər. Orta hesabla 4–5 həyətdən 1 nəfər orduya götürülürdü. Xidmətə gedənlərin silah-sursat, geyim, at və ərzaqla təchizatı həmin ərazidəki başqırd və mişər əhalisinin hesabına edilirdi.
Geyimləri göy və ya ağ rəngli parçadan ibarət idi, qırmızı lampaslı eyni rəngli geniş şalvarları, ağ və sivri papaqlarının hər iki tərəfi kəsilmişdi və əyilmişdi, dəri qayışı, çiyin qayışları və çəkmədən ibarət idi. Nizə, qılınc, oxlarla və ox qabı ilə silahlanırdılar. Yalnız bəziləri tüfənglərə və tapançalara malik idilər.
Başqırd və kazak atlı qoşunları ordu süvari qoşunu tərkibində fransızların Vamburq, Erfurt, Berlin, Veymar, Frankfurt-Mayndan qovulmasında rus qoşunlarına kömək edirdi. Doqquz başqırd alayı, 2-ci teptyar, 2-ci mişər, 8-ci Orenburq kazak alayları Parisə qalib kimi daxil oldular. Döyüş iştirakçıları "19 mart 1814-cü il Parisin alınmasına görə" gümüş medal və başqa fərqlənmə nişanları aldılar. 1812-ci il Vətən müharibəsinin bütün iştirakçıları gümüş "1812–1814-cü illər müharibəsi xatirəsinə" medalları ilə mükafatlandırılmışdılar.
- Рахимов Р. Н. Северные амуры. Военная история башкир: энциклопедия/ гл. Ред. А. З. Асфандияров. — Уфа: Башкирская энциклопедия, 2013. − 432 с.; ил., карты ISBN 978-5-88185-076-0
- История Башкортостана: С древнейших времен до конца XIX в. Учебник для 8 кл. Отв.ред. И. Г. Акманов. — Уфа: Китап, 2005. ISBN 5-295-03503-4
- Асфатуллин С. Г. Северные амуры в Отечественной войне 1812 года. — Уфа: полиграфкомбинат, 2000.
- 1812-ci il Vətən müharibəsində başqırdlar
- ↑ "Прозванные амурами Башкиры в Отечественной войне 1812 года". 18 mart 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 sentyabr 2017.