Şarabənzər zirehli (lat. Tolypeutes matacus) — məməlilər sinfinə, zirehlilər fəsiləsinə daxil olan növ. Cənubi Amerikanın endemik canlısıdır. Argentina, Boliviya, Braziliya və Paraqvayda rastlanılır.[3]
| Şarabənzər zirehli | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Şarabənzər zirehli |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
| ||||||||||
Bədəni üç hərəkətli qurşaqdan ibarətdir. Bədənin bu quruluşuna görə, təhlükə anında başı və bədənin həssas hissələrini qorumaq məqsədilə top kimi bükülə bilir. Belə bir topu açmaq son dərəcə çətindir. Zireh keratinlərdən, insan dırnaqlarını meydana gətirən eyni zülallardan ibarətdir. Zireh sarı və ya qəhvəyi rəngdədir. Quyruq qısa və qalındır. Uzunluğu 22 ilə 40 sm arasındadır və çəkisi 1–2 kq-dır.
Qidasını demək olar ki, uzun və yapışqan dili ilə tutduğu qarışqa və termit kimi böcəklər təşkil edir. Qurdlar və ilbizləri də yeyirlər. Bununla birlikdə qapalı vəziyyətdə meyvə, tərəvəz və giləmeyvə ilə də qidalana bilərlər. Dişlər ömür boyu böyüyür.[4]
Şarabənzər zirehlilər yazın sonları, yayın əvvəlində cütləşir. Dişilərdə hamiləlik dövrü təxminən 120 gün davam edir. Bala tamamilə formalaşmış olaraq doğulur və doğuşdan dərhal sonra bir top şəkilində bükülə bilər. 9–12 aya qədər cinsi yetkinliyə çatır. Bəzi digər zirehli növlərindən fərqli olaraq, Şarabənzər zirehli heç vaxt yuva qazmır, bununla belə Böyük qarışqayeyən tərəfindən qazılmış çuxurunu tuta bilir.[5] 12–15 il qapalı vəziyyətdə yaşayır.
Sayı yaşayış mühitinin məhv olması və ərazilərin əkinçilik sahələrinə çevrilməsi, həddindən artıq ovlanması onların azalmasına səbəb olur. Ayrıca bir yaquar Şarabənzər zirehlini dişləyə bilər.
- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
- ↑ Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0
- ↑ "Описание вида на Biolib". 2021-06-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-11.
- ↑ "Шаровидный броненосец". 2019-11-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-11.
- ↑ "Three-banded armadillos". 2014-08-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-11.(en)