Şaqibə Əhmədova (25 sentyabr 1925[1], Gəncə[1] – 13 yanvar 2015[1], Bakı[1]) – Azərbaycan parazitoloqu və baytarı. Şərqdə və Türk dünyasında baytarlıq sahəsi üzrə ilk qadın elmlər doktoru və professordur. İsmət Qayıbovun bacısıdır.
| Şaqibə Əhmədova | |
|---|---|
| Doğum adı | Şaqibə İsmayıl qızı Qayıbova |
| Doğum tarixi | 25 sentyabr 1925[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 13 yanvar 2015[1] (89 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | parazitologiya, zoologiya, baytarlıq[d] |
| Elmi dərəcəsi | |
| Elmi adı | |
| İş yerləri |
|
| Təhsili |
|
Şaqibə İsmayıl qızı Əhmədova 25 sentyabr 1925-ci ildə Gəncə şəhərində anadan olmuşdur. Atası İsmayıl Qayıbov Qori Müəllimlər Seminariyasını bitirmiş və pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. Anası Firuzə isə "Lenin" ordeni ilə təltif olunan əməkdar müəllim olmuşdur. Tarzən olan qardaşı Ziya Qayıbov 1943-cü ildə ölmüşdür. Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun 3-cü kurs tələbəsi olan digər qardaşı Niyaz Qayıbov isə könüllü olaraq İkinci Dünya müharibəsinə yollanmışdır. Beş dəfə yaralanandan sonra onun ölü xəbəri gəlsə də, o, qardaşının öldüyünə inanmamışdır.[3] Qardaşının həqiqətən öldüyünü və Çexoslovakiyada dəfn olunduğunu yalnız 1978-ci ildə öyrənmişdir.[4]
Şaqibə Əhmədova 1943-cü ildə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun Baytarlıq fakültəsinə qəbul olunmuşdur. Burada yüksək nəticələr göstərdiyinə görə 3-cü kursdan Moskva Zoobaytarlıq İnstitutuna göndərilmişdir. 1948-ci ildə Moskva Baytarlıq Akademiyasının aspiranturasına daxil olmuş və akademik Konstantin Skryabinin rəhbərliyi altında namizədlik dissertasiyası üzərində çalışmışdır. 1952-ci ildə dissertasiyanı uğurla müdafiə etmişdir. O, Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda işləməyə başlamışdır. Əvvəlcə parazitologiya kafedrasında assistent, 1956-cı ildən isə mikrobiologiya, baytarlıq ekspertizası və parazitologiya kafedrasında müəllim kimi işləmişdir. Şaqibə Əhmədova 1965-ci ilin iyun ayında "Ət və ət məhsullarının baytarlıq-sanitariya ekspertizasının bioloji-bakterioloji əsaslandırılması (bağırsaq çöpləri üzərində)" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək 18 dekabr 1965-ci ildə Leninqrad Baytarlıq İnstitutunun Elmi Şurasının qərarı ilə baytarlıq elmləri sahəsində Şərqdə ilk qadın elmlər doktoru elmi dərəcəsini almışdır.[3]
Əhmədova 1961-ci ildə Özbəkistanın Səmərqənd şəhərinə köçmüşdür.[5] 1967-ci ildə V.V. Kuybışev adına Səmərqənd Kooperativ İnstitutunda elmi işlər üzrə prorektoru vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Səmərqənddə yaşadığı dövrd iki çağırış ardıcıl olaraq şəhər Sovetinin deputatı seçilmiş, ictimai fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. 1970-ci ildə Azərbaycana qayıtmış və 1984-cü ilə qədər Bakı Dövlət Universitetində onurğasızlar zoologiyası kafedrasının professoru vəzifəsində çalışmışdır.[3]
90-a yaxın elmi əsərin müəllifi olmuşdur.[3] Əsas tədqiqatı heyvan helmintlərinin morfofoloji və bioloji xüsusiyyətlərinə xarici mühit amillərinin təsirinin, heyvanların parazitar xəstəliklərinin öyrənilməsi olmuşdur. Əsas əsərlərinə "Sağlam buzovların yetişdirilməsi" (1970) və "Qoyunların yoluxucu xəstəliklərinin diaqnostikası və müalicəsi" (1975) daxildir.[6]
Moskvada təhsil aldığı müddət ərzində alim Əmir Əhmədov ilə evlənmişdir. Onların dörd övladı olmuşdur. İsmət Qayıbovun bacısı idi.[3]
Şaqibə Əhmədova 13 yanvar 2015-ci ildə Bakı şəhərində ölmüşdür.[7] 2025-ci ildə onun 100 illik yubileyi münasibətilə Səmərqənd Dövlət İqtisad və Servis İnstitutunda onun adını daşıyan Azərbaycanşünaslıq auditoriyası istifadəyə verilmişdir.[5] Onun 100 illiyi Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetində də qeyd olunmuşdur.[8]
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. / red. M. Kərimov Bakı: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi. C. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10.
- ↑ 1 2 Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. / red. M. Kərimov Bakı: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi. C. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10.
- ↑ 1 2 3 4 5 "Şərqdə və Türk dünyasında ilk qadın elmlər doktoru, professor". Strateji Elmi Tədqiqatlar Mərkəzi. İstifadə tarixi: 11 dekabr 2025.
- ↑ "Женщины Азербайджана: Шагиба Гаибова-Ахмедова". 1news.az (rusca). 7 mart 2008. İstifadə tarixi: 11 dekabr 2025.
- ↑ 1 2 "Səmərqənd Dövlət İqtisad və Servis İnstitutunda azərbaycanlı alimin adını daşıyan auditoriya açılıb VİDEO". Azərtac. 23 sentyabr 2025. İstifadə tarixi: 11 dekabr 2025.
- ↑ "ƏHMƏDOVA Şaqibə İsmayıl qızı". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. İstifadə tarixi: 11 dekabr 2025.
- ↑ "Şərqdə və Türk dünyasında ilk qadın elmlər doktoru, professor – Şaqibə Əhmədova". Baku Bakı. 9 dekabr 2025. İstifadə tarixi: 11 dekabr 2025.
- ↑ "ADAU-da professor Şaqibə Əhmədovanın 100 illik yubileyi qeyd olunub". Timer.az. 6 oktyabr 2025. İstifadə tarixi: 11 dekabr 2025.