Şam likörü (alm. Zirbenlikör, ing. Pine liqueur) — Avstriyada yaranmış və əsasən Avstriya, Fransa və İtaliyada istehsal olunan, şam ağaclarının meyvələri və ya tumurcuqları ilə hazırlanan, özünəməxsus ətirli və aromatik spirtli içkidir. Ənənəvi olaraq, bu likörlər dağlıq bölgələrdə, xüsusilə Alplarda istehsal olunur və tərkibindəki efir yağları sayəsində həm ləzzətli, həm də sağlamlıq baxımından faydalı hesab edilir.
Şam likörləri, əsasən, təravətli, bir qədər acı və qatranlı dad profili ilə tanınır. Əlavə olaraq, bəzi istehsalçılar dad profilini zənginləşdirmək üçün ardıc giləmeyvəsi, portağal və ya mixək kimi botanikalardan istifadə edirlər.
Şam likörünün ən tanınmış nümunələrindən biri olan Zirbenz, Avstriyanın Josef Hofer distilleriyası tərəfindən 1797-ci ildən bəri istehsal olunur. Bu likör, Arolla daş şam ağaclarının meyvələrinin neytral taxıl spirtində macerasiyası ilə hazırlanır və təbii olaraq qırmızı rəngə malikdir.[1]
Fransanın Franche-Comte bölgəsində isə "Emile Pernot" distilleriyası tərəfindən istehsal olunan "Liqueur de Sapins 55", yerli küknar ağaclarının tumurcuqları və digər bitkilərdən hazırlanır və 55% spirt tərkibinə malikdir.[2]
Şam likörünün hazırlanması üçün əsasən aşağıdakı mərhələlər həyata keçirilir:
1. Şam meyvələrinin toplanması: Avstriyanın Alp bölgələrində, xüsusilə 1500 metr və daha yüksək yüksəkliklərdə yetişən daş şam ağaclarının (Zirbelkiefern) qırmızı rəngli meyvələri iyun sonu və iyul ortalarında, hələ odunlaşmamış vəziyyətdə əl ilə toplanır. Bu proses tez-tez əlverişsiz və qorunan təbiət ərazilərində baş verdiyindən, meyvələrin toplanması zəhmətli və məhdudiyyətlidir.
2. Maserasiya: Toplanan meyvələr 3–5 mm qalınlığında dilimlənərək neytral taxıl spirtində isladılır. Bu mərhələdə butulkalar mütəmadi olaraq çalxalanır ki, şamın aromatik maddələri spirtə keçsin.
3. Filtrasiya və şirinləşdirmə: Macerasiya tamamlandıqdan sonra maye filtrasiya olunur və dadını yumşaltmaq üçün şəkər, qaymaq şəkəri və ya bal əlavə edilir.
Alternativ olaraq, bəzi istehsalçılar oktyabr ayında odunlaşmış şam meyvələrini toplayaraq toxumlarını çıxarır, əzir və taxıl şnapı ilə qarışdıraraq distillə edirlər. Bu proses nəticəsində kristal təmizliyində, güclü şam aromalı spirt əldə edilir.
Şam likörü müxtəlif məqsədlərlə istifadə olunur:
Sağlamlıq məqsədləri: Efir yağlarının tərkibi sayəsində soyuqdəymə və əzələ ağrılarının müalicəsində istifadə edilir.
Kulinariya: Ət, balıq və quş əti yeməklərində, souslarda, marinadlarda və desertlərdə dad artırıcı kimi istifadə olunur.
Kokteyllər: Şam likörü, Negroni və Martini kimi klassik kokteyllərə unikal və kompleks dad qatır.
Şam likörləri, xüsusilə qış aylarında və dağlıq bölgələrdə populyardır. Alp dağlarında, xizək sürüşü və dağ yürüşlərindən sonra tez-tez istehlak olunur.[3]
Şam likörü istehsal edən bəzi brendlər:
"Zirbenz Stone Pine Liqueur" (Avstriya): Arolla daş şam meyvələrindən hazırlanır və təbii qırmızı rəngə malikdir.[1]
"Emile Pernot Liqueur de Sapins 55" (Fransa): Küknar ağaclarının tumurcuqları və botanikalardan hazırlanır, 55% spirt tərkibinə malikdir.[2]
"Clear Creek Douglas Fir Eau de Vie" (ABŞ): Oregon ştatında Duqlas fir ağaclarının tumurcuqlarından hazırlanır və təravətli, şam aromalı bir likördür.[3]
- ↑ 1 2 "Zirbenz Stone Pine Liqueur of the Alps | Order Online". Curiada (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-05-15.
- ↑ 1 2 Punch. "Into the Woods: The Rise of Pine Liqueurs". PUNCH (ingilis). 2015-04-03. İstifadə tarixi: 2025-05-15.
- ↑ 1 2 Danovich, Tove K. "Pining For A Cozy Winter Drink? Try An Evergreen Liqueur". NPR (ingilis). 2017-01-09. İstifadə tarixi: 2025-05-15.