Şahzadə Ozma (ing. Princess Ozma) — Amerika yazıçısı Laymen Frenk Baum tərəfindən yaradılmış Oz ölkəsinin uydurma personajı. Ozma ilk dəfə 1904-cü ildə nəşr olunan "Möcüzəli Oz Ölkəsi" kitabında görünür və ondan sonra bütün Oz seriyasında yer alır. Şahzadə Ozma Oz ölkəsinin qanuni hökmdarıdır və Baum onun əbədi olaraq sehrli diyardakı hakimiyyətini davam etdirəcəyini, çünki ölümsüz olduğunu qeyd etmişdir.[1]
| Şahzadə Ozma | |
|---|---|
| ing. Ozma | |
 Con R. Nil tərəfindən "Ozun İtirilmiş Şahzadəsi" kitabından illüstrasiya | |
| Yaradan | Laymen Frenk Baum |
| Məlumat | |
| Cinsi | qadın[d], kişi[d] |
| Ailə |
Pastoriya (atası) Lurlin (anası) Ozana (əmisi oğlu) Ozqa (əmioğlu) |
Baum "Möcüzəli Oz Ölkəsi" kitabında onun fiziki görünüşünü belə təsvir edir:
Onun gözləri iki almaz kimi parıldayır, dodaqları isə turmalin daşının rəngində idi. Kürəyinə qədər uzanan qırmızı-qızılı saçları vardı və alnında onları saxlayan incə, bəzəkli bir tac yerləşirdi.
İllüstrator Con Nill ilk rəsmlərində onu bu təsvirə uyğun çəksə də, sonrakı kitabların çoxunda Ozmanın saçları daha tünd göstərilmişdir.
Ozma, Ozun əvvəlki kralı Pastorianın qızıdır. Körpə ikən Oz Sehrbazı tərəfindən Şimalın cadugəri Mombiyə verilmişdir. Mombi, Ozmanı bir oğlan uşağına çevirərək ona "Tip" (Tippetarius) adını vermişdir ki, onun taxta çıxmasının qarşısını alsın.[2] Tip uşaq vaxtından etibarən özünü bir oğlan kimi tanıyıb və heç vaxt qız olduğunu xatırlamayıb. Bu müddət ərzində Tip, Mombinin "Həyat Tozu" ilə Balqabaqbaş Ceki (ing. Jack Pumpkinhead) həyata qaytarmağı bacarıb. "Möcüzəli Oz Ölkəsi" kitabında Qlinda (Yaxşı Cadugər) bu həqiqəti aşkarlayır və Mombini Ozmanı yenidən əvvəlki halına qaytarmağa məcbur edir. Bundan sonra Ozma rəsmi olaraq Oz taxtına sahib çıxır, lakin Oz daxilində bir çox bölgə hələ də onun hakimiyyətindən xəbərsizdir.[3]
Baumun "Qalay Oduncaq Ozdan" və "Ozun Qlindası" kitablarında qeyd olunur ki, Ozma 14 yaşında görünür və Dorotidən daha yaşlıdır. Baum həmçinin Oz sakinlərinin yaşlanmadığını təsdiqlədiyi üçün Ozma da həmişə gözəl və gənc bir qız olaraq qalacaqdır. Ancaq Baum kitablarında ciddi ardıcıllığa riayət etmirdi, bu səbəbdən Ozmanın mənşəyi haqqında ziddiyyətlər ortaya çıxır.[4] Başlanğıcda o, sadəcə insan şahzadəsi kimi təsvir edilir. Lakin sonrakı kitablarında Baum Ozmanın əslində "pəri" olduğunu və bir çox "pəri kraliçalarının" nəslindən gəldiyini qeyd edir. "Oz Qorxuluğu" kitabında Ozmanın sehrli Pəri Kraliçası Lurlin tərəfindən sehrləndiyini və Ozun bir nağıl diyarına çevrildiyini izah edir. "Ozun Sehri" kitabında isə Qlinda, Dorotiyə Ozmanın əsl yaşının bilinmədiyini söyləyir. Baumun son kitabında isə Ozma özü, Pəri Kraliça Lurlinin dəstəsində yer aldığını və Oza onun sehrləri sayəsində gəldiyini açıqlayır. Sonralar Cek Snou bu ziddiyyətləri "Ozun Saçlı Adamı" kitabında barışdırmağa çalışır. O, Ozmanın körpə ikən Lurlin tərəfindən Kral Pastorianın himayəsinə verildiyini qeyd edir, beləliklə Ozma onun övladlığa götürülmüş qızı olur. Lakin bu versiya da Ozmanın əslində "çoxəsrlik bir pəri" olduğunu deyən digər versiyalarla ziddiyyət təşkil edir.[5]
.jpg)
Ozma və Doroti ilk dəfə "Ozmanın Ozda" kitabında tanış olur və dərhal dost olurlar. Baumun rəsmi Oz kitablarında Ozma və Doroti bir-birinə ən yaxın dostdurlar. "Zümrüd Şəhər" kitabında Ozma, Doroti və ailəsini saraya köçməyə dəvət edir və onu rəsmi olaraq "Oz Şahzadəsi" elan edir. Doroti tək şəxsdir ki, Ozmanın otaqlarına icazəsiz girə bilər. Doroti tez-tez Ozmanı təmsil edir və onun yoxluğunda rəsmi işləri yerinə yetirir.[6]
Ozma, doğulduğunda qız idi, lakin cadugər Mombi onu "Tip" adlı bir oğlana çevirdi.[7] Tip, gənc yaşlarında həqiqət barədə xəbər tutur və tereddüdlü olsa da, yenidən qız olmaq qərarına gəlir. Bu dönüşdən sonra Ozmanı taxtın varisi kimi qəbul edirlər və o, Ozun rəsmi şahzadəsi olur. Lakin bəzi sonrakı əsərlərdə, xüsusən Vindhem Klassiklərinin interaktiv Oz adaptasiyalarında, Ozma haqqında heç bir qeyd edilmədən Tip, Oz hökmdarı kimi göstərilmişdir. Cek Snou, Melodi Qrendi və Skot Endryu Hatçins Ozmanı və Tipi eyni anda geri qaytarmaq üçün fərqli cəhdlər etmişlər.[8]
Cek Snoun versiyasında, Tip və Ozma eyni anda mövcud olurlar və onlar bacı-qardaş elan edilir.Melodi Qrendinin vers iyasında, "Switcheroo Spell" (Dəyişdirmə sehri) istifadə edilir və Ozma ilə Tip tamamən fərqli insanlar olurlar. Skot Hatçinsin versiyası hələ də çap olunmayıb.[9]
- ↑ Simpson, Paul. A Brief Guide to Oz. Constable & Robinson Ltd. 2013. səh. 19. ISBN 978-1-47210-988-0. İstifadə tarixi: 10 February 2024.
- ↑ Wainerdi, Brandon. "The Soul Sketchbook of Iain McCaig". Star Wars Insider (210). May 2022. səh. 25.
- ↑ Greene, David L.; Martin, Dick. The Oz Scrapbook. Random House. 1977. səh. 18. ISBN 0-394-41054-8. İstifadə tarixi: 18 February 2024.
- ↑ Maguire, Gregory. Out of Oz. New York: William Morrow. 2011. 363–528. ISBN 978-0-06-054894-0.
- ↑ Waldron, Myrna. "The Oz Series & The Power of Women". BtchFlcks. March 14, 2013. July 29, 2019 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Wilson, Natalie. ""Oz the Great and Powerful" Rekindles the Notion That Women Are Wicked". Ms. Magazine. March 14, 2013. November 11, 2020 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Green, Jonathan. The Wicked Wizard of Oz (Snowbooks, 2015). ISBN 978-1911390312
- ↑ Supreme Court of the United States (2003). Eldred v. Ashcroft, 537 U.S. 186, p. 11 (p. 18 in pdf).
- ↑ Maguire, Gregory. Son of a Witch. New York: ReganBooks. 2005. 180–181. ISBN 978-0-06-054893-3.