Şah Mahmud — Müzəffərilərin İsfahan valisi. Müxtəlif aralıqlarla ölkənin bir qismində, və ya İsfahanda hakimiyyətdə olmuşdur.
| Şah Mahmud | |
|---|---|
| Qütbəddin Şah Mahmud fars. قطبالدین شاه محمود | |
Müzəffərilərin İsfahan valisi | |
| 1359 – 1360/1367 – 1370 | |
| 1360 – 1367/1370 – 1376 | |
| Əvvəlki | Şah Şüca |
| Sonrakı | Şah Şüca |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1336 |
| Vəfat tarixi | |
| Atası | Mübarizəddin Məhəmməd |
.jpg)
Atası, Müzəffəri hökmdarı Mübarizəddin Məhəmmədin Azərbaycan yürüşündən geri dönməsindən sonra 1359-cu ildə qardaşı Şah Şüca ilə birləşərək atasını devirdi.[1] Həmin il hakimiyyətə gələn qardaşı Şah Şüca tərəfindən İsfahan valisi təyin edildi.[2]
1360-cı illərdə Şah Şücanın vergi məmurları Əbərkuhdan vergi toplamaq istədikdə Şah Mahmud bunu qəbul etmədi və üsyan qaldırdı. Şah Şücanın adını sikkələrdən və xütbədən çıxararaq müstəqilliyini elan etdi. Şah Şüca 1362–1363-cü illərdə böyük qoşunla İsfahana doğru yürüş etdi. Tərəflər arasında baş tutmuş hərbi qarşıdurma nəticə vermədi və qardaşlar arasında sülh imzalandı.[2]
Bu dövrdə Şah Mahmud Cəlairi hökmdarı sultan Üveysə müraciət etdi və ona kömək göstərəcəyi təqdirdə Müzəffəri dövlətini onun vassalı kimi idarə edəcəyini bildirdi. Bu təklifi qəbul edən sultan Üveys 1363–1364-cü illərdə İsfahana böyük ordu göndərdi.[2] Şah Mahmudun qalib gələcəyini bilən ətrafdakı Müzəffəri əmirləri də ona qatıldılar.[3] 1364-cü ildə Şiraz yaxınlığında baş tutmuş Səri-Cahan düyüşündə tərəflərdən heç biri üstünlük əldə edə bilmədilər və Şah Şüca Şiraza çəkildi. Onu təqib edən Şah Mahmud ardınca şəhəri mühasirəyə aldı. Müqavimət göstərə bilməyəcəyin başa düşən Şah Şüca Əbərkuha, oradan da Kirmana çəkildi. Şah Mahmud isə Şirazda taxta oturdu.[4]
Şah Mahmud hakimiyyətə gəldikdən sonra hakimiyyətində olan ərazilər faktiki olaraq Cəlairilər tərəfindən idarə edilirdi. Şah Mahmud isə vali mövqeyində idi. Bu vəziyyətdən narazı olan Müzəffəri əyanları Şah Şüca ətrafında birləşməyə başladılar.[5] 1366-cı ildə Kirmandan Şiraza hərəkət edən Şah Şüca iyulu ayında Şiraz yaxınlığında Şah Mahmudu və Cəlairi qüvvələrini məğlubiyyətə uğratdı. Şah Mahmud İsfahana çəkildi. Daha sonra Şah Şüca 1366–1367-ci illərdə İsfahana hərəkət etdi. Şah Mahmudun sülh təklif edib onun hakimiyyətini qəbul edəcəyini bildirməsindən sonra tərəflər arasında sülh imzalandı.[5]
1368–1369-cu illərdə Şah Şüca və Şah Mahmud sultan Üveysə qohum olmaq üçün elçilər göndərdilər. Şah Mahmud sultan Üveysə evlilik nəticəsində yenidən Cəlairi hakimiyyətini qəbul edəcəyini və məqsədinin sultan Üveysin köməkliyi ilə Fars, Kirman, Yəzd və Əbərkuh ərazilərinin ələ keçirmək olduğunu, bu əraziləri Cəlairilərin vassalı kimi idarə etmək olduğunu bildirdi.[6] Bu təklifi qəbul edən Üveys Cəlayır 1369–1370-ci illərdə bacısını böyük təntənə və çoxsaylı qüvvə ilə İsfahana göndərdi. Beləliklə, İsfahan yenidən Müzəffəri hakimiyyətindən ayrıldı və Şah Mahmud tərəfindən müstəqil idarə edilməyə başladı.[6]
1376-cı ildə sultan Üveys və Şah Mahmud vəfat etdi. Bundan sonra İsfahana hərəkət edən Şah Şüca şəhəri nəzarətə götürdü.[7][8]
- ↑ Samet Alıç, 2022. səh. 135
- ↑ 1 2 3 Şaban Cem Tüysüz, 2021. səh. 423
- ↑ Bülent Yılmaz, 2002. səh. 132
- ↑ Bülent Yılmaz, 2002. səh. 133
- ↑ 1 2 Bülent Yılmaz, 2002. səh. 134-135
- ↑ 1 2 Şaban Cem Tüysüz, 2021. səh. 427
- ↑ Şaban Cem Tüysüz, 2021. səh. 428-429
- ↑ Mehlika Üstündağ, 2016. səh. 45-46
- Samet Alıç, MUZAFFERÎLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI VE MÜBARİZÜDDİN MUHAMMED DÖNEMİNDE MUZAFFERİLER (H 718 - H 765) (türk), Cilt:12, Sayı: 1, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Mart 2022
- Şaban Cem Tüysüz, MUZAFFERÎLER TARİHİNDE ŞAH ŞÜCA (1358-1384) (türk), sayı 67, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2021
- Bülent Yılmaz. Celayirliler Kabile-Devlet (PDF). Ərzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Tarih Anabilim Dalı Enstitüsü. 2002.
- Mehlika Üstündağ. ORTA ÇAĞ İRAN TARİHİNDE YEREL BİR HANEDAN: MUZAFFERİLER. Samsun: ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI. 2016.