Adi şaftalı

Adi şaftalı
Adi şaftalı
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Gülçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Gavalıkimilər Triba: Amygdaleae Cins: Gavalı Növ: Adi şaftalı
Beynəlxalq elmi adı
	Prunus persica Batsch, 1801;
ITIS	24765
NCBI	3760
EOL	631649

Adi şaftalı (lat. Prunus persica) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin gavalı cinsinə aid bitki növü.

Arealı

Mərkəzi və Şimali Çində geniş yayılmışdır.

Botaniki xarakteristikası

Adi şaftalı ağacının hünd. 8 m-dək olur. Yarpaqları növbəli düzülür, çiçəkləri ikicinsiyyətli, meyvəsi çəyirdəkdir. Kütləsi 20-600 q olur. Adi şaftalı dağlıq rayonlarda becərilir. Meyvəsində 80-90% su, 6-14% şəkər, 0,5-1,2% pektin maddəsi, 0,08-1,02% üzvi turşu (əsasən, alma turşusu), 9,4-20 mq % C vitamini, 0,6-1 mq % karotin var.

Azərbaycanda yayılması

Azərbaycanda bir neçə sortu yetişdirilir.

İstifadəsi

Şaftalı şirəsini ürək ritminin pozulması, qanazlığı, azalmış turşuluq dərəcəsi ilə qarın xəstəlikləri zamanı qəbul olunur. Şaftalı şirəsi şlakların orqanizmdən kənarlaşdırılmasına kömək edir. Dərini qidalandırır və onun hüceyrələrinin yeniləşməsinə kömək edir. Oyadıcı xüsusiyyətə malikdir.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

Amygdalus communis var. persica (L.) Risso
Amygdalus persica L.

Heterotipik sinonimləri

Amygdalus ferganensis (Kostina & Rjabov) T.T.Yu & L.T.Lu
Amygdalus laevis (DC.) Lej.
Amygdalus nucipersica (L.) Rchb.
Amygdalus persica var. aganonucipersica (Schübl. & G.Martens) T.T.Yu & L.T.Lu
Amygdalus persica subsp. aganonucipersica Schübl. & G.Martens
Amygdalus persica var. aganopersica (Dierb.) Rchb.
Amygdalus persica alba Lindl.
Amygdalus persica var. albaplena (C.K.Schneid.) Nash
Amygdalus persica camelliiflora Van Houtte
Amygdalus persica var. compressa (Loudon) T.T.Yu & L.T.Lu
Amygdalus persica dianthiflora Van Houtte
Amygdalus persica var. duplex Weston
Amygdalus persica var. duracina Rchb.
Amygdalus persica var. foliis-atropurpureis H.Jaeger
Amygdalus persica foliis-rubris Van Houtte
Amygdalus persica ispahamensis Thouin
Amygdalus persica var. laevis (DC.) Steud.
Amygdalus persica var. multiplex Bunge
Amygdalus persica var. nectarina Aiton
Amygdalus persica subsp. nucipersica (L.) Schübl. & G.Martens
Amygdalus persica var. nucipersica L.
Amygdalus persica nuda Gren.
Amygdalus persica f. pendula (Siebold) H.Ohba & S.Akiyama
Amygdalus persica persicaduplex Weston
Amygdalus persica plena Aiton
Amygdalus persica f. roseaplena Zabel
Amygdalus persica var. roseoplena Nash
Amygdalus persica rosiflora Jacob-Makoy
Amygdalus persica var. rubroplena Nash
Amygdalus persica subsp. scleronucipersica Schübl. & G.Martens
Amygdalus persica scleronucipersica Schübl. & G.Martens
Amygdalus persica var. scleronucipersica (Schübl. & G.Martens) T.T.Yu & L.T.Lu
Amygdalus persica var. scleropersica (Rchb.) T.T.Yu & L.T.Lu
Amygdalus persica scleropersica Rchb.
Amygdalus persica var. sinensis Lem.
Amygdalus persica f. stellata (Siebold & de Vriese) H.Ohba & S.Akiyama
Amygdalus persica var. stellata Siebold & de Vriese
Amygdalus persica f. versicolor (Siebold) H.Ohba & S.Akiyama
Amygdalus platycarpa (Decne.) E.W.Berry
Persica chinensis Lavallée
Persica chinensis var. radiata Lavallée
Persica domestica Risso
Persica ferganensis (Kostina & Rjabov) Kovalev & Kostina
Persica laevis DC.
Persica levis Risso
Persica levis var. acidula Risso
Persica levis var. aurantia Risso
Persica mammillata Poit. & Turpin
Persica nana Mill.
Persica nucipersica (L.) Borkh.
Persica pendula Siebold
Persica platycarpa Decne.
Persica vulgaris Mill.
Persica vulgaris var. aganopersica Dierb.
Persica vulgaris var. alba (Lindl.) Holub bis
Persica vulgaris f. alba (Lindl.) Zamyslova
Persica vulgaris var. albaplena (C.K.Schneid.) Holub bis
Persica vulgaris f. albaplena (C.K.Schneid.) Zamyslova
Persica vulgaris albida Moris
Persica vulgaris var. apiana Risso
Persica vulgaris subsp. atropurpurea (C.K.Schneid.) V.A.Zaiats
Persica vulgaris var. atropurpurea (C.K.Schneid.) Holub bis
Persica vulgaris f. atropurpurea (C.K.Schneid.) Zamyslova
Persica vulgaris var. autumnalis Risso
Persica vulgaris var. bipartita Risso
Persica vulgaris f. camelliiflora (Van Houtte) Zamyslova
Persica vulgaris var. camelliiflora (Van Houtte) Holub bis
Persica vulgaris subsp. campanuliflora (Rjabov) Denisov
Persica vulgaris var. campanuliflora Rjabov
Persica vulgaris var. carnea Risso
Persica vulgaris var. caucasica Lavallée
Persica vulgaris var. compressa Loudon
Persica vulgaris var. compressa V.A.Zaiats
Persica vulgaris var. cydonia Risso
Persica vulgaris densa Moris
Persica vulgaris var. densa (Makino) Holub bis
Persica vulgaris f. dianthiflora (Van Houtte) Zamyslova
Persica vulgaris var. dianthiflora (Van Houtte) Holub bis
Persica vulgaris var. diapyrena Moris
Persica vulgaris f. duplex (Weston) Zamyslova
Persica vulgaris var. duplex (Weston) Holub bis
Persica vulgaris duracina Dierb.
Persica vulgaris subsp. erythrocarpa V.A.Zaiats
Persica vulgaris flavorubens Moris
Persica vulgaris var. foliis-rubris Mouill.
Persica vulgaris var. fulva Risso
Persica vulgaris var. gibbosa Risso
Persica vulgaris var. haematocarpa Dierb.
Persica vulgaris var. haematocarpa Schur
Persica vulgaris var. intermedia Risso
Persica vulgaris isolata Kuntze
Persica vulgaris var. jucunda Risso
Persica vulgaris proles laevis (DC.) Rouy & E.G.Camus
Persica vulgaris laevis (DC.) Moris
Persica vulgaris subsp. laevis (DC.) Bonnier & Layens
Persica vulgaris var. laevis (DC.) Lej. & Courtois
Persica vulgaris var. lanuginosa Gaudin
Persica vulgaris var. leucocarpa Dierb.
Persica vulgaris leucocarpa Dierb.
Persica vulgaris var. loiseleurii Risso
Persica vulgaris f. magnifica (C.K.Schneid.) Zamyslova
Persica vulgaris var. magnifica (C.K.Schneid.) Holub bis
Persica vulgaris var. mammosa Risso
Persica vulgaris var. minuta Risso
Persica vulgaris moschata Moris
Persica vulgaris var. muscata Risso
Persica vulgaris var. nana (Mill.) Lavallée
Persica vulgaris subsp. nectarina (Aiton) Shof.
Persica vulgaris var. nectarina (Aiton) Holub bis
Persica vulgaris convar. nucipersica (L.) Holub
Persica vulgaris var. nucipersica (L.) Buia
Persica vulgaris f. nuda Magyar
Persica vulgaris var. odorata Risso
Persica vulgaris ovalis Moris
Persica vulgaris var. ovata Risso
Persica vulgaris var. pendula V.A.Zaiats
Persica vulgaris var. pendula (Dippel) Holub bis
Persica vulgaris var. pendula Lavallée
Persica vulgaris f. pendula (Dippel) Zamyslova
Persica vulgaris var. praecox Risso
Persica vulgaris f. pyramidalis (Dippel) Zamyslova
Persica vulgaris var. pyramidalis (Dippel) Holub bis
Persica vulgaris var. rosiflora Rjabov
Persica vulgaris var. rotundata Risso
Persica vulgaris var. ruberrima Risso
Persica vulgaris var. sanguinea Risso
Persica vulgaris f. sanguinea (Mándy) Soó
Persica vulgaris var. sanguinolenta Risso
Persica vulgaris var. scleropersica Dierb.
Persica vulgaris scleropersica Dierb.
Persica vulgaris secedens Moris
Persica vulgaris succosa Moris
Persica vulgaris var. sympyrena Moris
Persica vulgaris var. tomentosa Moris
Persica vulgaris var. tristis Risso
Persica vulgaris f. versicolor (Siebold) Zamyslova
Persica vulgaris versicolor Siebold
Persica vulgaris var. violacea Moris
Persica vulgaris var. xanthocarpa Dierb.
Persica vulgaris xanthocarpa Dierb.
Prunus daemonifuga H.Lév. & Vaniot
Prunus ferganensis (Kostina & Rjabov) Y.Y.Yao ex Y.H.Tong & N.H.Xia
Prunus persica f. aganonucipersica (Schübl. & G.Martens) Rehder
Prunus persica f. aganopersica (Dierb.) Voss
Prunus persica f. alba (Lindl.) C.K.Schneid.
Prunus persica lusus alba (Lindl.) Asch. & Graebn.
Prunus persica f. albaplena C.K.Schneid.
Prunus persica f. albescens Uyeki
Prunus persica var. aposarca Burkart
Prunus persica lusus atripurpurea Asch. & Graebn.
Prunus persica f. atropurpurea C.K.Schneid.
Prunus persica f. camelliiflora (Van Houtte) Dippel
Prunus persica lusus camelliiflora (Van Houtte) Asch. & Graebn.
Prunus persica f. caryophyllodes Voss
Prunus persica f. coccineoplena C.K.Schneid.
Prunus persica var. commixta Makino
Prunus persica var. compressa (Loudon) Bean
Prunus persica f. compressa (Loudon) Rehder
Prunus persica f. dasycarpa Magyar
Prunus persica var. densa Makino
Prunus persica lusus dianthiflora (Van Houtte) Asch. & Graebn.
Prunus persica f. dianthiflora (Van Houtte) Dippel
Prunus persica subsp. domestica (Risso) D.Rivera
Prunus persica f. duplex (Weston) Rehder
Prunus persica subsp. ferganensis Kostina & Rjabov
Prunus persica subsp. floriplena Burkart
Prunus persica f. glabra Magyar
Prunus persica subsp. laevis (DC.) Arcang.
Prunus persica var. laevis (DC.) Focke
Prunus persica var. lasiocalyx H.Lév. & Vaniot
Prunus persica var. longistyla H.Lév.
Prunus persica f. magnifica C.K.Schneid.
Prunus persica var. magnifica (C.K.Schneid.) Bean
Prunus persica f. mollis Magyar
Prunus persica f. nectarina (Aiton) Maxim.
Prunus persica var. nectarina (Aiton) Maxim.
Prunus persica var. nucipersica P.Fourn.
Prunus persica var. nucipersica (L.) C.K.Schneid.
Prunus persica subsp. nucipersica (L.) Dippel
Prunus persica f. nuda Magyar
Prunus persica f. nudicarpa Magyar
Prunus persica f. pendula Dippel
Prunus persica lusus pendula (Dippel) Asch. & Graebn.
Prunus persica var. pendula (Dippel) Bean
Prunus persica subsp. platycarpa (Decne.) D.Rivera
Prunus persica var. platycarpa (Decne.) L.H.Bailey
Prunus persica var. pleiocarpa Makino
Prunus persica f. praematura Makino
Prunus persica f. pubescens Magyar
Prunus persica f. pumila Magyar
Prunus persica f. pyramidalis Dippel
Prunus persica lusus pyramidalis (Dippel) Asch. & Graebn.
Prunus persica var. pyramidalis (Dippel) Bean
Prunus persica f. rubroplena C.K.Schneid.
Prunus persica f. sanguinea Mándy
Prunus persica f. scleronucipersica (Schübl. & G.Martens) Rehder
Prunus persica f. scleropersica (Rchb.) Voss
Prunus persica f. stellata Makino
Prunus persica var. subspontanea Makino
Prunus persica var. uninensis Uyeki
Prunus persica f. uninensis (Uyeki) Uyeki
Prunus persica f. versicolor (Siebold) Voss
Prunus persica subsp. vulgaris (Mill.) Dippel
Prunus persica var. vulgaris (Mill.) Maxim.
Prunus persica var. xanthocarpa (Dierb.) Magyar