|
Bu məqalə Şəmkir şəhəri haqqındadır. Rayon üçün Şəmkir rayonu səhifəsinə baxın. |
Şəmkir — Azərbaycanda şəhər, Şəmkir rayonunun inzibati mərkəzi. 1944-cü ildə rayon tabeli şəhər statusu almışdır.[1] Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı Qərarı ilə Şamxor rayonunun Şamxor şəhəri dəqiqləşdirmə qaydasında Şəmkir şəhəri adlandırılmışdır.[2]
| Şəhər | |
| Şəmkir | |
|---|---|
 | |
| 40°51′23″ şm. e. 46°01′02″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| İlk məlumat | V əsr |
| Mərkəzin hündürlüyü | 450 ± 1 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | AZ 5700 |
| Digər | |
| shamkir-ih.gov.az | |
  Şəmkir | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şəmkir şəhərinin adı eyniadlı qədim qala ilə bağlıdır. Həmin qalanın xarabaları şəhərdən 20km şərqdə, Muxtariyyət kəndinin yaxınlığında qalmışdır. Şəmkir şəhərinin V – VI əsrlərdə salınması güman edilir. Orta əsrlərdə Şamxur adı ilə tanınmış bu şəhər Kiçik Qafqaz ərazisindən axan Böyük Şəmkir çayının sahilində yerləşirdi. O vaxtlar şəhərin ərazisi 20 hektar olmuşdur. Orda səkkiz qülləli feodal qəsri vardır. Bu şəhərin sərvətləri əcnəbi tacirlər və yadelli işğalçıları həmişə özünə cəlb edirdi. Şəhər növbəti dəfə dağıdılandan sonra salamat qalmış azsaylı sakinlər Şəmkiri tərk etmiş və əvvəlki yaşayış məntəqəsindən 9 –10km aralıda məskunlaşmışdır.
V əsrdən elmə məlum olan[3] Şəmkirin hələ ərəblər gəlməmişdən əvvəlki dövrdə bir xəzər şəhəri olduğu fikirləşilir.[4] Ərəblərin dövründə, 737-ci ildə bu şəhərdə xəzərlər yerləşdirilmişdir. Bu xəzərlər ərəblərin Volqaya yürüşündə əsir alınmışdılar. 757-ci ildə sabirlər Şəmkir şəhərini dağıtmışdır. 854-cü ildə Abbasi Xilafətinin türk müttəfiqi olan Buğa əl-Kəbir (Böyük Buğa)[5] tərəfindən yenidən Şəmkirin əsası qoyulmuş, xəzərlər burada məskunlaşdırılmışdır.[6]
"Kartlis tsxovreba"ya ("Gürcü salnamələri") görə, Buğa əl-Kəbir xəzər tayfasının üzvüdür, "Kitab əl-əvraq"da isə Buğa üçün ümumi "türk" adı istifadə olunurdu.[5] Buğanın xəzər soydaşlarına qarşı müsbət münasibəti 851-ci ildə onun Xəzər xaqanlığı ərazisini fəthindən sonra ortaya çıxmışdır.[7] 300 müsəlman xəzər ailəsi Xəzər xaqanlığını tərk etmiş və Buğa əl-Kəbir Azərbaycanda məskunlaşmaqları üçün onlara kömək etmişdir. Bu məskunlaşma hadisəsilə ilə bağlı məlumat həm "Kitab əl-buldan" əsərində, həm də "Kartlis tsxovreba"da ("Gürcü salnamələri") qeyd olunur. Buğa əl-Kəbir 300 xəzər ailəsi üçün "Şamkur" (Samkur) adlandırılan və Kür çayı boyunca yerləşən şəhər salmışdır.[5] Ancaq Buğanın etdikləri Abbasi rəhbərliyinin xoşuna gəlməmiş və o, Ərməniyyə və tarixi Azərbaycanın hakimi vəzifəsindən azad edilmişdir.[7]
-
-
Şəmkir qala divarlarının qalıqları -
Şəmkir qalasından aşkarlanmış pəncərə şüşəsi qalıqları
İndiki Şəmkir şəhərinin əsası 1818-ci ildə buraya köçürülmüş almanlar tərəfindən qoyulub. Həmin ilin yayında Tiflisdən Azərbaycanın Yelizavetpol qəzasına (indiki Gəncə) köçən 194 alman ailəsi Şamxor (indiki Şəmkir) yaxınlığında Yelenendorf (indiki Xanlar(Göygöl) rayonu) və Annenfeld adlı iki koloniya saldılar. 9 fevral 1916-cı ildə Rusiya Almaniya ilə müharibə şəraitində olduğundan, koloniyanın adı dəyişdirilərək "Annino" adı verilmişdi. 1938-ci ildə alman icmasının yaşadığı Annino qəsəbəsi Şamxor qəsəbəsi adlandırılıb. 1939-cu ildə Şəmkir şəhər tipli qəsəbə statusunu alıb.
Bakı ilə arasında məsafə 399km-dir.
2019-cu ilin məlumatına görə əhalisi 43 400 nəfərdir.
Şəhəri futbol üzrə Azərbaycan Premyer Liqasında 3 dəfə çempionluq qazanmış və 2017-ci ildə fəaliyyətini dayandırmış Şəmkir FK təmsil edib. Hal-hazırda futbol üzrə Azərbaycan İkinci Liqasında şəhəri yeni yaranmış Şəmkir PFK təmsil edir.
-
Şəmkirdə bir tənəklik(üzümlük) -
Aşıq Dilqəmin büstü
- ↑ Президиум Верховного Совета Азербайджанского ССР. "Азербайджанская ССР, Административно-территориальное деление на 1 января 1961-го года". Азербайджанское государственное издательство, Баку, 1961, стр. 9
- ↑ "Azərbaycan Respublikasının Bakı, Gəncə və Sumqayıt şəhərlərinin, Abşeron, Ağdaş, Ağsu, Ağcabədi, Balakən, Bərdə, Beyləqan, Vartaşen, Quba, Qutqaşen, Daşkəsən, İmişli, Yevlax, Kəlbəcər, Kürdəmir, Gədəbəy, Goranboy, Laçın, Lerik, Lənkəran, Mirbəşir, Puşkin, Saatlı, Füzuli, Cəbrayıl və Şamxor rayonlarının, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Şuşa rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı Qərarı". 2022-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-09-24.
- ↑ Kotlyakov, entry on "Shamkir"
- ↑ Togan, 1981. səh. 172
- ↑ 1 2 3 Brook, 2018. səh. 161-162
- ↑ Soviet Historical Encyclopedia, entry on "Shamkhor" (rus.)
- ↑ 1 2 Brook, 2018. səh. 167
- Brook, Kevin Alan. The Jews of Khazaria (3rd). Rowman & Littlefield. 2018. ISBN 978-1-5381-0342-5.
- Togan, Zeki Velidi. Ümumi türk tarihine giriş (cilt I). İstanbul: Enderun Kitabevi. 1981. səh. 538.
- http://www.mct.gov.az/?/az/cities/view/336/&PHPSESSID=66771a5a096abaa2bf669f4e1b13866e
- http://shamkir-ih.gov.az/page/12.html
Şəmkir rayonu haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |