Bu səhifənin Şüreyh Qazı olaraq adlandırılması təklif edilir. |
Şüreyh Qazı və ya Əbu Ümeyyə Şüreyh ibn əl-Haris ibn Qeys əl-Kindi (ərəb. شريح القاضي; 593 – iyul 697, Kufə) — Tabiin dövrünün tanınmış fəqihlərindən, Kufə qazısı.[1] Şüreyh, verdiyi hökümlərlə İslam tarixində ədalətin simvollarından birinə çevrilmişdir.[1]
| Şüreyh ibn əl-Haris | |
|---|---|
| ərəb. شريح القاضي | |
 | |
| Doğum tarixi | 593 |
| Vəfat tarixi | iyul 697 |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | fiqh |
| Tanınmış yetirmələri | İbrahim ən-Nəxai, Amir əş-Şəbi |
| Tanınır | Şüreyh Qazı |
O, İslam peyğəmbəri Məhəmmədin sağlığında Yəməndə İslamı qəbul edən ardıcıllardan biri olub, bununla belə, onunla heç vaxt görüşməmişdir. Əbu Bəkrin hakimiyyəti dövründə Yəməndən Mədinəyə köçmüşdür. Ömər, Əli, Abdullah ibn Məsud və s. səhabələrdən dərs almışdır. əş-Şəbi, İbn Sirin, İbrahim ən-Nəxai və başqaları ondan dərslər almışdır.[2] Ömər tərəfindən Kufə qazısı təyin edilmiş və mühakimə yürütmüş, ədəbiyyat və poeziya ilə məşhur olmuşdur.[3] Osmanın dövründə də qazılıq edən Şüreyh, Əli tərəfindən vəzifəsindən azad edilmişdir. Yerinə təyin olunan şəxslərin işi yerinə yetirə bilməmələri ucbatından yenidən Əli tərəfindən qazı təyin edilmişdir. Müaviyyə dövründə 7 il Bəsrə qazılığı da etdiyindən ona "qazı əl-misreyn" deyilmişdir. Abdullah ibn Zübeyr tərəfindən vəzifəsindən azad edilmiş, Kufəni ələ keçirən Muxtar Səqəfi tərəfindən isə yenidən qazı təyin edilmişdir. Haqqında çıxan şayələrdən qorxaraq, bundan imtina etmişdir. Musab ibn Zübeyr tərəfindən yenidən qazı təyin olunsa da yenidən istefa verərək qazılıqdan imtina etmişdir. Əbdülməlik ibn Mərvan tərəfindən yenidən qazı təyin olunan Şüreyh, oğlu haqqında çıxan şayələrdən sonra Həccaca istefasını təqdim edərək vəzifəsindən getmişdir. Həmin il vəfat etmiş və öz evində dəfn edilmişdir.[1] Onun bəzi görüşlərini Vəki ibn əl-Cərrah "Əxbar əl-Quzat" əsərində nəql etmişdir.[2]
Vəzifədə olduğu dövrdə bir sıra yeniliklər etmişdir. Yalançı şahidlərə qarşı İslam tarixində ilk dəfə gizli təhqiqat həyata keçirtmiş və bu ənənənin əsasını qoymuşdur. Əvvəllər edilməmiş bir şeyi etdiyi üçün tənqidlərə məruz qalmış və bu tənqidlərə:
"İnsanlar yeni şeylər icad etdikləri üçün mən də yeni şeylər icat etdim"
- ↑ 1 2 3 "Kadı Şüreyh". 28.03.2025 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 Əbu Hənifə Numan ibn Sabit, Tərcümə və şərh edən: FİZULİ HÜSİYEV. əl-Fiqhul-Əkbər (az.). Bakı: İpəkyolu Nəşriyyatı. 2014. 24. ISBN ISBN 978-9952-8221-7-5.
- ↑ "Şüreyh qazı kim olub? Tarix: 10.05.2024". 2024-07-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-07-10.
- ↑ İbn Səad. et-Təbəqat (ərəb). VI. Beyrut. 1968. 133.
- ↑ ibn Hənbəl, Əhməd. əl-İləl. I. İstanbul: nəşr edən: Tələt Qoçyiğit – İsmayı Cərrahoğlu. 1987. 236.
- ↑ Vəki. Əxbər əl-Quzat (ərəb). Beyrut. 369.
- ↑ Səraxsi. əl-Məbsut (ərəb). XVI. Qahirə. 91.