Şükranlıq Günü (ing. Thanksgiving) — ABŞ-da hər il noyabr ayının dördüncü cümə axşamı günü qeyd edilən federal bayramdır (bu tarix 1941-ci ildə ölkə üzrə vahid şəkildə təyin olunmuşdur).[1] ABŞ-dan kənarda bu bayram bəzən “Amerika Şükran Günü” adlandırılır ki, bu da onu eyni adlı Kanada bayramından və digər regionlardakı oxşar tədbirlərdən fərqləndirmək üçündür.[2] Müasir milli bayramın əsasları 1863-cü ilə gedib çıxır və o, XIX əsrin sonlarından etibarən 1621-ci ildə Püritan hacıların məhsul yığımı festivalı ilə əlaqələndirilir. Bayramın əsas mahiyyəti, adından da göründüyü kimi, Allaha şükr etməkdən ibarətdir.[3]
| Şükranlıq Günü | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |
 ABŞ |
| Növ | Milli |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bayramın əsas atributu ailə və dostlarla birlikdə Şükran Günü şam yeməyidir. Bu yemək adətən Yeni İngiltərə bölgəsinə aid məhsullardan ibarət olur: hinduşka, kartof (adətən püresi və ya şirin kartof), balqabaq, qarğıdalı, yaşıl lobya, zoğal (adətən mürəbbə şəklində) və balqabaq piroqu. Son illərdə bu menyuya ABŞ-ın müxtəlif bölgələrindən gələn yeməklər də əlavə olunub, məsələn, cənub ştatlarında pəkən qozu piroqu, Böyük Göllər regionunda isə düyü ilə hazırlanan dolma məşhurdur.[4][5]
Digər Şükran Günü adətləri arasında imkansızlar üçün xeyriyyə təşkilatlarının pulsuz bayram yeməyi verməsi, dini mərasimlərdə iştirak etmək, paraddara və ya Amerika futbolu oyunlarına baxmaq yer alır.[6][7] Bundan əlavə, bu gün adətən Milad bayramı alış-veriş mövsümünün başlanğıcı kimi qəbul edilir. Şükran Günündən sonra gələn Cümə günü (“Qara Cümə”) ABŞ-da ilin ən çox alış-veriş edilən günü hesab olunur. İnternet üzərindən alış-veriş günü isə “Kibercümə” adlanır və Şükran Günündən sonrakı bazar ertəsi qeyd olunur.[8]
Şükran bildirmək üçün nəzərdə tutulmuş günlər (müxtəlif tanrılara və ya allahlara təşəkkür etmək məqsədilə keçirilən tədbirlər) min illərdir ki, mövcuddur və Avropalıların Şimali Amerikaya köçməsindən çox əvvələ gedib çıxır.[9] Bunlar ümumi məhsul yığımı festivallarından tutmuş tanrılara göstərilən təşəkkürlərə qədər müxtəlif formalarda olmuşdur. Məsələn, Misir mifologiyasına əsasən, insanlar Hathor tanrıçasına içki bəxş etdiyi üçün təşəkkür etmək üçün Tex Festivalını keçirirdilər.[10]
Şimali Amerikada sənədləşdirilmiş ilk Şükran mərasimləri XVI əsrdə ispanlar və fransızlar tərəfindən keçirilmişdir. Belə günlər əsasən kilsə xidmətləri və ziyafətlərlə qeyd olunurdu. Tarixçi Maykl Qannon qeyd edir ki, Müqəddəs Avqustin şəhəri 8 sentyabr 1565-ci ildə ilk Şükran yeməyi ilə təsis olunub.[11][12] Bu hadisə Plimut (Massaçusets) koloniyasındakı məşhur hacı Püritanların Şükran yeməyindən 56 il əvvəl baş versə də, illik bayram ənənəsinə çevrilməmişdir.
ABŞ prezidentləri hər il Şükran Günü üçün rəsmi elanlar verməyə davam edirdilər. 1865-ci ildə Prezident Endryu Conson bu günü dekabrın ilk cümə axşamı təyin etdi. 28 iyun 1870-ci ildə Prezident Ulysses Qrant Şükran Gününü Vaşinqton şəhərində rəsmi federal bayram edən qanunu imzaladı. Eyni qanunda Yeni İl, Milad və 4 iyul Müstəqillik Günü də bayram elan edildi. Lakin bu bayram hələ ki, yalnız federal işçilərə aid idi.[13]
6 yanvar 1885-ci ildə Konqres bu qanunu bütün federal işçilərə şamil etdi və dövlət işçiləri Şükran Günündə maaş alaraq istirahət etməyə başladılar.[14]
Prezident Avraam Linkolnun başladığı ənənəyə görə, Şükran Günü hər ilin noyabr ayının sonuncu cümə axşamı qeyd olunurdu. Lakin 1939-cu ildə Prezident Franklin Ruzvelt bu qaydanı dəyişdi. Həmin il noyabr ayında beş cümə axşamı var idi[15] və Ruzvelt Şükran Gününü noyabrın dördüncü cümə axşamına keçirdi. Bunun səbəbi iqtisadi böhrandan (Böyük Depressiya) çıxmağa kömək etmək idi – o düşünürdü ki, Şükran Gününü bir həftə əvvələ çəkməklə Milad alış-veriş mövsümü uzanacaq və bu da iqtisadiyyatı canlandıracaq.[16]
Lakin Respublikaçılar bu qərarı tənqid etdilər və xalq arasında “Respublikaçı Şükran Günü” (30 noyabr) və “Demokrat Şükran Günü” və ya “Franksgiving” (23 noyabr) adlanan alternativ bayramlar yarandı.[17]
6 oktyabr 1941-ci ildə Konqres 1942-ci ildən başlayaraq Şükran Gününün noyabrın sonuncu cümə axşamı qeyd olunmasını təsdiqlədi. Lakin həmin ilin dekabrında Senat bu tarixi noyabrın dördüncü cümə axşamına dəyişdi ki,[18] bəzi illərdə beş cümə axşamı olduğu zaman qarışıqlıq yaranmasın. 26 dekabr 1941-ci ildə Prezident Ruzvelt bu qanunu imzalayaraq Şükran Gününü rəsmi federal bayram kimi təsdiqlədi.[19]
.jpg)
Şükran Gününün əsas yeməyi sobada bişirilmiş və ya qızardılmış hinduşkadır. Təkcə 2019-cu ildə bu gün 40 milyon hinduşka istehlak olunmuşdur. Amerikalıların 85%-i Şükran Günündə hinduşka yeyir və 2024-cü ildə bu quşlara təxminən 983,3 milyon dollar xərclənəcəyi proqnozlaşdırılır.[20][21]
Bundan əlavə, bayram süfrəsində püre kartof, sosiskalı və ya çörəkli dolma, şirin kartof, zoğal sousu, qarğıdalı, balqabaq və müxtəlif tərəvəzlər yer alır.
Şükran Günü bu gün də bir çox ailələrdə Allaha təşəkkür etmə ənənəsi ilə davam etdirilir. Bayram süfrəsi öncəsi ailələrdə dua oxumaq və şükür etmək geniş yayılmışdır.[22]
Bəzi dini icmalar üçün bu bayram xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Məsələn, müsəlman alimlərdən Həşəm A. Həssəbəlla Şükran Gününün İslam prinsipləri ilə uyğun olduğunu bildirir və bunun müsəlmanların da qeyd edə biləcəyi bir bayram olduğunu vurğulayır. Eyni zamanda, Sikh amerikalılar da bu günü Tanrıya şükr etməklə qeyd edirlər.[23]
- ↑ Counihan, Carole. Food in the USA: A Reader (ingilis). Routledge. 2013. səh. 5. ISBN 978-1-135-32359-2.
- ↑ Morill, Ann. Thanksgiving and other Harvest Festivals (e‑Book). New York: Infobase Publishing. 2009. səh. 33. ISBN 978-1-60413-096-6. OCLC 7421723090.
- ↑ Brown, Tanya Ballard. "How Did Thanksgiving End Up On The Fourth Thursday?". NPR. November 21, 2012. November 24, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 23, 2025.
- ↑ Forbes, Bruce David. America's Favorite Holidays: Candid Histories (English). University of California Press. 2015. səh. 155. ISBN 978-0-520-28472-2.
- ↑ Garrison, Greg. "Saying grace is a Thanksgiving tradition, like turkey" (ingilis). Advance Publications. November 27, 2019. December 25, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 23, 2023.
Family gatherings on Thanksgiving in Alabama usually have one ingredient that’s as common as turkey: saying grace. In houses that say a blessing over the food, it’s common that no one’s allowed to take a bite until the blessing has been said. In the South, a Thanksgiving blessing usually involves some extemporaneous praying by someone who knows how. For some, saying grace before meals is a year-round tradition.
- ↑ "Teacher's Guide: Primary Source Set: Thanksgiving" (PDF). Library of Congress. November 24, 2019 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: November 26, 2010.
- ↑ "Thanksgiving Timeline, 1541–2001". Library of Congress. October 28, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 8, 2019.
- ↑ Davis, Kenneth C. "A French Connection". The New York Times. November 25, 2008. May 14, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 5, 2011.
- ↑ Dickinson, Joy Wallace. "The grinch of Thanksgiving? Professor just told the truth". Orlando Sentinel. November 19, 2017. March 7, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 28, 2022.
- ↑ Woodlief, H. Graham. "History of the first Thanksgiving". Berkeley Plantation. November 23, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 23, 2021.
- ↑ "The first Thanksgiving". National Geographic. March 7, 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 29, 2016.
- ↑ Dowdy, Clifford. The Great Plantation. Rinehart. 1957. 29–37.
- ↑ "Let's Talk Turkey: 5 myths about the Thanksgiving holiday". The Patriot Ledger. November 26, 2009. November 14, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 22, 2014.
- ↑ Baker, James W. Thanksgiving: the biography of an American holiday. UPNE. 2009. səh. 273. ISBN 978-1-58465-801-6.
- ↑ Bangs, Jeremy. "The Truth About Thanksgiving Is that the Debunkers Are Wrong". History News Network. September 2005. December 4, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 1, 2014.
- ↑ Baker, James W. Thanksgiving: the biography of an American holiday. Revisiting New England : the new regionalism. Durham, N.H. : Hanover [N.H.]: University of New Hampshire Press ; Published by University Press of New England. 2009. 116. ISBN 978-1-58465-801-6. OCLC 317068222.
- ↑ Wills, Anne Blue. "How One Influential Woman Made Thanksgiving an American Tradition". Davidson College. November 14, 2023. January 19, 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 23, 2025.
- ↑ Baker, James W. Thanksgiving: the biography of an American holiday. Revisiting New England : the new regionalism. Durham, N.H. : Hanover [N.H.]: University of New Hampshire Press ; Published by University Press of New England. 2009. ISBN 978-1-58465-801-6. OCLC 317068222.
- ↑ "Thanksgiving Proclamation". The American Presidency Project. John F. Kennedy XXXV President. November 5, 1963. November 25, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 24, 2016.
- ↑ "The First National Thanksgiving Proclamation 1777" (PDF). Pilgrim Hall Museum. 2025-01-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-02-23.
- ↑ "Pilgrim Hall Museum – Thanksgiving Proclamations". pilgrimhall.org. İstifadə tarixi: 2024-08-20.
- ↑ "Thanksgiving". George Washington's Mount Vernon. İstifadə tarixi: November 13, 2017.
- ↑ "Religion and the Congress of the Confederation, 1774–1789". June 4, 1998. May 2, 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 23, 2025.
- Belz, Paul H. "How Christmas got its start". Hartfort Courant. Hartfort, CT. December 25, 2017.
- Bradford, William. Deane, Charles (redaktor). History of Plymouth Plantation. Boston, MA: Little, Brown and Co. 1856. OCLC 45416485.
- Bradford, William. Samuel Eliot Morison (redaktor). Of Plymouth Plantation, 1620–1647. New York: Alfred A. Knopf. 1952. ISBN 978-0-394-43895-5.
- Hillstrom, Laurie Collier. The Thanksgiving Book: A companion to the holiday covering its history, lore, ... Omnigraphics. 2007. səh. 328. ISBN 978-0-7808-0403-6.
- Love, William DeLoss. The Fast and Thanksgiving Days of New England. Boston: Houghton, Mifflin and Co. 1895. OCLC 277223356.
- Stathis, Stephen W. Federal Holidays: Evolution and Application (PDF) (Hesabat). Washington, DC: Congressional Research Service / The Library of Congress. February 8, 1999. February 23, 2005 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: February 23, 2025 – www.senate.gov vasitəsilə.
- An Act Making the First Day of January, the Twenty-Fifth Day of December, the Fourth Day of July, and Thanksgiving Day, Holidays, within the District of Columbia // Statutes at Large. XVI. Boston: Little, Brown, and Co. 1871. səh. 168. 2 June 2024 tarixində arxivləşdirilib.
- Straus, Jacob R. Federal holidays: Evolution and current practices (PDF) (Hesabat). Congressional Research Service. May 9, 2014. January 3, 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: February 23, 2025.
- Hutton, Alice. "The gooey overlay of sweetness over genocide': The myth of the 'first Thanksgiving'". The Guardian. London. November 25, 2021.