İyabet (İyabtet, İyab, Abet, Abtet, Ab[1]) — qədim Misirdə ilahə. Qədim Misir inanclarında şərq və şərq səhrası ilahəsi. Qərbin səhra ilahəsi olan ilahə Amentetin analoqu.
Misir Tanrıları İyabet | |
---|---|
![]() | |
Tam adı | İyabet |
Adı | İyabet |
Misir mifiologiyasına görə o, şərq səhrasında hökmranlıq edir və "Şərq ilahəsi" kimi tanınır. Qədim Misir mifologiyasında tanrı Minin yoldaşlarından biridir. Ona əsasən Yuxarı Misirdə yerləşən Panopolis şəhərində olan Xent-Min məbədində, tanrı Min və Minin digər arvadı, dişi aslan kimi təsvir edilən ilahə Repit ilə birlikdə ibadət edilirdi. Onun barədə məlumatlar əsasən məzar rəsmlərində görünür və tez-tez başında şərq simvolu ilə təsvir olunur.
O, həmçinin "Şərqin başçısı" mənasını verən "Xen Tet-İyabet" titulu ilə tanınır. Onun əri qədim Misirin məhsuldarlıq tanrısı olan Min idi. Ona və əri Minə, Yuxarı Misirin 9-cu nomunun paytaxtı olan Panopolisdə ibadət edirdilər.[2]
Qərb ilahəsi Amentetin həmkarı olaraq, o, tez-tez dəfn mərasimlərində görünür. Ancaq bu mərasimlərdə onun yerini tez-tez ölülərin tanrısı Neftida, qərbli həmkarı Amentetin yerini isə ilahə İsida alır.[3]
İyabet həm də yenidən doğuş tanrısı hesab olunur. Yeni Krallıq dövründə o, tez-tez məzarlarda və cənazə obyektlərində təsvir olunur. O, yeraltı dünyadan yenicə qaçan günəş tanrısı Ranı təmizləyən və səhər doğan günəşin obrazıdır. Bəzən o, tanrıça Kebeçet (Anubisin qızı) kimi ölüləri təmizləmək rolunu da öz üzərinə götürdü.[3]
İyabet, Qədim Misir kitabəsi olan Amduatda İyab adı ilə və qolları yanlarında olan bir qadın kimi təsvir edilmişdir. O, Mut, İsida, Neftida, Tefnut, Nut, Hathor, Amentet, Neyt, Maat, Sexmet və Selketdən ibarət bir tanrı qrupunun üzvü idi. 11 nəfərdən ibarət bu tanrı və ilahələr qrupu ""Ra yeraltı dünyadan çıxanda onu tərifləyənlər" kimi tanınırdı.[3]
Firon Xeopsun qızı onun şərəfinə Nefert-iyabet adlandırılmışdır.[4]
- ↑ "Iabet by Jenny Hill" (ingilis). 8 dekabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 mart 2025.
- ↑ Caroline Seawright: Iabet, Cleanser of Ra, Personification of East
- ↑ 1 2 3 "Ancient Egyptian Gods - Iabet" (ingilis).
- ↑ Aidan Dodson & Dyan Hilton, The Complete Royal Families of Ancient Egypt, Thames & Hudson (2004) ISBN 0-500-05128-3, p. 60