İxrac subsidiyaları

İxrac subsidiyaları (ing. Export subsidy) — dövlət tərəfindən yerli istehsalçıların beynəlxalq bazarda rəqabət qabiliyyətini artırmaq üçün verilən maliyyə dəstəyi və ya digər güzəştlərdir. Bu subsidiyalar vasitəsilə istehsalçılar xarici bazarlarda məhsullarını daha ucuz qiymətlərlə təklif edə bilirlər.^[1] Bunun nəticəsində ölkənin ixracatı artır, ticarət balansı müsbət təsirlənir və daxili iqtisadiyyat canlanır. İxrac subsidiyaları adətən kənd təsərrüfatı, sənaye və yüksək texnologiya sahələrində tətbiq olunur.^[2]

Bu subsidiyaların məqsədi, yerli istehsalçıların xarici rəqiblərlə mübarizəsində üstünlük qazanmasını təmin etməkdir. Əsasən inkişaf etməkdə olan ölkələr, yerli sənayelərini qlobal bazarlarda möhkəmləndirmək üçün ixrac subsidiyalarından istifadə edirlər. Lakin bəzi hallarda inkişaf etmiş ölkələr də strateji sahələrdə üstünlük əldə etmək üçün bu mexanizmdən yararlanırlar. Subsidiyalar istehsal xərclərini azaltdığı üçün ixracatçılar məhsullarını daha rəqabətli qiymətlərlə bazara çıxara bilirlər ki, bu da onların satış həcmini artırır.^[3]

Lakin ixrac subsidiyalarının tətbiqi müəyyən tənqidlərə də səbəb olur. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (ÜTT) tərəfindən subsidiyaların bir çox forması qeyri-qanuni hesab olunur, çünki onlar beynəlxalq ticarətdə ədalətsiz rəqabət yaradır. Həmçinin, bu cür subsidiyalar dövlət büdcəsinə əlavə yük yaradır və bəzən daxili bazarın pozulmasına səbəb olur. Buna baxmayaraq, düzgün tənzimlənmiş subsidiyalar ölkənin ixrac potensialını artırmaq və yerli istehsalı stimullaşdırmaq üçün əhəmiyyətli bir alət kimi qalır.^[4]