İvan Levitski (ukr. Іва́н Семе́нович Нечу́й-Леви́цький; əsl soyadı — Levitski; 13 (25) noyabr 1838 – 2 aprel 1918, Kiyev, Kiyev quberniyası, Ukrayna Xalq Respublikası[1][2]) — ukraynalı yazıçı, publisist, tərcüməçi və müəllim.
| İvan Levitski | |
|---|---|
| ukr. Іван Семенович Левицький | |
.jpg) | |
| Təxəllüsü | Nechuy |
| Doğum tarixi | 13 (25) noyabr 1838 |
| Vəfat tarixi | 2 aprel 1918 (79 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | müəllim, yazıçı, tərcüməçi, publisist, ədəbi tənqidçi, etnoqraf, folklorşünas |
| Əsərlərinin dili | ukrain dili |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1838-ci ildə Steblev şəhərində kənd keşişi Semyon Stepanoviç Levitskinin ailəsində anadan olmuşdur[3]. Atası mütərəqqi fikirli savadlı bir insan idi, böyük bir ev kitabxanası vardı və öz vəsaiti hesabına kəndlilər üçün məktəb açdı, burada oğlu yazıb-oxumağı öyrəndi. Daha sonra İvan kənd məktəbində oxudu və 1847-ci ildə 1853-cü ildə bitirdiyi və ilahiyyat akademiyasına daxil olmamışdan əvvəl burada dərs dediyi Boquslav İlahiyyat Məktəbinə daxil oldu.
1853-cü ildə İ. Levitski Kiyev İlahiyyat Seminariyasına daxil olur və 1859-cu ildə oranı bitirir. Xəstəliyə görə evə qayıtmağa məcbur olub, burada müəllim işləyir.
1861-ci ildə Kiyev İlahiyyat Akademiyasına daxil olmuş, 1865-ci ildə oranı bitirmişdir. O, təyinat aldı və Poltava İlahiyyat Seminariyasında rus ədəbiyyatı müəllimi, sonra Kaliş (1866–1867), Sedlec (1867–1872) və Kişinyov (1873–1885) gimnaziyalarında çalışdı.
Neçuy-Levytski inamlı ukrainofil idi və inanırdı ki, "Ukrayna dili" kitabı həm onun ruslaşdırılmasına[4], həm də polonizasiyasına[5] fəal müqavimət göstərərək, xalq əsasında yaradılmalıdır.
O, son günlərini Kiyev Deqtyarevskaya sədəqəxanasında (qocalar evində) keçirdi və burada 1918-ci il aprelin 2-də vəfat etdi. Müqəddəs Sofiya Katedralində[6] dəfn mərasimindən sonra o, Baykovo qəbiristanlığında dəfn edildi[7].
O, Ukrayna ədəbiyyatında sosial-psixoloji roman janrının formalaşmasına zəmin hazırlayaraq Marko Vovçk tərəfindən əsası qoyulmuş Ukrayna sosial və məişət hekayələri ənənəsini inkişaf etdirdi[8] (əsas mövzular kəndlinin təsviri və təhlili ilə kəndlilərdir. — və islahatdan sonrakı ziddiyyətlər, Ukrayna ziyalılarının antiklerikal həyatı). Tarixi oçerklər və romanlar. Ədəbi tənqidi məqalələr. Bibliyanın ilk Ukrayna dilinə tərcüməsinin həmmüəllifi
- Твори, 11 тт., за ред. Ю. Меженка, ДВУ, Київ, 1926–1930;
- Огоновський О., История літератури руської, ч. 3, вып. I, Львов, 1893;
- Левицкий Ів., Автобиография, журнал "Світ", 1881;
- Ефремов С., Істория українського письменства, 1917;
- Якимович С., До композиції романів Нечуя-Левицкого, "Червоний шлях", 1925,. № 3;
- Hіковський А., Вступ. ст. до "Миколи Джері", вид. "Книгоспілка", 1925;
- Шамрай А., Українська література, "Рух", 1927;
- Меженко Ю., Ст. до "Творів" Нечуя-Левицкого, ДВУ, 1929;
- Коряк В., І. С. Нечуй-Левицкий, "Критика", 1928, № 3;
- Его же, Буржуазное письменство, Харків, 1929:
- Его же, Українська література, Конспект, ДВОУ, Харків, 1931;
- Кирилюк Е., Творчий шлях І. Нечуя-Левицкого (вступ, ст. до І. Нечуй-Левицкий. "Вибрани твори"), 1929;
- Дорошкевич О., Підручник історії української літератури, изд. "Книго-спілка" Київ, 1931. П. Колесник.
- Собрание "Повести й оповидання" (7 томов, Киев, 1900–1911).
- ↑ Іван Семенович Нечуй-Левицький. Некролог Arxivləşdirilib 2018-04-03 at the Wayback Machine // Нова Рада : газета. — Київ, 1918. — № 48. — 3 квітня (21 березня). — С. 1. (ukr.)
- ↑ В Большой советской энциклопедии, в Українській радянській енциклопедії, Енциклопедії історії України указана ошибочная дата смерти — 15 апреля 1918 года.
- ↑ "Историческая информация о местечке Стеблев". 2016-10-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-10.
- ↑ Іван Нечуй-Левицький. Непотрібність великоруської літератури для України і для слов’янщини (Сьогочасне літературне прямування) Arxivləşdirilib 2010-04-21 at the Wayback Machine Книжний літературний український язик повинен вироблюватись на ґрунті живого сільського язика, вигрібаючи з його нову термінологію, змінюючи суфікси, приставляючи їх до кореня народного язика, він не повинен шукати нових слів в інших слов’янських язиках, хоч би і в церковнослов’янському, а розвиватись на основі народних українських вимов: наддніпрянської, галицької, поліської, навіть чорно-руської (коло Вільна) і білоруської (коло Могилева, Мінська та Вітебська), котрі мають один, спільний з українським лексикон слів.
- ↑ Іван Нечуй-Левицький. Криве дзеркало украінскоі мови Arxiv surəti 28 noyabr 2013 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2013-11-28 at the Wayback Machine Галичанам треба б класти за основу своєі книжньоі мови народню наддніпрянську украінську мову, а не свою галицьку стару підмову, чи говірку, перехідну до польськоі мови з безліччю польських слів
- ↑ Похорон І. С. Нечуй-Левицького Arxivləşdirilib 2018-04-03 at the Wayback Machine // Нова Рада : газета. — Київ, 1918. — № 50. — 5 квітня (23 березня). — С. 3. (ukr.)
- ↑ "Життєпис — Іван-Нечуй-Левицький. сторінка:0". 2021-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-08.
- ↑ "А.М. Калинчук. Історичні романи І.Нечуя-Левицького: особливості поетики". 2019-12-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-13.
- Биографическая справка в "Русском биографическом словаре". Arxiv surəti 8 noyabr 2011 tarixindən Wayback Machine saytında
- Биография в Литературной энциклопедии[ölü keçid]Şablon:Мёртвая ссылка (М., 1929–1939).
- Историческая информация о местечке Стеблев Arxiv surəti 6 oktyabr 2016 tarixindən Wayback Machine saytında
- Биография и произведения Arxiv surəti 27 dekabr 2008 tarixindən Wayback Machine saytında (укр.)
- Произведения Нечуй-Левицкого на аудиобиблиотеке litplayer
- Нечуй-Левицкий Иван Семенович Arxiv surəti 8 avqust 2016 tarixindən Wayback Machine saytında