İstifadəçi:ChanisCaucasi/Qaralama2

"N!DA" Vətəndaş Hərəkatı 2011-ci ilin fevral ayında təsis edilmişdir. "N!DA" Vətəndaş Hərəkatı əsasən gəncləri bir araya gətirir. Hərəkatın İdarə Heyətinin üzvlərindən biri olan Üzeyir Məmmədli təşkilatın ideoloji və dini baxışlarından asılı olmayaraq bütün gənclərlə əməkdaşlıq etdiyini vurğulamışdır. Hərəkatın digər nümayəndəsi Etibar Salmanlı təşkilatın hər hansı xarici və ya daxili maliyyə mənbələrindən asılı olmadan, müstəqil şəkildə fəaliyyət göstərdiyini qeyd etmişdir.^[2] Hərəkatın məqsədi Azərbaycan cəmiyyətinin konstitusion əsaslarının, demokratik və respublika dəyərlərinin, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi Azərbaycan dövlətinin demokratikləşdirilməsi; İctimai-siyasi proseslərə vətəndaşların, xüsusilə gənclərin ve tələbələrin cəlb edilməsi və onların bu proseslərə təsirinin artırılmasıdır.

11 mart 2011-ci il tarixinə planlaşdırılan hökumət əleyhinə etiraz günü ilə bağlı "Facebook" kampaniyası səbəbindən N!DA üzvlərinə təzyiq edilmişdir. Kampaniyanın təşkilatçıları 11 mart tarixini "Böyük Xalq Günü" adlandırmış və insanları etiraz aksiyasını dəstəklədiklərini ifadə etmək üçün sosial şəbəkədə buna razılıq bildirməyə, həmçinin Azərbaycanın müxtəlif şəhər və rayonlarında toplaşmağa çağırmışdılar. 6 martda "N!DA" üzvü və gənc fəal, bloger^[3] Etibar Salmanlı bu kampaniya ilə bağlı vərəqələr payladığını bildirmiş və bu gün polis tərəfindən ziyarət edildiyini qeyd etmişdir. Etibar Salmanlı polis əməkdaşlarının Bakının ətrafında yerləşən Bülbülə qəsəbəsindəki evinə gəldiyini və ona "bir qadını narahat etdiyi" ilə bağlı ittiham irəli sürdüklərini bildirmişdir. Bununla belə, Daxili İşlər Nazirliyinin rəsmisi Orxan Mansurzadə belə bir polis ziyarətinin baş verdiyini təkzib etmişdir.^[4] Bundan başqa, hərəkatın həmtəsisçilərindən olan Rəşadət Axundov 8 martda sözügedən etiraz mitinqi ərəfəsində ailəsi ilə birlikdə olduğu zaman mülki geyimli polis əməkdaşları tərəfindən saxlanılmış və bir neçə saat sonra məhkəmənin qərarı ilə 5 sutkalıq inzibati həbs cəzasına məhkum edilmişdir.^[5] ABŞ-nin paytaxtı Vaşinqtonda yerləşən "Freedom House" təşkilatı baş verən bu təzyiqlər ilə bağlı bəyanat yaymışdır. Bəyanatda planlaşdırılan etiraz aksiyaları ərəfəsində Azərbaycan hökuməti söz və toplaşma azadlığına hörmət etməyə çağırılmışdır.^[6] "N!DA" Vətəndaş Hərəkatının üzvü Etibar Salmanlı bununla bağlı qeyd etmişdir ki, Azərbaycanda "Gənclər Günü 2 fevral deyil, 11 martdır və Azərbaycan gəncliyinin inkişafının əsas pik nöqtəsi keçən ilki mart hadisələri ilə başlamışdır".^[7]

Mart ayında "N!DA" Vətəndaş Hərəkatı da daxil olmaqla, Azərbaycanın müxalifətyönümlü gənclər təşkilatları Bakıda, Reportyorların Azadlığı və Təhlükəsizliyi İnstitutunun mətbuat mərkəzində müzakirələr keçirmişdir. Görüş zamanı etiraz aksiyalarından əvvəl gənclərin saxlanılmasının yolverilməzliyi məsələsi müzakirə olunmuşdur. Təşkilat nümayəndələri hakimiyyət orqanlarına, diplomatik korpuslara, beynəlxalq və yerli vətəndaş cəmiyyətlərinə ünvanlanmış birgə müraciət imzalamışdır.^[8] "N!DA" Vətəndaş Hərəkatı 17 aprel 2011-ci ildə tarixində Bakının mərkəzində etiraz aksiyası keçirmişdir.^[9] 30 apreldə "N!DA" Vətəndaş Hərəkatı və digər gənclər təşkilatları Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında baş vermiş qətliamın qurbanlarının xatirəsini anmaq məqsədilə akademiyanın qarşısına gül dəstələri qoymuşdur.^[10] May ayında "N!DA" Vətəndaş Hərəkatı da daxil olmaqla 11 gənclər təşkilatı Azərbaycanda həbs edilən gənclərin hüquqlarını birgə müdafiə edəcəyini bəyan etmişdir. Bu məqsədlə gənc siyasi məhbusların hüquqlarının qorunması üçün İctimai Müdafiə Komitəsi təsis edilmişdir.^[11]

"N!DA" Vətəndaş Hərəkatı 31 iyulda Bakı şəhərinin "Sahil" bağında ali təhsil müəssisələrində təhsil haqlarının artırılmasına etiraz məqsədilə aksiya təşkil etmişdir. Aksiya iştirakçıları təhsil haqqını ödəməkdə çətinlik çəkən tələbələr üçün dərs kitabları toplayaraq onlara maddi və mənəvi dəstək göstərməyə çalışdıqlarını bildirmişlər. Bu barədə "N!DA" hərəkatının nümayəndəsi Turqut Qəmbər məlumat vermişdir ki, aksiya təxminən 15–20 dəqiqə davam etmişdir. Onun sözlərinə görə, polis "Sahil" bağında 20–25 nəfərin toplandığını müşahidə etdikdən sonra aksiyaya müdaxilə etmişdir. Aksiya iştirakçıları məqsədlərini izah etdikdə, polis 3–4 nəfərin qalaraq kitabları toplamasını, digərlərinin isə dağılışmasını təklif etmiş və bu təklif aksiya iştirakçıları tərəfindən qəbul edilmişdir. Kitab toplama aksiyasının davam etdiyi bildirilmişdir. Aksiya zamanı 80 nəfərdən ümumilikdə 200 kitabın toplandığı qeyd olunmuşdur.^[12]

2011-ci ilin sentyabr ayında təşkilat ilk konfransını keçirmiş və ictimaiyyətə altı aylıq fəaliyyətinə dair hesabat təqdim etmişdir. Hesabatda digər şeylərlə yanaşı, "Rüşvət qanımızdadırmı?", "Pula görə hər şeyimizi verərikmi?", "Bir-birimizin ayağının altını qazanıqmı?" mövzularında yazılar və tədbirlərlə Azərbaycanda bərkimiş stereotipləri dağıtmaq məqsədli addımlar atmışdılar. Bundan əlavə, hərəkat daxili idarəetmə seçkiləri də təşkil etmişdir. Növbəti bir il ərzində hərəkatın rəhbərliyini Aygül Pəncəliyeva, Etibar Salmanlı, Üzeyir Məmmədli, Rəşadət Axundov, Turqut Qəmbər, Kaktus Cavadova və Zaur Qurbanlı icra edəcəklər.^[2]

2012-ci ilin fevralında "N!DA" Vətəndaş Hərəkatı ABŞ-nin "Ambassador Group", "Hyatt Hotels Corporation" və "Hilton Worldwide" kimi dünyada ən böyük və məşhur otel şəbəkələrinə qarşı e-poçt kampaniyasına başlamışdır. Hərəkatın müraciətində bildirilmişdir ki, Bakı şəhərindəki müxtəlif otellər, hakimiyyətin sifarişi ilə, Müsavat Partiyasının yüzillik yubiley tədbirindən, Ziyalılar Forumunun bir neçə tədbirindən, "Azadlıq" qəzetinin yubileyindən və bəzi müstəqil təşkilatların tədbirlərindən, əvvəldən razılaşmalarına baxmayaraq, son anda müxtəlif bəhanələrlə imtina etmişlər.^[13] Həmin ay digər təşkilatlarla yanaşı, "N!DA" Vətəndaş Hərəkatının üzvləri Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin olunması, rüşvətsiz təhsil və siyasi məhbusların azad olunması tələbi ilə mitinq keçirilməsi üçün Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Hacıbala Abutalıbova müraciət etmişdir, lakin bu müraciətə cavab verilməmişdir.^[14][15][16]

2012-ci ilin mart ayında müxalif gənclər təşkilatlarının Bakıda təşkil etdiyi mitinqdə təxminən 1,500 nəfər iştirak etmişdir. Tədbirin təşkilatçısı olan beş gənclər təşkilatını – "Azad Gənclik", "Müsbət Dəyişikliklər", "Dalğa", "N!DA", "İnsan Hüquqları Klubu" və dörd siyasi partiyanın gənclər qurumlarını – "Vətəndaş Həmrəyliyi", "Müsavat", AXCP və Demokrat Partiyasını özündə birləşdirən Gənclərin Hüquqlarının Müdafiəsi Komitəsi olmuşdur.^[17] 20 mart 2012-ci ildə müxtəlif gənclər təşkilatları tərəfindən təşkil edilən mitinq zamanı iki musiqiçi və bir gənc fəal polis əməkdaşları tərəfindən döyülərək saxlanılmışdır. Müğənni Camal Əli və onun "Bulistan" musiqi qrupu çıxış edərkən Camal Əli Azərbaycan hökumətinə qarşı təhqiredici ifadə işlətmişdir. Bu zaman etirazçılar səhnəyə yaxınlaşaraq Camal Əlinin bu əməli etməməli olduğunu bildirmiş, nəticədə mübahisə yaranmışdır. Tədbirin təşkilatçılarından biri olan "N!DA" üzvü Etibar Salmanlı müğənniyə yaxınlaşaraq onu çıxışını dayandırmağa çağırmışdı, lakin həm mülki geyimli, həm də uniforma geyinmiş polis əməkdaşları ona, Camal Əliyə və qrupun digər üzvü Natiq Kamilova müdaxilə edərək onları saxlamışdır.^[18] Çox keçməmiş, Səbail Rayon Məhkəməsinin qərarı ilə Camal Əli 10, Natiq Kamilov 6, Etibar Salmanlı isə 5 sutka inzibati həbsə xırda xuliqanlıq maddəsi ilə məhkum edilmişdir.^[19][20][21] 24 may 2012-ci ildə "İctimai Palata" İctimai Televiziyanın qarşısında piket keçirməyə cəhd etmişdir. "İctimai Palata" bu televiziyanın müxalifətə efir vaxtı verməməsi, siyasi plüralizmi pozması və Avropa Yayım İttifaqının qaydalarına riayət etməməsi ilə bağlı etirazını bildirirdi. Buna baxmayaraq, etirazçılar qısa müddət ərzində saxlanılmışdır. "N!DA" Vətəndaş Hərəkatının üzvü, jurnalist Anar Gəraylı Nəsimi Rayon Məhkəməsinin qərarı ilə 10 gün müddətinə inzibati qaydada həbs edilmişdir.^[22]

İyulda "N!DA" Vətəndaş Hərəkatı tərəfindən hazırlanan "Eurovision 2012-nin Azərbaycanda siyasi məhbuslar və sərbəst toplaşma azadlığına təsiri" adlı hesabatın təqdimatı keçirilmişdir. Hesabat Azərbaycanda "Eurovision" mahnı müsabiqəsinin siyasi məhbuslar və sərbəst toplaşma azadlığına təsirini, həmçinin bu məsələlərin "Eurovision" kontekstində necə inkişaf etdiyini araşdırmağa həsr olunmuşdur. Tədbirdə diplomatik korpus nümayəndələri, siyasətçilər, vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri və kütləvi informasiya vasitələrinin təmsilçiləri iştirak etmişdir.^[23] Bundan başqa, "N!DA" Vətəndaş Hərəkatının üzvləri 2012-ci ildə Bakıda keçirilən "Eurovision" mahnı müsabiqəsi üçün videolar hazırlamış və həmin tədbir zamanı insan hüquqları ilə bağlı məsələlərə diqqət çəkmək məqsədilə çıxarışlar və plakatlar paylamışdılar.^[24]

2012-ci ilin sentyabr ayında yerli vətəndaş cəmiyyəti fəalları, o cümlədən "N!DA" üzvləri tərəfindən "Azad musiqi — qeyri-azad ölkədə" adlı kampaniya başlanmışdır. Kampaniyanın əsas məqsədi, 2012-ci ilin "Eurovision" mahnı müsabiqəsi ərəfəsində vətəndaş cəmiyyəti fəallarının diqqətini Azərbaycanda insan hüquqları ilə bağlı mövcud problemlərə yönəltmək olmuşdur. Kampaniyaya Çexiya, Polşa, Niderland, Fransa, Norveç və Almaniyadan olan hüquq müdafiəçiləri dəstək vermişdir.^[25] 13 oktyabr 2011-ci ildə N!DA Vətəndaş Hərəkatı yeni veb-saytının təqdimatını keçirmişdir.^[9]

29 sentyabr 2012-ci ildə, səhər saatlarında, "N!DA" Vətəndaş Hərəkatının İdarə Heyətinin üzvü Zaur Qurbanlı yaşadığı evin önündə saxlanılmışdır. Onu saxlayan şəxslər özlərini Daxili İşlər Nazirliyinin Baş Mütəşəkkil Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsinin əməkdaşları olaraq təqdim etmişlər. Bu barədə 1 oktyabrda idarənin rəsmi əməkdaşı Zaur Qurbanlının atası Araz Qurbanlıya məlumat vermişdir. Daha sonra, Qurbanlının evində və eyni zamanda "Müsbət Dəyişiklik" Hərəkatının ofisində axtarışlar aparılmışdır. Axtarışların başlanmasından qısa bir müddət sonra, Qurbanlı ofisə gətirilmişdir. Ofisdən "N!DA" Vətəndaş Hərəkatına aid çap materialları və yayılmamış 8 min nüsxə buklet götürülmüşdür.^[26] Daxili İşlər Nazirliyinin mətbuat xidməti açıqlama verərək bildirmişdir ki, Zaur Qurbanlı narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsi ilə bağlı əldə edilən əməliyyat məlumatına əsasən saxlanılmışdır və bu zaman polis əməkdaşlarına müqavimət göstərmişdir. Xidməti vəzifələrini yerinə yetirən polis əməkdaşlarının qanuni tələblərinə tabe olmaması səbəbindən Abşeron Rayon Məhkəməsi 29 sentyabrda Zaur Qurbanlı barəsində İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 310.1-ci maddəsi əsasında 15 gün müddətinə inzibati həbs qərarı çıxarmışdır.^[27][28]

"İctimai Palata"nın Koordinasiya Şurası və Gənclər Təşkilatı Zaur Qurbanlının həbsini pisləmiş və onun dərhal azadlığa buraxılmasını tələb etmişdir.^[26] Bir neçə müstəqil gənclər təşkilatının təmsilçiləri, "N!DA" Vətəndaş Hərəkatı İdarə Heyətinin üzvü Zaur Qurbanlının həbsinə etiraz olaraq mətbuat konfransı təşkil etmişlər. "N!DA" Vətəndaş Hərəkatı İdarə Heyətinin üzvü Turqut Qəmbər Zaur Qurbanlının həbsinin ölkənin siyasi həyatında fəallaşan müstəqil gənclər qurumlarını qorxutmaq məqsədi güddüyünü bildirmişdir. O, Daxili İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin Qurbanlının evində və iş yerində qanunsuz sənədlərin tapılması barədə 1 oktyabrda yayılan açıqlamasını yalan və böhtan olaraq qiymətləndirmişdir. Hadisənin deputat Gülər Əhmədova ilə fəaliyyətini dayandırmış Azərbaycan Beynəlxalq Universitetinin rektoru Elşad Abdullayev arasında qalmaqallı rüşvət məsələsinin gündəmə gəlməsindən sonra baş verməsi, hökumətin siyasi gündəmi dəyişdirmək cəhdi kimi də izah edilmişdir.^[27] Oktyabr ayında Avropa Şurası Parlament Assambleyasının Avstriya, Niderland, İsveçrə, İtaliya, İrlandiya, Danimarka, İsveçdən olan deputatlar, o cümlədən AŞPA-nın vitse-prezidenti Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə ünvanladığı açıq məktubda Azərbaycandakı insan haqları vəziyyəti və vətəndaşların mülkiyyət hüquqlarının pozulması ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə etmişdir. Məktubda qeyd olunmuşdur ki, "Zaur Qurbanlının hüquqi normaların pozulması ilə həyata keçirilən müəmmalı həbsi, Azərbaycanın Avropa İnsan Haqları Konvensiyası və onun protokollarında təsbit edilmiş fundamental insan hüquq və azadlıqlarını təmin etməsi və qoruması ilə bağlı Avropa Şurası qarşısında götürdüyü öhdəliklərlə ziddiyyət təşkil edir. Bu, sadəcə Azərbaycanın götürdüyü öhdəliklərin icrası ilə bağlı vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirir və Avropa Şurası ilə üzv dövlətlər arasındakı əməkdaşlığın keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir:.^[29]

2012-ci ilin oktyabrında Bakının mərkəzində, Fəvvarələr meydanında Gülər Əhmədova olayına etiraz olaraq aksiya keçirilmişdir. "N!DA" Vətəndaş Hərəkatının üzvlərinin də iştirak etdiyi bu etiraz aksiyasında parlamentin buraxılması tələb olunmuşdur. Polis etirazçıların bir araya toplaşmasına imkan verməsə də, aksiya iştirakçıları meydanın müxtəlif hissələrində kiçik qruplar şəklində toplanaraq "Parlamentə istefa!", "Azad seçkilər!", "İstefa!", "Ədalətli seçkilər tələb edirik!" və "Korrupsionerlərə ar olsun!" kimi şüarlar səsləndirmişlər. NİDA Vətəndaş Hərəkatının fəalı Turqut Qəmbər inzibati qaydada 7 sutka həbs cəzasına məhkum edilmişdir. Etiraz aksiyası zamanı saxlanılan digər "N!DA" üzvləri Xətai Qafarlı və Ümid Xəzər xəbərdarlıq edildikdən sonra sərbəst buraxılmışdır.^[30][31]

• N!DA