İstifadəçi:RANSE Azerbijan/Qaralama

ŞÜUR SÜRƏTİ NƏZƏRİYYƏSİ

GULUZADE ROYAL RANSE Azerbaijan

Əlaqə: guluzaderoyal@mail.ru

Xülasə

Bu məqalə insan şüurunun informasiya emal mexanizmini işığın fiziki sürəti ilə müqayisə edərək yeni bir paradiqma təklif edir. Əsas tezis: beyindəki milyardlarla neyronun eyni anda sinxron reaksiyası — ‘ani qavrayış’ — işığın daşıdığı enerjinin məkan-zaman məsafələrini qət etməsindən informativ cəhətdən üstündür. İşıq məsafəni gedir; şüur isə məsafəni ləğv edərək nəticə yaradır. Nəticə: ölçülə bilən ən böyük sürət işıqdır; ölçülə bilməyən, lakin real olan isə şüurun sinxron informasiya sürətidir.

1. İşıq və Şüur: Eyni Məqsədin İki Fərqli Yolu

İşıq kainatın fiziki dilidir: enerji daşıyır, məkan boyunca yayılır və zaman çəkir. Şüur isə mənanın dilidir: məlumat formalaşdırır, məkansız və zamansız ‘ani nəticə’ yaradır. Günəşdən Yerə işıq təxminən 8 dəqiqədə (≈150 milyon km) çatır, amma beyin həmin səhnəni ani şəkildə birləşdirir — biz eyni anda Günəşi, Yeri, yaxın obyektləri və ulduzları ‘görürük’. Bu fakt şüurun ‘informasiya sürətinin’ işıqdan çox olması ideyasını əsaslandırır.

2. Qavrayış və Zaman: ‘Ani Görmə’ necə yaranır?

Gözə düşən görüntü retinada tərs formalaşır, optik sinir boyu ötürülür və beyindəki görmə mərkəzlərində saniyənin milyardda birində çevrilərək mənalandırılır. Bu vaxt miqyası beynin arxa fonda ‘böyük neyron komandası’ kimi sinxron işlədiyini göstərir. Biz ‘ani görürük’ — çünki şəbəkə daxilində informasiya nəticəsi dərhal formalaşır; zamana ehtiyac qalan, əslində, fiziki daşıma deyil.

3. Nisbilik Perspektivi: Sürət artdıqca zaman niyə ‘sıxılır’?

Einstein-ın nisbilik nəzəriyyəsinə görə, sürət artdıqca zaman yavaşıyır, işıq sürətinə yaxınlaşanda dayanır. Şüur üçün bu, subyektiv təcrübədə belə görünür: ‘informasiya sürəti’ o qədər yüksəkdir ki, zaman hissi ‘sıfıra’ enir. Deməli, şüur zamanı axan deyil, idarə olunan bir struktur kimi yaşayır — keçmiş, indi və gələcək eyni şüur səviyyəsində ‘birləşə’ bilir.

4. İşıq, Neyron və Şüur:

Müqayisəli Cədvəl Xüsusiyyət İşıq (Foton) Neyron (Siqnal) Şüur (İnformasiya) Mahiyyət Enerji/EM dalğa Elektrik-kimyəvi impuls Mənasistem / nəticəyaratma Hərəkət Məkanda yayılır Axon boyunca ötürülür Şəbəkədaxili sinxron formalaşma Kütlə 0 (kütləsiz) Bioloji mühitdə impuls Kütləsiz (semantik nəticə) Sürət ≈300 000 km/s (ölçülür) ≈100 m/s (≈0.0001 km/s)Milyonlarla km/s ekvivalenti (ölçülmür)

5. Fəlsəfə və Metafizika:

Köhnə cümlə və yeni model Ənənəvi metafizika: ‘Şüur zamanın içindədir’. Bizim fəlsəfi-elmi model: ‘Zaman şüurun içindədir’. Bu tərs çevirmə təsadüfi iddia deyil; ani qavrayış təcrübəsi göstərir ki, beynin sinxron informasiyası keçmiş, indi, gələcək qatlarını ‘eyni anda’ birləşdirə bilir. Qavrayış xronoloji ‘nəticə’ deyil — dərhal yaranan semantik ‘nəticə’dır. — Qarşılaşdırma Cədvəli Metafizika Bizim Model (Şüur Sürəti Nəzəriyyəsi) Şüur zamanın içindədir. Zaman şüurun içindədir. İnsan yalnız zaman ardıcıllığında yaşayır. Beyin zamanı qəbul etmir; informasiya qatları dəyişir. Qavrayış mərhələli və xronolojidir. Qavrayış anidir; nəticə dərhal formalaşır. Şüur fiziki beyinə tam tabedir. Beyin ötürücüdür; şüur qeyri-fiziki informasiya axınıdır. Zaman varlığın təməlidir. Şüur varlığın təməlidir; zaman onun içində formalaşır.

6. Şüurun Zamanı Əyməsi

— Empirik Nümunə İnsan bir saniyə içində 50–60 il əvvəlin uşaq xatirəsini canlandıra, növbəti saniyədə isə tam fərqli bir gələcəyi təsəvvür edə bilər. Bu, şüurun keçmişə və gələcəyə ani sıçrayışıdır. Sanki beyin ‘dünyaya yenidən dönür’: bir anın daxilində həm uşaqlıq, həm də mümkün gələcək canlı təcrübəyə çevrilir. Bu fenomen — neyronların fövqəl sürətli sinxron mexanizmi və beynin zaman–məkan tanımamasının birgə nəticəsidir.

7. Beyin və Kainat:

Mikro–Makro Paralellər Beyni anlamaq — kainatı anlamaq deməkdir. Çünki hər iki sistem eyni kodla qurulub: biri mikro, digəri makro miqyasda. Kainatda ulduzlar və qalaktikalar necə fasiləsiz hərəkətdədirsə, beyində də neyronlar və sinapslar daim fəaliyyətdədir. Hər iki sistemdə enerji–informasiya axını mövcuddur; hər ikisi nizamlı xaos üzərində dayanır; hər ikisi genişlənir. — Beyin–Kainat Paralel Cədvəli Beyin Kainat Neyronlar, sinapslar Ulduzlar, qalaktikalar Elektrik-kimyəvi impulslar Elektromaqnit/gravitasiya dinamikası Qavrayışın genişlənməsi Məkanın/kainatın genişlənməsi Məlumatın formalaşması (məna) Məlumatın daşıması (enerji) və struktur Fraktal əlaqələr (şəbəkə) Fraktal strukturlar (kosmik tor)

8. Kainat və Görmə Bucağı: Niyə hər şeyi görə bilmirik? Biz kainatı əsasən işıq sürəti ilə müşahidə edirik; bu, maddi məsafəni qət etmək deməkdir. Ən müasir texnikalara baxmayaraq, bəlkə də kainatın cəmi 1%-ni öyrənə bilmişik. Görmə və qavrayış bucağımız daha geniş olsaydı, bəlkə də bütün kainatı ilk 5 saniyədə qavraya bilərdik. Ola bilsin ki, məhz şüurun informativ sürəti buna imkan verir, ancaq bu sürət bioloji/fiziki sistemimiz üçün ölçülə bilməyəcək qədər yüksəkdir — biz nəticəni ‘ani’ görürük, mexanizmi isə hələ ölçə bilmirik.

9. Niyə Şüur Sürəti Ölçülə Bilmir, Amma Mütləq Var?

• İşıq hərəkət edir → məsafə və zaman tələb edir; ölçülməsi asandır (saat və metr). • Şüur hərəkət etmir → nəticə yaradır; məsafəni və zamanı ləğv edir; ‘ani’ təcrübə kimi görünür. • Ölçmə alətlərimiz hərəkəti ölçməyə uyğundur, nəticəni yox. Şüur ‘nəticə’ yaradır — ona görə ölçü alınmır. • Kollektiv sinxronluq: tək neyron yavaşdır, milyardlarla neyron birlikdə ‘ani nəticə’ yaradır. • Kvant müşahidə prinsipi: müşahidə (şüur) olmazsa, hadisənin mənası yoxdur — şüur fiziki hadisələrin mənasını formalaşdırır.

10. Yaradılışın Fraktal Quruluşu: Makro Kainat, Mikro Beyin Kainat

— Yaradanın ‘beyni’ kimi oxuna bilər; insan beyni isə onun mikro səviyyədə təcəssümüdür. Hər iki sistemdə davamlı hərəkət, genişlənmə və informasiya axını var. Beynin iş mexanizmini dərk etdikcə, kainatın prinsipini də dərk edirik. Şüur — yaradılışın insana verilmiş ən yüksək informativ enerjisidir.

11. Yekun Elmi Nəticə İşıq

— enerjinin hərəkət sürətidir; şüur — məlumatın yaranma sürətidir. Hər ikisi məlumatlanmanı təmin etsə də, üsulları fərqlidir: işıq məsafəni qət edir, şüur isə məsafəni aradan qaldırır. Beyindəki sinxron neyron fəaliyyəti nəticəsində kainat bir anda qavranılır. İşıqla kainatı qət emək istəsək, ömür kifayət etməz; şüur bunu ‘ani’ edir — bu, işıqdan üstün informativ sürətdir. Ölçülə bilən ən böyük sürət işıqdır; ölçülə bilməyən, lakin real olan isə şüurun sinxron sürətidir.