İstifadəçi:Aygunmirz/Qaralama

Kamil Zülfüqarov 1 may 1929-cu ildə Salyan rayonu Boranıkənd kəndində sadə kolxozçu ailəsində anadan olub. Atası Şamil Şahmar oğlu kolxozçu, anası Muxlisə isə ev xanımı idi. Kamil azyaşlı olsa da 1944-cü ildən atası ilə birgə kolxozda çalışır və ailələrinə köməklik göstərirdi. 1946-cı ildə Şorsulu kənd orta məktəbini bitirmişdir. Atası onu həkim görmək istəsə də Kamil balaca yaşlarından bütün varlığı ilə aşıqlıq sənətini sevirdi. 14 yaşında sənətə ilk addımlarını atır, kənddəki mədəniyyət evində çalışır, aşıqlıq sənətilə məşğul olaraq ailəsini saxlayır.^[1][2] Tezliklə onun şöhrəti qonşu kəndlərə də yayılır. Kənddə, eləcə də qonşuluqlardakı bütün el şənliklərində iştirak edir.^[8]1952-ci ildə Məssurə Soltan qızı ilə ailə qurur. Aşıq Pənah Pənahovun rəhbərlik etdiyi "Kür" aşıqlar ansamblın üzvü olur.^[9][8][10] Ansamblın üzvləri Qurban Sadıqov, Aşıq Bəylər Qədirov, Valeh Quliyev kimi tanınmış aşıqlar idi.^[11] 1955-ci ildə Salyan rayonuna köçür. Bundan sonra onun aşıqlıq fəaliyyəti sürətlə yüksəlir və daha çox tanınmağa başlayır.

Respublikanın bir çox yerlərində Aşıq Pənah Pənahov, Aşıq Bəylər, Aşıq Qurbanxan Sadıqov, Manaf Məmmədov (“Cəngi” ansamblının rəhbəri), balabançı Əliməhəmməd Əmrahov, xanəndə Sədulla Rzayev, qarmon ifaçısı Aslan İlyasovla birgə saysız-hesabsız el məclislərində iştirak etmişdir.^[12][9][13]

Aşıq Kamil Zülfüqarov haqqında qəzet, jurnal və kitablarda çoxsaylı məqalələr dərc olunmuşdur.^[5][14] Mərhum folklorşünas, filologiya elmləri doktoru, professor Seyfəddin Qəniyev də onun sənətini yüksək qiymətləndirib, haqqında bir çox kitablarında bəhs edib və məqalələr yazıb.^{[15][16][17][18]}

Ağacavad Əlizadə, Əliağa Kürçaylı, Xəlil Rza Ulutürk, Seyfəddin Qəniyev və general Xəlil Xəlilov kimi şəxsiyyətlər Aşıq Kamilin yaxın dostları olmuşlar.^[19] Salyan məsçidinin axundu və nahiyyə qazisi Hacı Salman Babazadə Aşıq Kamilin bacısı Rəna xanımın həyat yoldaşı olmuşdur.

Aşıq Kamil 7 dekabr 2004-cü ildə beyinə qan sızması nəticəsində vəfat etmiş və Salyanda dəfn edilmişdir.^[20]

Şirvan aşıq məktəbinin layiqli nümayəndələrindən olan Aşıq Kamil sənətə kənd mədəniyyət klubunda tar çalmaqla başlamışdır. Tarda ifa etməyi də ona heç kim öyrətməyib, bu onun özünəməxsus istedadı olur. Heç bir aşığın yanında şagird olmamışdır.^[2] Aşıq sənətinin bəzi sirlərini isə qohumu qarmonçu Qəmbərdən öyrənir. 1946-cı ildən başlayaraq, yəni 17 yaşından o, artıq sərbəst aşıq kimi fəaliyyət göstərir və el arasında tanınırdı.^[8][10] 1947-ci ildə Salyan Rayon Mədəniyyət Evinin mədəni-çadırının kütləvi işçisi kimi çalışmağa başlayır.^[9] Aşıq Kamil 1951-ci ildən etibarən keçirilən Respublika baxış müsabiqələrində uğurlu iştirak edərək çoxsaylı I, II dərəcəli mükafatlar və fəxri fərmanlar almışdır.^[13][20] 1952-ci ildə Salyan Rayon Mədəniyyət Evinin Aşıqlar ansamblının və mədəniyyət evi fəaliyyət kollektivinin üzvü olur. Ansamblının tərkibində onun çoxlu uğurları olmuşdur.^[11]Salyan Aşıqlar Ansamblının üzvləri ilə birgə o, Bakı, Sumqayıt və Gəncə şəhərlərində, habelə respublikamızın bir sıra kənd və rayonlarında konsert proqramı ilə çıxış etmişdir.^[21][22][23]

1951-ci ildən Azərbaycanın mərkəzi və yerli qəzetlərində Aşıq Kamilin 110-dan çox şeiri çap olunmuşdur,^[24][25][26] haqqında çoxsaylı məqalələr yazılmışdır.^[5][27][28]

Xalq dastanlarının mahir ifaçısı olmuşdur, 30-a yaxın müxtəlif mövzuda xalq dastanı bilirdi.^[29][13][30]Aşıq dastanlarının öyrənilib yayılmasında əməyi böyükdür.^[9] O, Koroğlu, Abbas və Gülgəz, "Valeh və Zərnigar", "Tahir və Zöhrə" və s. dastanları toy və bayram şənliklərində söyləmiş, M. Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında “Əmrah” dastanından parçalar ifa etmişdir.^[2][31][9] O, ustad aşıqların bədii irsinə bacarıqla yiyələndiyi kimi, şairlərimizin xalq yaradıcılığı ruhunda yazmış olduqları şeirlerə də gözəl saz havaları qoşmuşdur.^[5]Onun vətən, sülh, azadlıq, məhəbbət, zəhmətkeşlər və s. haqqında çoxlu şeir və mahnıları vardır.^[29][12]

1958-1970-ci illər arasında dəfələrlə M. Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında “Aşıqlar gecəsi”, “Salyan aşıqlarının konserti” adlı konsert proqramlarıyla sənət yoldaşları Əliməhəmməd Əmrahov, Manaf Məmmədov (“Cəngi” ansamblının rəhbəri), Aşıq Pənah Pənahov, Aşıq Qurban Sadıqov, Valeh Quliyev, Sahib Rəhimov, Aşıq Bəylər və s. sənətkarlarla birlikdə çıxış etmişdir.^[33][34] Dəfələrlə Moskvadakı Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisi (XTNS) iştirak edərək Azərbaycanı təmsil etmişdir. Rusiyanın digər şəhərlərində,Qazaxıstanda həm dövlət konsertlərində, həm də el məclislərində iştirak etmişdir.^[35]

1961-ci il 27 apreldə Azərbaycan Aşıqlarının III qurultayının, həmçinin Gənclərin I və II respublika festivallarının iştirakçısı olmuşdur.^[8][10]

1962-ci il 27 iyulda Azərbaycan Gənclərinin III Ümumrespublika Festivalının laureatı olmuşdur. Elə həmin ildə Bakı şəhərində "Çiçəklən, bizim Azərbaycan!" devizi altında keçirilən festivalın laureatı adına layiq görülmüşdür.^[31][10][36]

Aşıq Kamil 1972-ci ildə Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə keçirilən Aşıq Ələsgərin 150 illik yubileyində Azərbaycan aşıq sənətində xidmətlərinə, qazandığı uğurlara və yubileydə uğurlu çıxışına görə "Aşıq Ələsgər - 150" yubiley medalı ilə təltif olunmuşdur.

1978-ci il 21 sentyabrdan Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin üzvüdür.

1978-ci ildə Aşıqların II Respublika baxışında müvəffəqiyyətli çıxışına görə Azərbaycan LKGI MK-nın fəxri fərmanınavə həmçinin laureat medalına layiq görülmüşdür.^[29][13]

1980-ci ildən Salyan Rayon Mədəniyyət Evinin "Kür" aşıqlar ansamblının bədii rəhbəri təyin edilmişdir. Rayonda fəaliyyət göstərən "Dastan" aşıqlar klubunun ilk rəhbəri olmuşdur.^[13][35]

1984-cü il 19 martda Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında keçirilən Azərbaycan Aşıqlarının IV qurultayının nümayəndəsi seçilmiş və qurultayın mükafatına layiq görülmüşdür.^[5][37]

1984-cü ildə Kamilin 21 yaşlı qızı Təranənin vəfat etməsi ona ağır təsir etmiş və sənətə 2 il ara vermişdir. Sonradan isə dostlarının təkidi ilə ancaq dövlət tədbirlərində çıxış etməyə razılaşmışdır. 1986-cı ildə Bakıda Sahil bağında “Salyan günləri” festivalında Aşıq Kamil sənət yoldaşları birlikdə iştirak edərək Salyan rayonunu təmsil etmişdir.^[5][38] Dəfələrlə mart ayında Bakıda dövlət səviyyəsində keçirilən Novruz Bayramı tədbirində öz ansamblı ilə ölkə rəhbərinin qarşısında çıxış etmişdir.^[39]

1993-cü il 10 iyunda "Sazım mənim" adlı şeirlər kitabı çap olunmuşdur. Kitabda onun yazmış olduğu qoşma, gəraylı, təcnis və digər müxtəlif şeirlər, deyişmələr toplanmışdır.^[5][12]

1996-cı il 24 dekabrda Aşıq Kamil Zülfüqarovun səhnə fəaliyyətinin 50 illiyi Salyan rayonu Mədəniyyət Evində təntənəli şəkildə qeyd edilmiş, bu münasibətlə Salyan Rayon İcra Hakimiyyyəti və Salyan Rayon Mədəniyyət Mərkəzi tərəfindən fəxri fərmanlarla mükafatlandırılmışdır.Yubileydə Şamaxıdan Aşıq Şərbət, Rəhman Rasimoğlu, Əlisəmid Kür, Tofiq Kərim, Rafael Ərəstunoğlu və bir çox tanınmış elm və incəsənət xadimləri, həmçinin rayon rəsmiləri iştirak etmişlər. ^[20][40]

Əliağa Kürçaylının “Turac”, Ələddin İncəlinin “Gəl, Kür qırağına” şeirlərinə mahnı bəstələmişdir. Onun özünün yazdığı və bəstələdiyi "Dəyməsin", “Xilaskarım var”, “Mənim sazım”, “Gözəldir”, "Mənimdir", "Bir görüşün xatirəsi" və s. aşıq mahnıları vardır.^[9][10][32]

Yazıçı-şair Əlihəsən Şirvanlı,^[41] Sahib Məhərrəmoğlu,^[42] şair-publisist Rafael Ərəstunoğlu,^[43] Hacı Salman Babazadə^[40] Azad Talışoğlu, şair Tofiq Kərim^[44], Aşıq Baba^[45] və s. kimi şəxsiyyətlər Aşıq Kamilə şeirlər həsr etmişlər.

Aşıq Ağababa Bədəlov onun şagirdi olmuşdur. Aşıq Ağababa, xanəndə Sədulla Rzayev, qarmon ifaçısı Aslan İlyasov kimi bir neçə tanınmış şəxslərin el arasında tanınmasına ilk və böyük dəstək verən məhz Aşıq Kamil olmuşdur.^[46]

"Mən Aşıq Kamildən çox şey öyrənmişəm. Aşıq üslubunda çalıb oxumağı mənə o öyrədib. Aşıq olmaq üçün gərək şagird olasan. Bu sənətin min bir əziyyətinə qatlaşan aşıq ola bilər. Kamil bildiyini öyrədən sənətkardır. Fəxrlə deyə bilərəm ki, belə bir sənətkarın şagirdi olmuşam."

— Aşıq Ağababa Bədəlov^[8]

Sənətkarlığı yüksək qiymətləndirilən Aşıq Kamil Zülfüqarov müxtəlif illərdə döş nişanı və medallarla təltif olunmuşdur. AzTV Azərbaycan Televiziyasının “Qızıl Fond”-unda Aşıq Kamilin 10 el havaları saxlanılır.^[13][20]

• “...Atam Şirvanda bütün sənətkarla dost idi. Gözümü açandan evimizdə musiqi səsi eşitmiş, evimizi sənətkarla dolu görmüşəm. Kimlər olmamışdı ki, bizim evdə: Hacı Məmmədov, Arif Babayev, Aşıq Qurbanxan, Aşıq Kamil, Aşıq Şakir... Evimizdə hərənin öz hörməti, öz yeri var idi.”
  — Mələkxanım Eyubova ^[47]

• “…Onu lap kiçik yaşlarımdan tanıyıram. Onu danışdığı dastanları, oxuduğu aşıq mahnılarını lentə köçürüb evimdə əziz xatirə kimi qoruyub saxlayıram. Aşıqla tanışlığım 25 il bundan əvvələ təsadüf edir. Xalam oğlu Aşıq Ağababa Bədəlov onun şagirdi olub. O, tez-tez onlara gələrdi, dastanlar, el oxumaları öyrədərdi ona.”
  — Salyan Rayon Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Lətif Zərbəliyev^[8]

• “Mən onu balabanda çox müşayiət etmişəm. Hər sənətdə olduğu kimi aşıq sənətinin də öz incəlikləri var. Aşıq Kamil onu duya və tuta bilir. Sözü yerində tutarlı deyir.”
  — “Cəngi” xalq kollektivinin konsertmeystri Əliməhəmməd Əmrahov^[8]

• "...Aslanın uşaqlıq çağından ən böyük şahidlərindən, ustadı Aşıq Kamildir."
  — Əməkdar mədəniyyət işçisi Yavər Cəbrayılov^[46]

“Sazım mənim” şeirlər kitabı, 1993-cü il 10 iyun, Gündoğar mətbəəsi, Neftçala ^[5][8][35]

• 1947 —   "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı (29 may)
• 1972 —   "Aşıq Ələsgər - 150" yubiley medalı
• 1978 —   Azərbaycan LKGİ mükafatı (Aşıqların II Respublika baxışında müvəffəqiyyətli çıxışına görə)^[13]
• 1985 —   "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi" yubiley medalı (6 may )^[20]
• 1986 —   "Əmək veteranı" medalı^[20]
• 1995 —   "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 50 illiyi" yubiley medalı (1 may)^[20]
• 2000 —   "1941-1945-ci illər müharibəsi veteranı" nişanı^[20]

• 1951 —   Böyük Oktyabr inqilabının 34-cü ildönümü münasibətilə Aşıq Ələsgər adına Respublika Xalq Yaradıcılığı evi tərəfindən Fəxri Fərmanı^[29][20]
• 1953 —   Respublika bədii özfəaliyyət baxışında fərqləndiyinə görə Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan) tərəfindən I dərəcəli diplom və Fəxri Fərmanı^[29]
• 1955 —   Respublika bədii özfəaliyyət baxışında yaxşı çıxış etdiyi üçün Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan) tərəfindən Fəxri Fərmanı^[29][20]
• 1960 —   Azərbaycanda “40 bahar” bayramında yaxşı fəaliyyət göstədiyinə görə Fəxri Fərman^[20]
• 1970 —   Gənclərin estetik tərbiyəsində yaxından iştirakı etdiyinə görə Fəxri Fərmanı^[20]
• 1972 —  SSRİ-nin yaranmasının 50 illiyi şərəfinə həsr edilmiş böyük bayram konsertində müvəffəqiyyətli çıxışına görə Aşıq Ələsgər adına Respublika Xalq Yaradıcılığı evi tərəfindən I dərəcəli diplom və Fəxri Fərmanı^[20]
• 1972 —  ÜİLKG-nin 60 illiyinə həsr olunmuş Aşıqların II respublika baxış müsabiqəsində fəal iştirak etdiyinə görə Aşıq Ələsgər adına Respublika Xalq Yaradıcılığı evi tərəfindən Fəxri Fərmanı^[29][20]
• 1980 —  Sovet Azərbaycanının 60 illik bayramına həsr olunmuş təntənli konsertdə nümunəvi çıxış etdiyinə görə Fəxri Fərmanı^[20]
• 1982 —  SSRİ-nin təşkil edilməsinin 60 illiyinə həsr edilmiş konsertdə nümunəvi çıxışına görə Fəxri Fərmanı^[20]
• 1983 —  Mədəniyyət sahəsində xidmətlərinə görə Azərbaycan Mədəniyyət İşçiləri Həmkarlar İttifaqının Respublika Komitəsi tərəfindən Fəxri Fərmanı
• 1986 —   “Əmək və incəsənət estafeti” devizi ilə Bakı şəhərində keçirilən “Salyan günü”ndə fəal iştirakına görə Fəxri Fərmanı^[20][38]
• 1988 —   Əliağa Kürçaylının anadan olmasının 60 illiyi yubileyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecəsində fəal iştirakına görə Fəxri Fərmanı^[20]
• 1996 —   Səhnə fəaliyyətinin 50 illiyi münasibətilə Salyan Rayon Mədəniyyət Şöbəsi tərəfindən Fəxri Fərmanı^[20]
• 1996 —   Səhnə fəaliyyətinin 50 illiyi münasibətilə Salyan Rayon İcra Hakimiyyəti tərəfindən Fəxri Fərmanı^[20]

• İbrahim Hüseynov “Unutsaq unudularıq IV” Bakı, 2006. (səh. 218) Təfəkkür Universitetinin mətbəəsi
• Seyfəddin Qəniyev "Şirvan aşıqları" I cild, Bakı, 2007. (səh. 474-478) AMEA Folklor İnstitutu
• Vaqif Yusifli "Yolun düşsə Şirvana", Bakı, 1993. Şur nəşriyyatı (səh. 118, 119, 120)

• Ağacavad Əlizadə "Kəndimizin istedadları”. "Sovet kəndi" qəzeti. Bakı, 24 may 1984, səh.4
• Aşıq Əhliman Şirvan aşıq mühiti 2020. (səh. 112) Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin elmi əsərləri №28
• Aynurə Səfərova (filologiya üzrə fəlsəfə doktoru) Neftçala- Salyan folklor mühiti Bakı, 2018. (səh. 50) Elm və təhsil (nəşriyyat), AMEA Folklor İnstitutu
• Bəxtiyar Vahabzadə "Vətən eşqinə". "Kommunist" qəzeti. Bakı, 1953.
• Əlihəsən Şirvanlı “Könül harayıdır Kürün töhfəsi” Salyan, 2000. (səh. 80)
• Əlizadə Əliyev "Mədəni-maarif işi" jurnalı №1 (70) Bakı, 1985. (səh. 29)
• Fərman Əlibəyli “Elin oğlu – eloğlum” Bakı, 2003. (səh. 106)
• İbrahim Hüseynov “Unutsaq unudularıq IV” Bakı, 2006. (səh. 218-220)
• Sahib Məhərrəmoğlu “Şəhidlərin mehrabına” Bakı, 2000. (səh. 51)
• Sahib Sailov “Muğanın övladları” Bakı, 1995, "Gənclik" nəşriyyatı, (səh.134, 143)
• Seyfəddin Qəniyev “Adım Aşıq Şakir, mahalım Şirvan” Bakı, 2001. Nurlan nəşriyyatı (səh. 5, 80)
• Seyfəddin Qəniyev “Azərbaycan folkloru antologiyası XI kitab Şirvan folkloru, Bakı, 2005. (səh. 436) AMEA Folklor İnstitutu
• Seyfəddin Qəniyev “Şirvan aşıqları” Bakı, 2007. (səh. 474-478) AMEA Folklor İnstitutu
• Vaqif Yusifli "Yolun düşsə Şirvana", Bakı, 1993. Şur nəşriyyatı (səh. 77, 118, 119, 120)

• Aslan İlyasov - "Ay Zaur 5/5" 2009 (04:38 dəq.)
• Aslan İlyasov - "Bizim səhər" 2005 (03:29 dəq.)
• "Aslan İlyasovun İrana yola salınması" (00:00-02:34 dəq.)
• "Aslan İlyasovun yaradıcılıq gecəsi" 1994 çıxış edir Aşıq Kamil Zülfüqarov (05:30 dəq.)
• "Barış Manço Bakıda Novruz bayramında" 1996-cı il - ifa edir Aşıq Kamil Zülfüqarov
• Cəlal Mədətzadə "Gənclik həvəsi ilə"
• Milli Arxiv İdarəsi. Respublika dövlət arxivləri - Dövlət səs yazıları arxivi - Xalq yaradıcılığı nümunələri - Aşıq yaradıcılığı (№3034 Aşıq Qurban Sadıqov və Aşıq Kamil Zülfüqarov 13.06.1991- ci il)
• "Musiqiyə bağlı ömür"
• Şair Tofiq Kərimin Aşıq Kamilə itfah etdiyi “Salyanım” şeiri - Elnur Ağahüseynoğlunun ifasında