İstifadəçi:Твоё имя/Черновик

O, Antonio de Velasko i Manrike, III Salinas-del-Rio-Pisuerqa və Kasas-del-Karrion senyoru, və onun arvadı Ana Xuan Ruiz de Alarkon i Toledo’nun oğlu idi.^[1] O, Yeni İspaniya vitse-kralı Antonio de Mendozanı əvəz etdi. Mendoza, Yeni İspaniya vitse-kralı vəzifəsində qalmaqla Peru vitse-kralı vəzifəsinə keçmək arasında seçim etməli idi. O, sonuncunu seçərək, Yeni İspaniya vitse-kralı vəzifəsini Luis de Velaskoya təhvil verdi.

Vitse-kralı Luis de Velasko 23 avqust 1550-ci ildə Espaniola adasından San-Xuan-de-Ulua limanına gəldi və təxminən 20 gün limanda qaldı, sonra isə Mexikoya yoluna davam edərək 12 sentyabrda Puebla şəhərinə çatdı. Bu vaxt Antonio de Mendoza hələ də vitse-krali olaraq idarəetmə sənədlərini təşkil edir, vitse-krallığın bütün rəsmi şəxslərinə müxtəlif göstərişlər göndərir və müxtəlif bölgələrin məmurlarını məlumatlandırır, eyni zamanda Peruya səfərə hazırlaşırdı. Beləliklə, Velasko 1550-ci ilin noyabr ayının ortalarına qədər Pueblada qaldı.

Nəhayət, Mendoza və Velasko Çolula şəhərində görüşdülər, burada Yeni İspaniyanın tələbləri və ehtiyacları müzakirə olundu, kral fərmanları mübadilə edildi və müvafiq mərasimlər keçirildi. Bundan sonra Mendoza Peruya səyahətə çıxdı, Akapulko limanına tərəf yola düşdü və dekabrın ortalarında ailəsi və müşayiətçiləri ilə oradan səfərə çıxdı.

Vitse-kral Luis de Velasko 25 noyabr 1550-ci ildə Mexikoya gəldi və onu bütün rəsmi mərasimlərlə qarşıladılar, bu, adət olduğu kimi idi. Bir-iki gün əvvəl Ekatepekdə qəbul komissiyası keçirilmişdi. Velaskonun Çoluladan keçən yolu Texmelukan, Çalko, İkstapaluka, Teksoko şəhərlərindən keçirdi (burada onu müşayiət edənlər qarşıladılar və onu Böyük gölün şimalından ətrafında gəzdirərək, sonra Çikonkuak-Atenko, Tesoyukua, Tekvistlayu, Ekatepek, Xaltokan gölünün ən dar cənub hissəsi boyunca, Tepetlak, Atsakoalko, Tepeakaka, Tlatelolko… və nəhayət, o dövrdə mövcud olan körpü yolu ilə Mexikoya apardılar).

Luis de Velasko 25 noyabr 1550-ci ildən 31 iyul 1564-cü ildə vəfatına qədər Yeni İspaniyanın vitse-kralı vəzifəsində işləyib.

O, adətən ağıllı və ədalətli hökmdar kimi qiymətləndirilir. Velasko yerli əhaliyə qızıl mədənlərinin sahiblərinin sui-istifadələrindən qorunmasına kömək etmiş və 15 000 nəfəri qanunsuz olaraq qulluqdan azad etmişdir.

Onun hakimiyyəti dövründə əsas nailiyyətlər seçilir: faktiki olaraq enkomyenda sisteminin ləğvi, qanunsuz kölə vəziyyətində olan yerli əhalinin azad edilməsi, yaşayış məntəqələrinin urbanizasiyası, mühüm ictimai işlərin aparılması, 1553-cü ildə Meksika Universitetinin açılması, həmçinin vitse-krallığın şimal ərazilərinin kolonizasiyası, sakitləşdirilməsi (25 yanvarda başlanmış) və fəth edilməsi, yeni şəhərlərin əsası qoyulması, məsələn, San-Miquel-el-Qrande (indiki San-Miquel-de-Allende), Duranqo (1563), San-Felipe-de-Ixstlahuaka və Nombre-de-Dios.

Enkomyendanın ləğvi və hindulara münasibətin yaxşılaşdırılması artıq 1542-ci ildə, **“Yeni Qanunlar”**ın qəbul edilməsi ilə İspaniya tacı tərəfindən əmr olunmuşdu; bu qanunlar Bartolome de las Kasasın fəaliyyəti ilə ilhamlanmışdı. Özündən əvvəlki vitse-krallardan fərqli olaraq, hansı ki, bu qanunların icrasını tələb etmirdi və hətta onların qüvvəsini dayandırırdı, Luis de Velasko bu qanunları qətiyyətlə həyata keçirirdi, enkomenderoların müqavimətini dəf edirdi, beləliklə 1549-cu ildə Brüsseldə vitse-kral vəzifəsinə təyin olunarkən V Karl tərəfindən ona verilmiş göstərişləri dəqiq yerinə yetirdi. Onun digər nailiyyətləri də metropoliya tərəfindən, V Karl və II Filipin krallıq saraylarından alınmış təlimatların intizamlı və qətiyyətlə yerinə yetirilməsinin nəticəsi idi.

1558-ci ildə Mexiko İspaniya dövründə ilk böyük sel fəlakəti ilə üzləşdi və bu, epidemiyaya səbəb oldu. 1560-cı ilə qədər Velasko məhdudiyyətsiz səlahiyyətlə idarə edirdi. O, sui-istifadələr etməsə də, həmin il Auditori və digər nüfuzlu ispanlar imperatordan vitse-kralının səlahiyyətlərini məhdudlaşdırmağı tələb etməyə çalışdılar və onun fəaliyyətlərinin Auditori ilə razılaşdırılmasını tələb etdilər.

Velaskonun hakimiyyətinin son illərində o, Floridada yaşayış məntəqələrinin salınmasına, Sakit okeanın tədqiqinə və imperiyanın sərvətinin artırılmasına xüsusi diqqət yetirirdi. 22 may 1559-cu ildə o, Miçoakan ştatında müasir Yurekuaro şəhərinin əsasını qoydu. Elə həmin ildə o, Floridanın şərq sahillərinin məskunlaşdırılması məqsədilə Tristan de Luna i Arellanonun komandanlığı altında on üç gəmidən ibarət donanma göndərdi. Lakin aclıq və düşmən mövqedə olan yerli tayfaların üsyanları səbəbindən bu ekspedisiya uğursuz oldu və ispanlar ərazini tərk etməyə məcbur qaldılar.

1564-cü ilin əvvəlində Velasko Migel Lopes de Leqaspi və Andres de Urdanetaya Sakit okeanı keçərək Filippin adalarına ekspedisiya təşkil etməyi tapşırdı. Bu adalara daha əvvəl 1521-ci ildə Fernan Magellan, 1543-cü ildə isə Ruy Lopes de Vilyalobos çatmışdı.

Luis de Velasko i Ruis de Alarkon 1564-cü ildə vəfat etdi. Onun yerinə Qaston de Peralta, Falkes markizi təyin olundu.

O, indiki Milli Saray olan, Markis del Valle de Oaxaka ailəsinə (yəni Ernan Kortesin ailəsinə) məxsus Kral sarayında və (ya Vitse-kral sarayında) yaşayan ilk vitse-kralı olmuşdur.

Onun həyat yoldaşı Kastiliya kral nəslinin nümayəndəsi olan Ana de Kastilya y Mendoza idi. O, Qor senyoru, V Karlın baş kamergeri (isp. Caballerizo mayor) Dieqo de Kastilyanın qızı və Kastiliya kralı I Pedro-nun nəslindən idi. Onların oğlu Luis de Velasko i Kastilya da sonradan Yeni İspaniya və Peru vitse-kralı olmuşdur.

1. ↑ Soler Salcedo, Juan Miguel. Nobleza Española. Grandezas Inmemoriales (ispan). Madrid. 2020. 601, n. 447. ISBN 978-84-17755-62-1.