Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.

İsmayıl Cəfərpur

Azərbaycanlı şərqşünas, şair və 21 Azər hərəkatının iştirakçısı.
  • Məqalə
  • Müzakirə

İsmayıl Cəfərpur (tam adı: İsmayıl Qəhrəman oğlu Cəfərpur; 5 mart 1925, Sədəqiyan, Qərbi Azərbaycan ostanı – 18 fevral 1977, Bakı) — azərbaycanlı şərqşünas, şair, siyasətçi. Tudə Partiyasına və Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub, 21 Azər hərəkatında iştirak edib.

İsmayıl Cəfərpur
Doğum tarixi 5 mart 1925(1925-03-05)
Doğum yeri
  • Sədəqiyan, Qərbi Azərbaycan ostanı, İran
Vəfat tarixi 18 fevral 1977(1977-02-18) (51 yaşında)
Vəfat yeri
  • Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Təhsili
  • Azərbaycan Dövlət Universiteti (–1956),
  • Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutu (1956–1958)
Fəaliyyəti şair, şərqşünas, siyasətçi
Tanınmış əsəri Vətən uğrunda canından keçən ölməz!
Mükafatları "21 Azər" medalı — 19461946
Vikimənbənin loqosu İsmayıl Cəfərpur Vikimənbədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə fədai dəstəsinin rəhbəri, Salmas şəhərinin hərbi komendantı, Salmas və Təbriz şəhərlərində polis rəisi olub. Göstərdiyi xidmətlərə görə "21 Azər" medalı ilə təltif edilib.

Bakıya köçdükdən sonra "Azərbaycan" qəzetinin xüsusi müxbiri daha sonra isə bədii ədəbiyyat şöbəsinin müdiri olub. 1964–1967-ci illərdə Azərbaycan Radiosunda xarici yayımlar şöbəsinin baş redaktoru olub.

Mündəricat

  • 1 Həyatı
    • 1.1 AMH dağıldıqdan sonra
  • 2 Mənbə
    • 2.1 İstinadlar
    • 2.2 Ədəbiyyat
  • 3

Həyatı

İsmayıl Qəhrəman oğlu Cəfərpur 1925-ci il martın 5-də Salmas mahalının Sədəqiyan kəndində anadan olub.[1][2] Orta təhsilini Salmas şəhərində alıb.[2] 1942-ci ildə Tudə Partiyasına daxil olub,[2] partiyanın Salmas şəhər komitəsində təbliğat şöbəsində fəaliyyət göstərib.[3][4] 1945-ci ildə Tudə Partiyasını tərk edərək Azərbaycan Demokrat Partiyasına qoşulub.[4][1][2] ADP Salmas komitəsinin büro üzvü və təftiş komissiyasının sədrinin müavini olub.[4] Fədai dəstəsinin tərkibində fəaliyyət göstərib.[5]

1945-ci il dekabrın 12-də Azərbaycan Milli Hökuməti yarandı.[6][7] İsmayıl Cəfərpur bu dövrdə fədai dəstəsinin rəisi, Salmas şəhərinin hərbi komendantı təyin olunub.[8][9][4] 1946-cı il mart ayında milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif edilib.[4] Leytenant rütbəsi aldıqdan sonra Salmas şəhər polis rəisi təyin olunub.[1] 1945-ci ilin sonunda isə Təbriz şəhər polis rəisi təyin olunub.[4]

1946-cı il dekabrın 5-də Miyanə istiqamətində hücum edən şah qoşunları Qulam Yəhyanın rəhbərlik etdiyi fədailər tərəfindən dayandırıldı.[10][11] Azərbaycanın müxtəlif ərazilərindən insanlar silahlanmaq və şah qoşununa qarşı mübarizə aparmaq üçün Milli Hökumətə müraciətlər edirdilər.[12] Bundan sonra Mir Cəfər Pişəvərinin rəhbərliyi ilə Müdafiə Komitəsi yaradıldı.[13][14] Komitənin ilk işi Təbrizdə hərbi vəziyyət elan edib, "Babək" adlı könüllü dəstələr yaratmaq oldu.[12][15][16] Könüllü dəstələrə ilk etapda 600 nəfər üzv oldu.[14][17] Bundan sonra Pişəvəri yenidən hərbi dəstək üçün Sovet İttifaqına müraciət etdi.[12][18] Lakin bu istəyi də cavabsız qaldı.[19]

1946-cı il dekabrın 11-də Azərbaycan Əyalət Əncüməni qan tökülməsinin qarşısını almaq məqsədilə Qızılbaş Xalq Qoşunlarına və fədai dəstələrinə şah qoşunlarına qarşı müqavimət göstərməmək və döyüş meydanlarını tərk etmək haqqında əmr verdi.[20][21][22] Elə həmin gündən etibarən, İran ordusu iri şəhərlərə girməzdən əvvəl bu şəhərlərdə ərbabların quldur dəstələri eləcə də mülki geyimli jandarmalar qırğınlar törətməyə başladılar.[23][24] Bu dəstələr Tehran radiosu tərəfindən "İran vətənpərvərləri" adlandırılırdılar.[24] Dəstələrin əsas məqsədi demokratların məhv edilməsi və şah qoşununun şəhərlərə girişini təmin etmək idi.[23][24] Təbriz və Azərbaycanın digər şəhərləri talana və qırğınlara məruz qaldılar.[23][25] Azərbaycan Milli Hökuməti süqut etdi.[26] [27] 1946-cı il dekabrın 14-də ABŞ və Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənən İran ordusu Təbrizə daxil oldu.[28][29] Bundan sonra da qırğınlar və talan davam etdi.[25][28] Minlərlə insan həbs olundu, sürgün edildi.[30] Baş verən qırğınlarda ADF üzvləri, fədailər eləcə də tanınan şairlərdən Əli Fitrət, Sədi Yüzbəndi, Cəfər Kaşif və Məhəmmədbağır Niknam qətlə yetirildilər.[31][32][33]

AMH dağıldıqdan sonra

Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra İsmayıl Cəfərpur təqiblərdən qurtulmaq məqsədilə Şimali Azərbaycana mühacirət edib.[1][4] Təbrizdə fəaliyyət göstərən "Şairlər və yazıçılar cəmiyyəti" 1947-ci ildən etibarən Bakıda, "Azərbaycan Yazıçılar Cəmiyyəti" adı ilə fəaliyyət göstərməyə başlayıb.[34] İsmayıl Cəfərpur da bu cəmiyyətin üzvü olub.[34] 1947-ci ildə Bakıda stomatologiya məktəbini,[4] 1956-cı ildə isə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsini bitirib.[35][4] 1958-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzv olub.[1] 1956–1958-ci illərdə Moskvada Maksim Qorki adına Dünya Ədəbiyyatı İnstitutunda təhsil alıb.[1][4]

Ədəbi fəaliyyətə 1948-ci ildən başlayıb.[2]İlk şeirlər məcmuəsi "Qəhrəmanın düşüncələri" 1956-cı ildə Azərnəşrdə çap edilib.[4] 1956–1958-ci illərdə Azərbaycan Demokrat Partiyasının mətbuat orqanı olan "Azərbaycan" qəzetinin xüsusi müxbiri daha sonra isə bədii ədəbiyyat şöbəsinin müdiri olub.[4] 1964–1967-ci illərdə Azərbaycan Radiosunda xarici yayımlar şöbəsinin baş redaktoru olub.[1] 1967-ci ildə "Cənubi Azərbaycan demokratik poeziyasının inkişaf yolları (1941–1960)" mövzusunda dissertasiya müdafiə edib.[36][1]

1977-ci il fevralın 18-də Bakıda keçirilən Əliağa Vahidin xatirə gecəsində vəfat edib.[37][38][39]

Mənbə

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Kafkasyalı, 2002. səh. 385
  2. ↑ 1 2 3 4 5 Azəroğlu,Məmmədzadə, 1961. səh. 150
  3. ↑ Cənubi Azərbaycan Ədəbiyyati Antologiyası. III. Bakı: Elm nəşriyyatı. 1988. səh. 226. 2023-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-20.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Əhmədov, 2011. səh. 492
  5. ↑ Şahin Bağırov. "Bir saxtakarlığın izi ilə: Güneyli generalı tarixdən silməyə çalışanlar - V YAZI" (az.). cebhe.info. 26.12.2018. 09.03.2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 09.03.2022.
  6. ↑ Balayev, 2018. səh. 25
  7. ↑ İbrahimov, 1948. səh. 32
  8. ↑ Miyanalı Əlirza, Lütfəli Ərdəbili. İnqilabi hərəkatımızın silahlı qüvvələri (PDF). achiq.net. səh. 3. Archived from the original on 2022-01-21. İstifadə tarixi: 2022-03-09.
  9. ↑ Haşimi, 2002. səh. 75
  10. ↑ Rəhmanifər, Məhəmməd. "Güney Azərbaycanda Milli Hökumətin süqutundan sonra nələr yaşandı?". Apa.az (az.). 2015-01-04. 2025-01-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  11. ↑ Həsənli, 2006. səh. 437
  12. ↑ 1 2 3 Həsənli, 2006. səh. 438
  13. ↑ Rəhimli, Əkrəm. Güney Azərbaycan: tarixi, siyasi və kulturoloji müstəvidə. / S.C.Pişəvəri gənclik illərində (PDF) (az.). Bakı: Azərnəşr. 2010. 83. ISBN 9952310031. 2022-07-08 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  14. ↑ 1 2 Hasanli, 2006. səh. 366
  15. ↑ Atabaki, 2000. səh. 172
  16. ↑ Sultanlı, 2010. səh. 83
  17. ↑ Rəhimli, 2003. səh. 143
  18. ↑ Rəhimli, Əkrəm. Pişəvəri S.C. Məqalə və çıxışlarından seçmələr (Təbriz 1945-1946-cı illər) (az.). Bakı: Nurlar nəşriyyatı. 2016. 415. ISBN 9789952504444.
  19. ↑ Həsənli, 2006. səh. 441
  20. ↑ Rossow, 1956. səh. 30
  21. ↑ Rəhimli, 2003. səh. 149
  22. ↑ Hasanli, 2006. səh. 370
  23. ↑ 1 2 3 Hasanli, 2006. səh. 373
  24. ↑ 1 2 3 Balayev, 2018. səh. 36
  25. ↑ 1 2 Duqlas, Vilyam. Strange lands and friendly people (ingilis). Nyu-York: Harper & Brothers Publishers. 1951. 45.
  26. ↑ Lenczowski, George. United States' Support for Iran's Independence and Integrity, 1945–1959 (ingilis). 401. Annals of the American Academy of Political and Social Science. 1972. 49. doi:10.1177/000271627240100106. ISSN 0002-7162.
  27. ↑ Həsənli, 2006. səh. 445
  28. ↑ 1 2 Həsənli, 2006. səh. 448
  29. ↑ McEvoy, Joanne; O'Leary, Brendan. Power Sharing in Deeply Divided Places. Filadelfiya: University of Pennsylvania Press. 2013. 191. ISBN 9780812245011.
  30. ↑ Hasanli, 2006. səh. 375
  31. ↑ Balayev, 2018. səh. 137
  32. ↑ Əmirov, 2000. səh. 51
  33. ↑ Əliqızı, 2001. səh. 24
  34. ↑ 1 2 Balayev, 2018. səh. 139
  35. ↑ Bərdəli, 2012. səh. 37
  36. ↑ Kazımi, Pərviz. "Güneyli siyasi mühacirlərin Azərbaycanın elmi mühitində iştirakı (1950-1980)" (PDF). Azərbaycan Ruznaməsi. İstifadə tarixi: 2025-03-06.
  37. ↑ Tudə XIX, 2021. səh. 223
  38. ↑ Vüqar Orxan. "Xatirə təqvimi 3-5 mart" (az.). medeniyyet.az. 03.03.2021. 09.03.2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 09.03.2022.
  39. ↑ Kafkasyalı, 2002. səh. 386

Ədəbiyyat

  • Atabaki, Touraj. Azerbaijan: Ethnicity and the Struggle for Power in Iran (ingilis). London: I.B.Tauris. 2000. səh. 288. ISBN 9781860645549.
  • Azəroğlu, Balaş; Məmmədzadə, Həmid. Cənubi Azərbaycan yazıçılarının ədəbi məcmuəsi (South Azerbaijani). Bakı: Azərbaycan ruznaməsi. 1961. səh. 342. 2025-01-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-03-14.
  • Balayev, Xaqan. Azərbaycanın sosial-siyasi həyatında cənublu mühacirlərin iştirakı (1947-1991) (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2018. səh. 198. ISBN 9789952370911.
  • Bərdəli, Bahar. Cənubi Azərbayan mühacirət poeziyası (1947-1990) (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2012. səh. 116.
  • Əhmədov, Teymur. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) (az.). Bakı: Nurlar NPM. 2011. səh. 1056. ISBN 9789952460063.
  • Əliqızı, Almaz. Azadlıq və istiqlal poeziyası (PDF) (az.). Bakı: Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı. 2001. səh. 160. ISBN 9789952817607. 2025-01-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-03-14.
  • Əmirov, Sabir. Cənubi Azərbaycan milli-demokratik ədəbiyyatı (1941-1990) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 2000. səh. 257. ISBN 5806612600.
  • Hasanli, Jamil. At the Dawn of the Cold War: The Soviet-American Crisis over Iranian Azerbaijan, 1941–1946 (az.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. 2006. səh. 416. ISBN 978-0742540552.
  • Haşimi, Əbülfəz. Mübarizələrdə keçən ömür (az.). Bakı: Maarif nəşriyyatı. 2002. səh. 136. ISBN 9789952370911.
  • Həsənli, Cəmil. СССР-Иран: Азербайджанский кризис и начало холодной войны: 1941-1946 гг (PDF) (rus). Moskva: Герои Отечества. 2006. səh. 560. ISBN 5910170120. 2024-12-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-25.
  • İbrahimov, Mirzə. O демократическом движении в Южном Азербайджане (rus). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1948. səh. 48.
  • Kafkasyalı, Ali. İran türk edebiyatı antolojisi (türk). V. Ərzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi. 2002. səh. 573. ISBN 9757698113. 2025-01-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-06.
  • Rəhimli, Əkrəm. Güney Azərbaycan milli-demokratik hərəkat (1941-1946) (az.). Bakı: Meqa nəşriyyatı. 2003. səh. 207. 2024-12-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-26.
  • Rossow, Robert. "The Battle of Azerbaijan, 1946". Middle East Journal (ingilis). X (1). 1956: 17–32. JSTOR 4322770. 4 February 2022 tarixində arxivləşdirilib.
  • Sultanlı, Vaqif. Güney Azərbaycan tarixi siyasi və kulturoloji müstəvidə (məqalələr toplusu) (az.). Bakı: Azərnəşr. 2010. səh. 172.
  • Tudə, Əli. Əli Tudə: Həyatım xatirələrim (PDF) (az.). XIX. Bakı: Azərbaycan Nəşriyyatı. 2021. səh. 320. 2023-06-08 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-01-20.

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İsmayıl_Cəfərpur&oldid=8121512"
Informasiya Melumat Axtar