İranın Baş naziri (fars. نخستوزیر ایران) — 1907-ci ildən 1989-cu ilə qədər mövcud olmuş dövlət vəzifəsi. Bu vəzifə Qacarlar və Pəhləvilər sülalələri dövründə, həmçinin 1979-cu il İslam İnqilabından sonra İslam Respublikasında fəaliyyət göstərmişdir. 1989-cu ildə konstitusiya dəyişiklikləri nəticəsində baş nazir vəzifəsi ləğv edilmişdir.
| Baş nazir | |
|---|---|
| fars. نخستوزیر ایران | |
 | |
| Başçılıq edir | İran |
| Rəsmi iqamətgahı | Gülüstan sarayı |
| Vəzifənin təsis tarixi | 1907 |
| Vəzifədə birinci | Rza şah Pəhləvi |
| Vəzifədə sonuncu | Mir Hüseyn Musəvi |
| Vəzifənin ləğv tarixi | 1989 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1907-ci il konstitusiya inqilabı nəticəsində Qacarlar dövründə baş nazir vəzifəsi yaradıldı. İlk baş nazir Mirzə Nəsrulla xan olmuşdur. 1923-cü ildə sonuncu baş nazir Rza xan idi. O, 1925-ci ildə Qacarlar sülaləsini devirdi və özünü şah elan etdi.
1925-ci ildə Rza şah Məhəmmədəli Füruğini baş nazir təyin etdi. 1941-ci ildə taxta çıxan Məhəmməd Rza Pəhləvi onu yenidən bu vəzifəyə qaytardı. 1953-cü ildə baş nazir Məhəmməd Musəddiq dövlət çevrilişinə cəhd etdi, lakin devrildi. 1979-cu il İslam İnqilabına qədər son baş nazir Şapur Bəxtiyar olmuşdur.
1979-cu ildə Ruhullah Xomeyni Mehdi Bazərganı müvəqqəti hökumətə baş nazir təyin etdi. Lakin həmin ilin noyabrında baş verən ABŞ səfirliyindəki girov böhranı nəticəsində hökumət istefa verdi.
1980-ci ilin yanvarında prezident seçilən Əbülhəsən Banisədr parlamentin təzyiqi ilə Məhəmmədəli Rəcaini baş nazir təyin etdi. Rəcai 1981-ci ildə prezident oldu, baş nazir postuna Məhəmməd Cavad Bəhünər gəldi. Hər ikisi 30 avqust 1981-ci ildə sui-qəsd nəticəsində öldürüldü.
Oktyabrda prezident seçilən Əli Xamenei baş nazir vəzifəsinə sağçı Əli Əkbər Vilayətini təklif etdi, lakin parlamentdə çoxluğa sahib olan solçular Mir Hüseyn Musəvini irəli sürdülər. Ruhullah Xomeyninin müdaxiləsi ilə Musəvi baş nazir təyin edildi və 1989-cu ilə qədər vəzifədə qaldı. Həmin il konstitusiyaya edilən dəyişikliklərlə baş nazir vəzifəsi ləğv edildi.
- Abdürrəfiq Həqiqət, İran vəzirləri: Büzürgmehrdən Əmir Kəbirə qədər
- Məhəmməd Tağı Bahar, İranın siyasi partiyalarının qısa tarixi, Əmirkəbir, 1978
- Əli Rza Övsəti, Son üç əsrdə İran, I və II cildlər, Paktab Nəşriyyatı, Tehran, 2003