Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinİrəvan qeyri-nizami süvari alayı
İrəvan qeyri-nizami süvari alayı — Rusiya imperator ordusunun qeyri-müntəzəm süvari hərbi birləşməsi olub, XIX əsrdə Cənubi Qafqaz ərazisində formalaşdırılmışdır. Bu Alay sərhədlərin qorunması, kəşfiyyat və Qafqaz cəbhəsində döyüş əməliyyatlarında iştirak üçün yaradılmış yerli hərbi birləşmələr sisteminin bir hissəsi idi.[1]
| İrəvan süvari qeyri-müntəzəm polku | |
|---|---|
| Эриванский конно-иррегулярный полк | |
| Ölkə | Rusiya imperiyası |
| Tabedir | Qafqaz Yerli Atlı Diviziyası |
Bu Alay İrəvan və Naxçıvan xanlıqlarının Rusiya imperiyasına birləşdirilməsindən sonra, 1826–1828 illər Rus–Qacar müharibəsinin nəticəsi olaraq yaradılmışdır. Bu təşəbbüs Cənubi Qafqazın müsəlman əhalisinin İmperiya ordusuna sıraətetdirmə siyasətinin bir hissəsi idi. Həmin Alay əsasən yerli zadəganlar və kənd əhalisi arasından könüllülərdən formalaşdırılıb.
Alayın şəxsi heyəti aşağıdakı etnik qruplardan ibarət olub:
- Azərbaycan türkləri — əsas döyüşçü qüvvə, əksəriyyəti İrəvan və Naxçıvan xanlıalqrından;
- Kürdlər — sərhəd bölgələrində ayrı-ayrı yüzlüklər şəklində iştirak edirdilər[2];
- Yerli müsəlman zadəganlar — tez-tez zabit vəzifələrində xidmət edirdilər.
Alay qeyri-müntəzəm statusa malik idi, yəni daimi ştat strukturu yox idi və yüzlüklər əsasında formalaşdırılırdı. Hər yüzlük təxminən 100 süvaridən ibarət olurdu. Komandanlıq imperiyaya sadiq yerli zadəganlar arasından təyin edilən zabitlər tərəfindən həyata keçirilirdi. Tanınmış komandirlər arasında İsmayıl xan Naxçıvanski xüsusi rol oynayırdı.
Bu Alay bir sıra hərbi kampaniyalarda iştirak etmişdir:
- Rusiya–Osmanlı müharibəsi (1877–1878) — general-leytenant Arşak Ter-Qukasyanın komandanlığı altında İrəvan dəstəsinin tərkibində. Bu Alay Bəyazid, Dramdağ döyüşü, İnca-su və Dəvəboynu döyüşlərində iştirak etmişdir.
- Bəyazidin müdafiəsi (1829) — Alayın döyüşçüləri şəhərin müdafiəsində mühüm rol oynamış və qəhrəmanlıq göstərmişdir.
Etnik tərkib nəzərə alınaraq, bu Alayda Azərbaycan dilində təlimatlar istifadə olunub, komandanlıqla şəxsi heyət arasında səmərəli ünsiyyəti təmin edilib, bu məqsədlə Alaya azərbaycanca sərbəst danışan zabitlər təhkim olunub.
İrəvan qeyri-müntəzəm süvari Alayı yerli hərbi ənənələrin Rusiya imperiyasının strukturuna uğurla inteqrasiya (sıraətetmə) nümunəsi olarqaq, İmperiyanın cənub sərhədlərinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində və müsəlman əhalinin mərkəzi hakimiyyətə sadiqliyinin möhkəmləndirilməsində mühüm rol oynayıb.
- ↑ "İrəvan polku Baş-Kadıqlar döyüşündə. DrevLit.Ru - qədim əlyazmalar kitabxanası". drevlit.ru. İstifadə tarixi: 23 oktyabr 2025.
- ↑ Д.Ю. Жуков. Военизированные формирования курдов в составе Русской армии (PDF). Москва.