İnqilabçı rus sosial-demokratlarının xarici cəmiyyəti

İnqilabçı rus sosial-demokratlarının xarici cəmiyyəti — V. İ. Leninin təşəbbüsü ilə 1901-ci ilin oktyabrında təsis edilmiş cəmiyyət.^[1]

Cəmiyyətə "İskra" və "Zarya" təşkilatının xarici şöbəsi və ("Əmək azadlığı" qrupunu ehtiva edən) "Sosial-demokrat" təşkilatı daxil olmuşdu. Cəmiyyətin vəzifəsi inqilabçı sosial-demokratiya ideyalarını yaymaqdan və mübariz sosial-demokrat təşkilatı yaratmaqdan ibarət idi. Cəmiyyət (nizamnaməsinə görə) "İskra" təşkilatının xarici şöbəsi idi. O, xaricdəki rus sosial-demokratlarından "İskra" tərəfdarlarını öznə cəlb edir, maddi cəhətdən qəzetə kömək edir, qəzetin Rusiyaya çatdırılmasını təşkil edir və kütləvi marksizm ədəbiyyatı nəşr edirdi.

RSDFP-nin II qurultayı Cəmiyyəti nizamnamə komitə hüququ olan vahid xarici partiya təşkilatı olaraq qərarlaşdırdı və ona bir vəzifə olaraq RSDFP MK-nın rəhbərliyi və nəzarəti altında işləməyi tapşırdı.

RSDFP-nin II qurultayından sonra Xarici cəmiyyətdə menşeviklər möhkəm yer tutaraq, Leninə, bolşeviklərə qarşı mübarizə etməyə başladılar. 1903-cü ilin oktyabrında RSDFP-nin III qurultayında menşeviklər Cəmiyyətin yeni nizamnaməsini keçirdilər. Bu nizamnamə RSDFP-nin II qurultayında qəbul edilmiş partiya nizamnaməsinin əleyhinə idi. Həmin vaxtdan etibarən Cəmiyyət menşeviklərin istinadgahı olmuş və 1905-ci ilədək mövcud olmuşdur.