Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinİmarət və ya İmarətxana — Osmanlı imperiyası dövründə yoxsullara kömək etmək üçün yaradılmış xeyriyyə təşkilatlarıdır. Başlanğıcda, imarətxanalarda; ətraf ərazilərdən şəhərə gələn, səyyahlara, kasıblara və imkansızlara ərzaq, tibbi və geyim köməyi edilirdi. Daha sonra imarətxanalar yalnız yemək verilən yerlərə çevrilmişdirlər.[1]
İmarətin xərcləri imarəti yaradan şəxs tərəfindən yaradılmış fondun gəlirləri ilə qarşılanırdı. Bəyliklər dövründə imarətləri fondlara təhvil vermə üsulu Osmanlı dövründə də davam etmişdir. Osmanlı imperiyasının ilk imarəti 1331-ci ildə fəth edildikdən bir neçə il sonra İznikdə yaradılmışdır.[2]
Demək olar ki, hər sosial kompleksdə bir imarətxana mövcud idi. Ümumiyyətlə düzbucaqlı plan üzərində qurulmuş imarətxanalarda, ortada üstü açıq bir həyət, həyətin ətrafında; Mətbəx, soba, yemək otaqları və müdirlərin otaqları yerləşirdi. İmarəti meydana gətirən hissələr yerli ehtiyaclara görə azaldılır və ya çoxaldılırdı. Misal üçün; II Bəyazidin İstanbulda tikdirdiyi imarətxanada ən çox məscid və mətbəx hissələrin diqqət verilirdi və xəstəxanası yox idi. Ancaq 1486-cı ildə Ədirnədə tikilən imarətxanada yerli xalqın istəyi ilə xəstəxanaya ən böyük əhəmiyyət verilmiş, məscid və mətbəx ikinci sırada qalmışdır.
Fateh Sultan Məhəmməd tərəfindən tikilən Fateh İmarətxanasının kitabəsində imarətxananın vəzifəsi: "Bir şəhərdən digərinə gələn qonaqlar üç gün müddətində imarətxananın yataq otaqlarında yata bilər, imarətxananın mətbəxindən yeyib içə bilər və heyvanı imarətxananın axurunda "karvansarayında" bəslənilə bilər, ancaq qonağın qonaqlığının üç gündən çox olmayacağı üçün üç gündən sonra sərbəst buraxılmalıdır…" formasında göstərilmişdir.
- ↑ AA, Daily Sabah with. "Istanbul's historic public kitchen makes life easier for refugees and the homeless". Daily Sabah (ingilis). 1 fevral 2016. 5 dekabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 iyul 2025.
- ↑ Rustem, Unver. "Ottoman Baroque: The Architectural Refashioning of Eighteenth-Century Istanbul" (ingilis). Princeton University Press. 19 fevral 2019.
- Goodwin, Godfrey. A History of Ottoman Architecture. Thames & Hudson. 1971. ISBN 0-500-27429-0.
- Kuban, Doğan. Ottoman Architecture. Mill, Adair tərəfindən tərcümə olunub. Antique Collectors' Club. 2010. ISBN 9781851496044.
- Kuran, Aptullah. "A Spatial Study of Three Ottoman Capitals: Bursa, Edirne, and Istanbul". Muqarnas. 13. 1996.
- Kuran, Timur. "The Provision of Public Goods under Islamic Law: Origins, Impact, and Limitations of the Waqf System". Law and Society Review. 35 (4). 2001: 841–898.
- Peri, Oded. "Waqf and Ottoman Welfare Policy. "The Poor Kitchen of Hasseki Sultan in Eighteenth- Century Jerusalem."". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 35 (2). 1992: 167–186.
- Rüstem, Ünver. Ottoman Baroque: The Architectural Refashioning of Eighteenth-Century Istanbul. Princeton University Press. 2019. ISBN 9780691181875.
- Singer, Amy. "Soup and 'Sadaqa:' Charity in Islamic Societies". Historical Research. 79 (205). 2006: 306–324.
- Singer, Amy. "Serving up Charity: The Ottoman Public Kitchen". Journal of Interdisciplinary History. 35 (3). 2005: 481–500. JSTOR 3657036.
- Barkhan, Lutfi. McCarthy, Justin. “ The Price Revolution of the Sixteenth Century: A Turning Point in the Economic History of the near East.” International Journal of Middles East Studies, Vol 6, No.1 (1975): 3-28.
- Barnes, Robert. 1986. An Introduction to Religious Foundations in the Ottoman Empire. Leiden: Brill.
- Griswold, William J. 1984. “A Sixteenth Century Ottoman Pious Foundation.” Journal of the Economic and Social History of the Orient 27, 2: 175–198.
- Jennings. Ronald C. 1990. “Pious Foundations in the Society and Economy of Ottoman Trabzon, 1565-1640.” Journal of the Economic and Social History of the Orient 33, 3: 271–336.
- Singer, A. Constructing Ottoman Beneficence: An Imperial Soup Kitchen in Jerusalem. Albany: State University of New York Press. 2002. ISBN 0-7914-5352-9.
- Shaham, Ron. “ Christian and Jewish “Waqf” in Palestine during the Late Ottoman Period.” Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol 54, No. 3 (1991): 460–472.