İmarət stadionu — 1952-ci ildən 1993-cü ilə qədər Azərbaycanın Ağdam şəhərində yerləşən stadion.[1][2] SSRİ-də sırf futbol üçün tikilmiş yeganə stadion.[3] 1993-cü ilinin iyun ayında Ağdam uğrunda döyüş zamanı Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin artilleriyası tərəfindən iki dəfə mərmi zərbərlərinə məruz qalaraq, yarasız vəziyyətə salınıb.
| İmarət stadionu | |
|---|---|
 Stadionun xarabalıqları, avqust 2021. | |
 |
|
| Yeri | Ağdam, Azərbaycan |
| Açılış tarixi | 1952 |
| Sökülmə tarixi | 1993 |
| Ev sahibi komanda | Qarabağ |
| Ot örtüyü | Ot |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
2024-cü il sentyabrın 19-da Prezident İlham Əliyev tərəfindən yeni "İmarət" stadionunun təməli qoyulub.[4] Stadionun tikintisinin yekunlaşdırılması və kompleksin istifadəyə verilməsi 2026-cı ildə nəzərdə tutulub.[5]
"İmarət" 1951-ci ildə[6] kənd stadionu kimi istifadəyə verilmişdir.[7] Stadionun fəaliyyətə başlaması ilə "Məhsul" FK-nin (indiki "Qarabağ") yaranması üst-üstə düşmüşdür.[8][9][10]
Stadionun tribunası ilk növbədə birtərəfli olmuşdur.[7] Balans qiyməti 40 min rubl, ərazisi 1,5 hektar (uzunluğu 110 m, eni 70 m) olan təbii ot örtüklü stadionun tutumu 5 min nəfərdən ibarət olub. 1 soyunub-geyinmə otağı (60 m2 ), 1 tribunadan (25 sıra, 5 min oturacaq) ibarət olan stadionda futbol və voleybol meydançası, qaçış cığırı və atletika idman növü üçün yer mövcud idi.[6] "Şəfəq"in 1987-ci ildə "Qarabağ" adlanmasından və SSRİ çempionatında iştirakından sonra rayonun futbol həyatında daha önəmli roy oynamağa başlamışdır. Komandanın oyununa maraq artdıqdan sonra qapıların arxasında 12, ön tərəflərdə isə 16 sıralıq tribunalar tikilmişdir. "İmarət"in əsas qapısı Kommunist küçəsi tərəfdən idi. Ora milli ornamentlərlə "İmarət" yazılmışdı. Köhnə ağacdan qapıda düzəldilmişdi. Stadionun əsas girişinə daxil olanda sol tərəfdə restoran və futbolçuların bazası idi. Stadionun arxa girişi Füzuli küçəsindən başlayırdı. Stadionun yaxınlığında Xurşidbanu Natəvanın heykəli var idi.[7] Bu səbəbdən həmin sahə dövlət qoruğu idi.[6]
Stadionun direktoru erkən illərdə şair German Hüseynovun atası Əli olmuşdu. O vəfat etdikdən sonra Asif Mustafayevi direktor təyin etmişdilər. Hər iki şəxsin stadionun mühafizəsində, onun abadlaşdırılmasında müəyyən xidmətləri var idi.[11] Ağdam Mədəniyyət Şöbəsinin təşkilatçılığı ilə Bakıdan təşrif buyuran mədəniyyət və incəsənət xadimlərinin konsertləri məhz İmarət stadionunda təşkil edilərdi.[6]
1950-ci ildə "İmarət" stadionunun abadlaşdırılması istiqamətində genişmiqyaslı işlər həyata keçirilmişdir. Layihə çərçivəsində rayon ərazisindəki texnikumların, idarə və müəssisələrin komsomol və gənclər təşkilatlarının nümayəndələri fəal iştirak etmişdilər. Kənd təsərrüfatını mexanikləşdirmə texnikumu və kənd təsərrüfatı texnikumunun kollektivi stadionun sağ tərəfində park salmış, əraziyə minədək çinar və müxtəlif bəzək ağacları əkmişdir. Həmçinin, stadionu əhatə edən daş hasarın dörd tərəfi boyunca çoxlu sayda çinar ağacı əkilmişdir. Şəhər ticarət idarəsinin əməkdaşları və ərzaq sənaye kombinatının işçiləri hasarın əsas hissəsini təmir edib ağardaraq bərpa etmişdilər. Tərtib olunmuş layihəyə əsasən, stadionu şosse yolu ilə birləşdirən asfalt yolun çəkilməsi, giriş hissəsində körpünün salınması və dəmir qapının quraşdırılması planlaşdırılmışdır. Bundan əlavə, stadion ərazisində hündür çinarların kölgəsində restoran binasının inşası və şəlalələrdən stadionun su təchizatını təmin edən kəmərin çəkilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Futbol və voleybol meydançalarının bərpası da davam etdirilmişdir.[12]
1954-cü ildə "İmarət" stadionunun abadlaşdırılması məqsədilə şəhərin müxtəlif idarə, müəssisə və tədris ocaqları tərəfindən iməciliklər keçirilmişdir. Yeni idman mövsümünə hazırlıq çərçivəsində bu işlər sürətləndirilmiş, ərazidə geniş təmizlik və yaşıllaşdırma tədbirləri aparılmışdır. Kənd təsərrüfatı texnikumunun tələbə və müəllim kollektivi stadionun yaxınlığında park salaraq ümumilikdə 468 bəzək ağacı, o cümlədən 150 ədəd çinar ağacı əkmişdir. Həmçinin texnikumun ərazisində 80 kubmetr torpaq işləri görülmüşdür. Üzümçülük sovxozunun kollektivi stadionun ətrafındakı bərkitmə və təmir işlərini davam etdirmiş, 112 metrlik məsafənin 42 metr hissəsində bəri təmiri həyata keçirmişdir. Konyak zavodunun əməkdaşları da abadlıq işlərinə töhfə vermiş, zavod kollektivi bir neçə sahədə 30 metrdən artıq bəri təmiri həyata keçirmişdir. "İmarət" stadionunun abadlaşdırılmasında "Azərtütünçarçı"nın Ağdam şəhər bölməsi, 1 nömrəli orta məktəb, kənd təsərrüfatı texnikumu və mexanizasiya məktəbinin kollektivləri də iştirak etmişdir.[13]
Stadion 1993-cü ilinin iyun ayında Ağdam şəhərinin işğalı zamanı Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin artilleriyası tərəfindən iki dəfə mərmi zərbələrinə məruz qalaraq, yarasız vəziyyətə salınıb.[14] Müharibə zamanı "Qarabağ"ın futbolçuları bəzən ölüm təhlükəsilə üz-üzə qalmış, lakin inlar məhz burada meydana çıxırdılar. Az qala hər qarşılaşma zamanı stadionun yaxınlığına "Qrad" mərmisi düşürdü. Dəfələrlə oyunlar yarımçıq qalmaq təhlükəsiylə üzləşirdi.[6]
23 iyul 1993-cü ildə Ağdam şəhəri erməni qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdir.[15] Komanda "İmarət" stadionundan Bakıya köçmək məcburiyyətində qalmış, komandanın keçmiş baş məşqçisi və oyunçusu Allahverdi Bağırov isə müharibədə həlak olmuşdur.[16][17][18] O, ölümündən sonra Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür.[19]
"İmarət"də son oyun 12 may 1993-cü ildə, Azərbaycan kubokunun yarımfinalı kimi "Qarabağ" ilə "Turan Tovuz" arasında keçirilmiş, oyun 1:0 hesabıyla yekunlaşmışdır.[20] Matçda yeganə qolu Yaşar Hüseynov vurmuşdur. Bu, eyni zamanda "İmarət" stadionunda son qol kimi tarixə düşmüşdür.[7]
20 noyabr 2020-ci ildə Ağdam şəhərinin erməni işğalından azad edilməsindən sonra stadion minalardan təmizlənib.[21]
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev Ağdam səfəri zamanı ermənilər tərəfindən dağıdılan "İmarət" stadionunun bərpa olunacağını və stadionun adının "İmarət" olacağını bildirib: "İmarət kompleksinin bərpası ilə əlaqədar artıq işlərə start verilir. Adı İmarət olacaq. Amma İmarəti də biz yenidən bərpa edəcəyik. Çünki o, cıdır kimi nəzərdə tutulmuşdu, ona görə biz onu elə cıdır formasına salacağıq."[22]
Gənclər və İdman Nazirliyinin 2022-ci il üzrə gözləntilərində Ağdam şəhərində "İmarət" stadionunun yenidən inşa olacağı və stadionun tamaşaçı tutumunun 30 min nəfərdən çox olacağı qeyd edilib.[23]
Qarabağ iqtisadi rayonuna daxil olan işğaldan azad edilmiş ərazilərdə (Şuşa rayonu istisna olmaqla) Prezidentin xüsusi nümayəndəsi Emin Hüseynov "Xalq" qəzetinə müsahibəsində "İmarət" stadionunun yerinin dəyişəcəyini deyib: "Futbol azarkeşlərinə demək istəyirəm ki, biz İmarət stadionunun tikintisini nəzərdə tuturuq. Düzdür stadion əvvəlki yerdə deyil, yəni Pənahəli xanın imarət kompleksində deyil, şəhərin digər daha böyük, geniş infrastruktura malik guşəsində olacaq" O, hazırda layihələndirmə işlərinin getdiyini bildirib: "Bu idman məhəlləsində tək futbol stadionu deyil, müxtəlif idman yarışları üçün qapalı-açıq idman zalları planlaşdırırıq. İdman təmayüllü orta məktəbin, bundan əlavə, Azərbaycandan bura gələcək uşaqlar üçün idman yay düşərgəsinin layihələndirilməsi nəzərdə tutulur."[24]
Prezident İlham Əliyevin 16 noyabr 2022-ci il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı"nda stadionun tikintisinə 2023-cü ildə başlanılması və 2026-cı ildə istifadəyə verilməsi planlaşdılıb.[5]
2024-cü il sentyabrın 19-da Prezident İlham Əliyev tərəfindən "İmarət" stadionunun təməli qoyulub.[4] Yeni stadion üçün 19,2 hektar torpaq sahəsi ayrılıb. Stadionun UEFA-nın 4-cü kateqoriya tələblərinə uyğun inşa edilməsi və 11 min 700 nəfərlik tamaşaçı tutumuna malik olması nəzərdə tutulmuşdur.[4]
- ↑ "The story of FK Qarabag: How a team born from war now prepares to host Chelsea in the Champions League". www.independent.co.uk. www.independent.co.uk. 12 noyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2019.
- ↑ "Who are Qarabag? Chelsea's Champions League opponents from wartorn city where stadium is just rubble". www.mirror.co.uk. www.mirror.co.uk. 4 aprel 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2019.
- ↑ "Арон Зарбаилов: Банишевский долго бился за меня, и в итоге показал Нерсесову, чье слово в Азербайджане весомее!". Azerifootball.com. 16 dekabr 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 dekabr 2022.
- ↑ 1 2 3 "İlham Əliyev Ağdam şəhərində "İmarət" stadionunun təməlini qoyub". president.az (az.). 19 sentyabr 2024. 19 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 sentyabr 2024.
- ↑ 1 2 ""İmarət" stadionunun tikilib istifadəyə veriləcəyi tarix bəlli olub". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 16 noyabr 2022. 17 noyabr 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 sentyabr 2024.
- ↑ 1 2 3 4 5 https://olimpnews.az/mobil/25984/agdamin-idman-qurgulari-ve-idmancilari-2024-03-14-200826
- ↑ 1 2 3 4 https://report.az/futbol-xeberleri/qarabag-in-evi-imaret-e-qayidis
- ↑ "Карабах Агдам". wildstat.ru. 21 fevral 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 fevral 2018.
- ↑ "Ağdam futbolu: "Məhsul"dan "Qarabağ"a kimi – I HİSSƏ". Rekord.az (az.). 19 dekabr 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ "'Qarabağ' FK haqqında yazı – II yer". Qarabagh.com (az.). 6 iyul 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 iyul 2018.
- ↑ "Ağdamın "İmarət"li günləri..." www.anl.az. www.anl.az. 27 yanvar 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2019.
- ↑ Rüstəmov, Ə. "Stadion abadlaşır". 1954 – since1951 vasitəsilə.
- ↑ Hüseynov, T. "Stadion abadlaşdırılır". 1954 – since1951 vasitəsilə.
- ↑ ""Qarabağ": "Atlılar" kimi tanınan Azərbaycan klubu "Çelsi" ilə qarşılaşacaq". worldmedia.az. worldmedia.az. 5 oktyabr 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2019.
- ↑ "RESOLUTION 853 (1993) United Nations Security Council". 29 iyul 1993. 13 may 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyul 2021.
- ↑ Gault, Matt. "Qarabag are exiled from their home but could shock the Champions League". The Guardian. 6 avqust 2014. 17 mart 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 avqust 2014.
- ↑ Müşfiqin "Qarabağ"dan böyük sevgisi yoxdur Arxivləşdirilib 11 iyul 2011 at the Wayback Machine (azərb.)
- ↑ "QARABAĞ"A SADİQ YAŞAR HÜSEYNOV Arxivləşdirilib 2 oktyabr 2011 at the Wayback Machine (azərb.)
- ↑ "A. T. Bağırova "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında". e-qanun.az (az.). 24 fevral 1993. 16 dekabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 avqust 2017.
- ↑ https://www.anl.az/down/meqale/525/2021/mart/739421.htm
- ↑ "Ağdamın "İmarət" stadionu minalardan təmizlənir — VİDEO". 4 aprel 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 yanvar 2022.
- ↑ "Prezident tapşırıq verdi — Ölkənin futbol həyatı üçün böyük müjdə!". 4 aprel 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 yanvar 2022.
- ↑ ""Ağdamda "İmarət" stadionu bu il tikiləcək" — Nazirlik". 4 aprel 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 yanvar 2022.
- ↑ ""İmarət" stadionunun yeri dəyişəcək". 1 oktyabr 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 yanvar 2022.