İmamzadə Vəli türbəsi

İmamzadə Vəli Türbəsi – İranda, Qəzvin ostanının Ziyaabad şəhərinin mərkəzi meydanının ortasında yerləşən bu türbə plan quruluşu baxımından Marağadakı Qırmızı Günbəd Türbəsinə bənzəyir. Abidənin tikinti kitabəsi qalmasa da araşdırmaçı P. Vərcavənd onu hicri VI əsrin (miladi XII əsr) əsəri hesab edir.

İmamzadə Vəli türbəsi
Ölkə	İran
Şəhər	Ziyaabad
Yerləşir	Ziyaabad
Aidiyyatı	Böyük Səlcuq imperiyası
Tikilmə tarixi	XII əsr
Üslubu	Səlcuqlu memarlığı
İmamzadə Vəli türbəsi

Türbənin əsas hissəsi planda kvadrat biçimli (5,90 x 5,90 m) olub, qərb tərəfində giriş gözü açılmışdır. Qalan üzlərin bayır səthlərinin hər birini iki sivri dayaz tağça bəzəyir. İmamzadə Vəli türbəsinin Qırmızı Günbəd Türbəsiylə oxşarlığı bununla bitmir. Ziyaabadda yerləşən bu türbədə də memar əsas tutumu kərpicdən tikmiş və onu iri daşlardan hörülən səki (hündürlüyü 1,10 m) üzərində qaldırmışdır. Qırmızı Günbəd Türbəsinin kubvari gövdəsinin küncləri silindrik kərpic sütunlar şəklində işləndiyi halda, İmamzadə Vəli türbəsində bayır künclər yüngülcə kəsilmişdir. Bayır üzlərdə heç bir bəzək əlaməti yoxdur.

Sonrakı yüzillərdə türbənin qapısı önündə uzunsov yerləşgə artırılmış, qülləvari görünüşünü itirən abidə imamzadəyə çevrilmişdir. Görünür türbənin örtüyü də həmin bərpa və yenidənqurma işləri zamanı dəyişdirilərək indiki biçimə salınmışdır. Çünki, onun uca slindrik boynu və böyük sivriliyi olan günbəz quruluşunun səlcuq dövrü konstruksiyalarına bənzərliyi yoxdur. İmamzadə Vəli türbəsi Səlcuq memarlığı tipinin yayım çevrəsini və təkamül prosesini araşdırmaq baxımından gərəkli əsərdir.^[1]