Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinİmam Hüseyn məscidi və ya Haşımov məscidi — XIX əsrə aid tarix-memarlıq abidəsi. Azərbaycanın Bakı şəhərində yerləşir.
| İmam Hüseyn məscidi | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Bakı, Yasamal rayonu |
| Memar | Adolf Exler |
| Sifarişçi | Hacı Hacıbaba Haşımov |
| Tikilmə tarixi | 1896 |
| 40°22′09″ şm. e. 49°49′33″ ş. u. | |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.
Restavrasiyadan sonra məscid kimi fəaliyyət göstərir.
Məscid 1896-cı ildə xeyriyyəçi Hacı Hacıbaba Haşımovun sifarişi ilə tikilib.[1][2] Bakıda Yasamal rayonunun Abdulla Şaiq küçəsində yerləşir.[3][4] Məscidin memarı Adolf Eyxlerdir.[5][6]
Sovet işğalından sonra rəsmi olaraq 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başladılar. Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi. Əgər 1917-ci ildə Azərbaycanda 3.000 məscid var idisə 1927-ci ildə bu rəqəm 1.700, 1933-cü ildə isə 17 idi.[7] İmam Hüseyn məscidi də bu dövrdə ibadətə bağlanır. İlk dövrlər burada anbar və stolüstü lampa istehsal edən kiçik zavod fəaliyyət göstərib.[8] 1978-ci ildən isə məscidin binasında "Hiproteatr" institutunun Bakı filialı yerləşib.[8][9] 1988-ci ildən etibarən Tövbə cəmiyyətinin təşəbbüsü ilə məscid yenidən fəaliyyətə başlayıb.[10]
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[11] 2010-cu ildən məsciddə dövlət qeydiyyatından keçmiş dini icma fəaliyyət göstərir.[12] 2017-ci ildə məsciddə əsaslı təmir və bərpa işlərinə başlanılıb.[13] Məscidin ərazisində 130 nəfərlik mərasim zalı da inşa olunub. 2018-ci ildə məscid təkrar inanclı şəxslərin ibadətinə açılıb.[14][15]
Məscid küçənin qırmızı xəttindən bir qədər geridə tikilib və hündür hasarlarla əhatə olunub.[16] Məscidin portalından daxil olduqdan əvvəlcə vestibül ondan sonra zalın üç nefli strukturu açılır və zal ox boyunda yerləşən mehrabla başa çatır. Günbəzin daşıyıcı tağlarının profili ənənəvi qaydada çatma tağdır. Məscidin minarəsi Bakı-Abşeron regionunun digər məscid minarələri ilə ümumi oxşar cəhətlərə malik olsa da, fərdiliyi ilə seçilir.[17]
İbadət zalının şərq fasadının qarşısında geniş qalereya yerləşir. Qalereyaya iri formalı tağlı girişlər açılır. XIX-XX əsrlərin keçidində Bakı-Abşeron regionundakı dini tikililərin fasadında tağlı qalereyaların tətbiqi üsulundan fəal şəkildə istifadə edilib.[18] Bakı memarlarının yaradıcılığında müşahidə olunan bu yeni memarlıq kompoziyası Şirvanşahlar Saray Kompleksinin Divanxanasındakı taxt sırası və onu əhatə edən həyətin təsiri altında formalaşıb. Eyni üsuldan Qasım bəy məscidində Qafar İsmayılov, Təzə Pir və Əjdərbəy məscidlərində Zivər bəy Əhmədbəyov istifadə edib.[18]
Memar Adolf Eyxler tikilinin fasad memarlığının həllində məşhur Kordova məscidinin inşasında tətbiq edilmiş üsul və motivlərdən istifadə edib. Onun şaquli pilonları, tamamlayıcı elementləri və memarlıq detalları memar üçün ilham mənbəyi olub.[18]
- ↑ Hümbətova, Tamara. Баку и немцы (rus). Bakı: Çaşıoğlu. 2008. 308. ISBN 978-9952-27-108-9.[ölü keçid]
- ↑ Fətullayev, Şamil. Bakı memarları XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəlində (az.) (Şərq-Qərb nəşriyyatı). Bakı. 2013. 147.
- ↑ "Bakı şəhər İmam Hüseyn məscidi". Sirat.az (az.). 19 sentyabr 2021. 1 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 yanvar 2024.
- ↑ Vəliyev, Seyran. "Махмуд сын Саада". Kaspi qəzeti. 4 sentyabr 2010. 26 yanvar 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 yanvar 2024.
- ↑ Verdiyeva, Həcər. Немцы в Северном Азербайджане (PDF) (rus). Bakı: Elm nəşriyyatı. 2009. 60. Archived from the original on 28 mart 2018. İstifadə tarixi: 26 yanvar 2024.
- ↑ Zeynalova, Südabə. Немцы на Кавказе (PDF) (rus). Bakı: Mütərcim. 2008. 81. ISBN 978-9952-28-010-4. 25 dekabr 2019 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 yanvar 2024.
- ↑ Arif Yunusov. Ислам в Азербайджане (PDF). Bakı: Zaman. 2004. səh. 78. ISBN 9952-8052-0-9. 5 iyul 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 14 dekabr 2022.
- ↑ 1 2 Jonka. "Мечеть Ашумова - Мечеть Имама Хусейна (Баку)". ourbaku.com. 17 fevral 2013. 26 yanvar 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 yanvar 2024.
- ↑ Əliyev, Elçin. Azərbaycan memarlığında alman irsi (PDF) (az., ingilis, və alman). Bakı. 2017. səh. 135. ISBN 9789952833515. 29 noyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 4 aprel 2024.
- ↑ Azərbaycan Respublikası Məscidlərinin Ensiklopediyası (PDF) (az.). Bakı: Beynəlxalq Əlhuda. 2001. səh. 51. ISBN 964-8121-59-1. 23 iyul 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (az.). mct.gov.az. 2 avqust 2001. 7 iyul 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 14 dekabr 2022.
- ↑ "Müsəlman dini icmalar" (PDF). scwra.gov.az. 1 mart 2010. 26 yanvar 2024 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 yanvar 2024.
- ↑ "Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva İmam Hüseyn məscidinin bərpadan sonra açılışında iştirak edib » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi". president.az (az.). 26 yanvar 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 yanvar 2024.
- ↑ "First Vice-President Mehriban Aliyeva attended opening of newly renovated Imam Huseyn mosque » Official web-site of President of Azerbaijan Republic". president.az (ingilis). 26 yanvar 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 yanvar 2024.
- ↑ ""İmam Hüseyn" məscidi". dqdk.gov.az (az.). 26 yanvar 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 yanvar 2024.
- ↑ Şamil Fətullayev. Bakının memarlıq ensiklopediyası (PDF). Bakı: Şərq-Qərb nəşriyyatı. 2013. səh. 212. ISBN 978-9952-32-020-6.
- ↑ Şamil Fətullayev. Bakının memarlıq ensiklopediyası (PDF). Bakı: Şərq-Qərb nəşriyyatı. 2013. səh. 214. ISBN 978-9952-32-020-6.
- ↑ 1 2 3 Fətullayev, Şamil. Bakı memarları XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəlində (PDF) (az.) (Şərq-Qərb nəşriyyatı). Bakı. 2013. 151. 30 yanvar 2024 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 30 yanvar 2024.