İlza Kox
Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
İlza Kox (1906–1967) — nasist cəlladı.
| İlza Kox | |
|---|---|
| Ilse Köhler | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Drezden, Almaniya |
| Vəfat tarixi | (60 yaşında) |
| Vəfat yeri | Almaniya |
| Vəfat səbəbi | asılma[d] |
| Fəaliyyəti | işgəncə verən, konsentrasiya düşərgəsi nəzarətçisi, kitabxanaçı |
| Fəaliyyət illəri | 1936-cı ildən |
| Partiyası | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlza Kox Almaniyanın Drezden şəhərində fəhlə ailəsində anadan olmuşdur. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı öz qəddarlığı ilə tarixdə qalmışdır.
İlza Kox əsirlərin dərilərini soyduraraq qurudur və onlarla otağını bəzəyirdi. Onun bir sadistliyi də bədənində döymə olan əsirləri dərhal ölümə göndərməsi idi. Döymə dərilər quruduqdan sonra onlardan yataq otağındakı çarpayının, stolun və digər əşyaların üstünü örtmək üçün istifadə edirdi.
Əri Karl da ondan geri qalmırdı. O da əsirlərə olmazın işgəncələr verirdi. Buhenvaldda içində vəhşi heyvanlar saxlanan kiçik bir heyvanat bağı vardı. Bu əsir düşərgəsindən bir təsadüf nəticəsində sağ çıxmağı bacaran Morris Hubert sonralar məhkəməyə şahid qismində verdiyi ifadəsində belə demişdi: "Düşərgədə içində ayı və bir qartal olan qəfəs vardı. Hər gün bir yəhudini o qəfəsə atardılar. Ayı qurbanını parça-parça edərək yeyir, qartal da onun sümüklərini didirdi".
1941-ci ildə İlza əsir qadınlar üzərində baş nəzarətçi təyin edildi. Onun daha bir qəddarlığı burada üzə çıxdı. O eyni qəddarlıqla ağdərili qadınların öldürülməsi barədə göstəriş verir və sonra onların dərilərindən analoji qaydada evdə istifadə edirdi. İlzanın qəddarlığı barədə Almaniyanın yuxarı dairələrində oturanlar belə bilirdilər. Yuxarılar məsələ ilə bağlı narahat olduqlarını gizlətmirdilər. İş orasındadır ki, nasist rəhbərliyindən heç kim öldürülənlərin halına acımadıqlarına görə narahat olmurdular. Sadəcə olaraq, İlzanın bunu Almaniya dövləti naminə deyil, şəxsi zövqü üçün etdiyini yuxarılar bağışlaya bilmirdilər. Həm də bütün bunların özlərini ari irqin nümayəndələri kimi qələmə verən almanlar üçün xoşagəlməz imic formalaşdırmasından çəkinirdilər. Ona görə də İlzanın ağlasığmaz qəddarlıqları nasistləri özündən çıxarmışdı. Nasistlər əsirlərin öldürülməsi zamanı İlzanın bundan zövq aldığını və çox zaman da qətlləri nəşəsinə nəşə qatmaq üçün həyata keçirdiyinin fərqində idilər. Ona görə də onlar məsələ ilə ciddi məşğul olaraq, ər-arvad Koxların fəaliyyətini xüsusi nəzarət altına almışdılar. Qısa müddətdə ər və arvad Koxlar əleyhinə çoxlu sayda ifşaedici faktlar toplandı. Bu arada, daha doğrusu 1941-ci ildə Karl Kox barədə cinayət işi qaldırıldı. Onu Buhenvalddakı əsirlərə qarşı olmazın işgəncələr verməkdə günahlandırırdılar. Amma məhkəmə Karla xəbərdarlıq etməklə kifayətləndi. Bunun ardınca nasistlər Buhenvald cəlladı kimi tanınan Karlı oradan uzaqlaşdırdılar. Lakin Buhenvald cəlladı işsiz qalmadı.
1941-ci ilin sentyabrında Karl Kox Maydanelk ölüm düşərgəsinin komendantı təyin edildi. Əslində Maydanek də Buhenvaldın əkiz qardaşı idi. "Buhenvald cadugəri" adı verilən İlza isə əvvəlki kimi Buhenvald ölüm düşərgəsində qadınlar üzərində baş nəzarətçi kimi işləməkdə davam etdi. Lakin o artıq nəzarət altında olduğunu hiss edərək, mümkün qədər əsirlərlə yumşaq davranmağa çalışırdı. Üstəlik, o əvvəlki kimi ərinin yardımını ala bilmirdi. Bir arada Karl Kox Buhenvalda dönərək bir müddət burada qaldı. Ancaq o, Maydanekə də gedib-gəlməkdə davam edirdi. Buhenvald cəlladı Maydanekdə də öz çirkin işlərini və qəddarlığını davam etdirməkdən çəkinmədi. O, əsirlərin ağzındakı qızıl dişlərini çıxardır, buna imkan tapmayanda isə onları qaz kameralarına göndərdirdi. Eyni zamanda əsirlərdən müsadirə etdiyi müxtəlif qiymətli əşyaları mənimsəyirdi. Bu isə Koxun fəaliyyətini nəzarət altında saxlayan nasistlərin diqqətindən qaçmamışdı. 1942-ci ilin iyul ayında Karl Kox rüşvət almaqda, korrupsiyada və vəzifəsindən sui-istifadə etməkdə günahlandırılaraq, Maydanek ölüm düşərgəsinin komendantlığından kənarlaşdırıldı. 1943-cü ildə isə ər-arvad Koxlar əsirləri olmazın qəddarlıqla öldürmələri ilə bağlı həbs edildilər. 1945-ci ildə Karl Kox etdiyi cinayətlərə görə edam edildi. Amma İlzanı həbsdən buraxdılar. Guya onun günahını sübut edəcək kifayət qədər fakt yox idi. Əslində İlzanın azad edilməsində onun vaxtilə yuxarı vəzifələrdə çalışanların məşuqəsi rolunu oynaması önəmli rol oynamışdı. Onlar keçmiş sevgililərinin azad edilməsi üçün məhkəməyə təzyiq göstərdilər. Bundan sonra İlza Lüdviqsberq yaxınlığında yaşayan qohumlarının yanına köçərək orada yaşamağa başladı.
Müttəfiq orduları Buhenvaldı ələ keçirəndə orada gördüklərindən dəhşətə gəlmişdilər. Sağ qalanlardan dərhal ifadə alınmağa başlandı. Əsirlər, təbii ki, İlzanı unutmamışdılar və onun vəhşilikləri barədə məhkəmədə dəhşətli faktlar verdilər. İlzanın əleyhinə kifayət qədər faktlar toplanandan sonra onun izinə düşdülər. 1947-ci ildə o, həbs edildi.
İlzanın ilk məhkəməsi Daxauda oldu. O, 50 mindən artıq əsirin qəddarlıqla öldürülməsində və onların dərilərindən bəzək əşyaları kimi istifadə edilməsində günahlandırılırdı. Lakin bu arada məhkəmənin uzanmasından istifadə edən İlza mühafizəçi əsgərlərdən biri ilə yaxınlıq edərək ondan hamilə qaldı. O bununla da məhkəmənin ona verəcəyi cəzanı yüngülləşdirəcəyinə ümid edirdi. Amma "Buhenvald cadugəri"ni ömürlük həbs cəzasına məhkum etdilər.
Lakin iki il sonra Almaniyanın işğal edilmiş zonasına təyin edilən yeni komendant general Lyutsius Kley İlzanın günahının sübut edilmədiyini iddia edərək, onu azadlığa buraxdırdı. Generalın "Buhenvald cadugəri"ni həbsdən azad etməsi dünyada böyük səs-küyə səbəb oldu. Məhkəmə prosesində yaxından iştirak edən vəkillərdən biri: "Bu, ən sadist qadınlardan biri və insanları həzz almaq üçün öldürdən cəlladdır. Siz hər hansı bir yerdə insan iniltisi eşitsəniz, bilin ki, o, bu qadın tərəfindən dəhşətli işgəncələrə məruz qalan məsum insan olacaq. Buna əmin ola bilərsiniz", — demişdi.
Beynəlxalq ictimaiyyətin İlzanın həbsdən azad edilməsinə sərt münasibət göstərməsi nəticəsində onu 1951-ci ildə yenidən həbs etdilər. Məhkəmə zamanı 250 nəfər keçmiş Buhenvald əsiri onun əleyhinə ifadə verdi. Bunu görən İlza: "Mən, sadəcə olaraq, şeytan uşağıydım", — demişdi. Bu dəfə dünyanın ən dəhşətli qadın cəlladını ömürlük həbs cəzasına məhkum etdilər.
İlza 1967-ci il, sentyabr ayının 1-də həbsxanadakı otağında yataq ağlarını bir-birinə bağlayaraq lampa asılan yerdən özünü asdı. "Buhenvald cadugəri" özünü öldürməsinin səbəbini oğluna belə yazmışdı: "Mənim üçün yaşamağın artıq mənası qalmadı, başqa çıxış yolum da yoxdur. Ölüm yeganə xilas yolumdur".