İlkinləşdirmə vektoru — kriptoqrafiyada, xüsusilə simmetrik açar şifrələməsində istifadə olunan təsadüfi və ya qeyri-müəyyən dəyər. IV şifrələmə prosesinin təhlükəsizliyini artırmaq və eyni açarla müxtəlif şifrələmə nəticələri əldə etmək üçün vacib bir elementdir.[1]
Şifrələmə alqoritmlərində, xüsusilə blok şifrələməsində, ilkinləşdirmə vektoru məlumatın şifrələnməsi prosesinə əlavə olunur. IV, eyni açar istifadə edildikdə belə, fərqli şifrələmə nəticələri yaradır və bu yolla məlumatın təhlükəsizliyini təmin edir. İlkinləşdirmə vektorunun təsadüfi və ya unikal olması şifrələmə sisteminin etibarlılığını artırır. Əgər IV təkrarlanarsa və ya təxmin edilə bilən bir dəyər olarsa, bu, şifrələnmiş məlumatın təhlilini və ya təkrarlanmasını asanlaşdıra bilər. Buna görə də IV hər dəfə dəyişməli və şifrələmə prosesində yüksək səviyyədə təsadüfilik təmin edilməlidir.[2]
İlkinləşdirmə vektorunun konsepti 1970-ci illərdə, şifrələmə alqoritmlarının inkişafı ilə ortaya çıxmışdır. Xüsusilə DES (Data Encryption Standard) kimi erkən simmetrik şifrələmə alqoritmlərində IV istifadə edilməyə başlanmışdır. O dövrdə IV-nin əsas məqsədi, eyni açarın müxtəlif məlumatlar üzərində təkrarlanan şifrələmə nəticələrini fərqləndirmək idi. Bu yanaşma, məlumatların təhlükəsizliyini artırmaq üçün vacib bir addım hesab olunurdu.[3]
- ↑ Editor, CSRC Content. "Initialization Vector (IV) - Glossary | CSRC". csrc.nist.gov. 2024-12-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-24.
- ↑ "Initialization Vector - an overview | ScienceDirect Topics". www.sciencedirect.com. 2022-07-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-24.
- ↑ https://web.archive.org/web/20120630143111/http://www.openssl.org/~bodo/tls-cbc.txt