İdxal kvotası (ing. Import quota) — ölkəyə xaricdən gətirilən malların həcmini məhdudlaşdırmaq üçün tətbiq edilən ticarət siyasəti alət. Bu məhdudiyyət müəyyən bir məhsulun konkret dövr ərzində ölkəyə idxal edilə biləcək maksimum miqdarını və ya dəyərini təyin edir. İdxal kvotalarının əsas məqsədi daxili istehsalçıları xarici rəqabətdən qorumaq, ölkədə istehsalın artırılmasını təşviq etmək və ticarət balansını sabit saxlamaqdır. Eyni zamanda, kvotalar strateji əhəmiyyətli sektorların inkişafını təmin etmək və milli iqtisadiyyatın dayanıqlığını artırmaq üçün istifadə olunur.[1]
Lakin idxal kvotalarının tətbiqi bəzi mənfi təsirlərə də səbəb ola bilər. Belə ki, bu məhdudiyyətlər xarici məhsullara olan təklifi azaltdığı üçün daxili bazarda qiymətlərin artmasına gətirib çıxara bilər. Həmçinin, istehlakçılar daha az seçim imkanı ilə üzləşə bilər və bu da ümumi rifaha mənfi təsir edə bilər. Buna baxmayaraq, idxal kvotaları milli iqtisadi siyasətdə strateji məqsədlərə çatmaq üçün vacib bir vasitə olaraq qalır.
Kvota payı hər bir müəssisəyə təyin edilmiş ümumi ayrılmış kvotanın xüsusi sayı və ya faizidir.
Məsələn, ABŞ Yaponiyadan avtomobil idxalına kvota qoyur. Yaponiya hökuməti hər bir yapon avtomobil istehsalçısının Birləşmiş Ştatlara ixrac edə biləcəyi avtomobillərin sayını müəyyən etmək üçün kvota payı proqramını təsis etməyi məqsədəuyğun hesab edə bilər. İstehsalçının ixrac etmək istədiyi hər hansı əlavə miqdar kvotadakı payını artırmayan və ya artıra bilməyən digər istehsalçı ilə razılaşdırılmalıdır.
Məsuliyyət və mükafatların sığortaçılar arasında proporsional olaraq bölündüyü kvota payı sığorta proqramları da mövcuddur. Məsələn, üç şirkət səhm əsasında 1.000.000 ABŞ dolları dəyərində yanğın sığortası alır, A şirkəti 50% (500.000 ABŞ dolları), B şirkəti 30% (300.000 ABŞ dolları) və C şirkəti - 20% (200.000 ABŞ dolları) alır. İllik bonus 5000 dollar olarsa, A şirkəti 2500 dollar, B şirkəti 1500 dollar, C şirkəti isə 1000 dollar mükafat alacaq. A şirkəti istənilən iddianın 50%-ni, B şirkəti hər hansı iddianın 30%-ni və C şirkəti hər hansı iddianın 20%-ni ödəyəcək.
- ↑ O'Sullivan, Arthur; Sheffrin, Steven M. Economics: Principles in Action. Pearson Prentice Hall. 2003. 449. ISBN 0-13-063085-3.