İctimai folklor (ing. Public folklore) — Birləşmiş Ştatlar və Kanadada folklorşünasların universitetlərdən və kolleclərdən kənarda (məsələn, incəsənət şuralarında, muzeylərdə, folklor festivallarında, radio stansiyalarında və s.) apardıqları işləri təsvir edən termin.[1] Bu anlayış akademik folklordan fərqlənir, çünki akademik folklor tədqiqatları əsasən universitet və kolleclərdə aparılır. "İctimai sektor folkloru" ifadəsinin qısaldılmış formasıdır və ilk dəfə 1970-ci illərin əvvəlində Amerika Folklor Cəmiyyətinin üzvləri tərəfindən işlədilmişdir.[2]
İctimai folklorşünaslar ənənəvi xalq incəsənəti, sənətkarlıq, xalq musiqisi və digər folklor janrlarının sənədləşdirilməsi, qorunması və təqdim edilməsi ilə məşğul olurlar. Son illərdə onlar iqtisadi və icma inkişafı layihələrinə də cəlb olunmuşlar.[3][4] Onlar həmçinin məktəblərdə xalq incəsənəti proqramları çərçivəsində fəaliyyət göstərir, məşhur ənənəvi sənətkarları ibtidai və orta məktəblərə gətirərək tələbələrə onların sənətini nümayiş etdirirlər. Bundan əlavə, ənənəvi sənətlərin tanınmış ustalar tərəfindən yeni nəsillərə öyrədilməsi üçün şagirdlik proqramları təşkil edirlər.
İctimai folklorşünaslar, həmçinin Public Radio International kanalında yayımlanan "American Routes" kimi radio proqramlarında ənənəvi musiqini təqdim edirlər. Bəzi hallarda onlar ənənəvi incəsənət sahələrinə dair sənədli filmlər də istehsal edirlər. Məsələn, Smitsonian İnstitutunun folklorşünası Marcori Hant 1984-cü ildə Vaşinqton Milli Kafedralının daş oyma ustaları haqqında çəkdiyi "The Stone Carvers" adlı sənədli qısametrajlı filmi ilə "Oskar" mükafatı qazanmışdır.
Memorial Universitetinin folklor üzrə magistr tələbələri müxtəlif icma layihələri üzərində çalışmışdır. Bu layihələr arasında:
ABŞ-da Arçi Qrin ümumiyyətlə ictimai folklor hərəkatının banisi hesab olunur, baxmayaraq ki, fəaliyyəti 1930-cu illərə gedib çıxan Ben Botkin və Alan Lomaxın tədqiqatlarına əsaslanır. (Onlar öz işlərini "tətbiqi folklor" adlandırırdılar, bu isə oxşar, lakin fərqli bir yanaşmadır.)[7]
ABŞ-da ictimai folklorun başlanğıcı 1970-ci ildə Konqresin qəbul etdiyi qanunla Konqres Kitabxanasında Amerika Folklor Mərkəzinin yaradılmasına təsadüf edir. Bu qanun senator Ralf Yarboro (D-TX) tərəfindən irəli sürülmüş, Arçi Qrin və o vaxtkı Senat köməkçisi Cim Haytauer tərəfindən hazırlanmışdır.
Daha sonra Smitsonian İnstitutunda və Milli İncəsənət Fondunda (NEA) digər milli proqramlar yaradılmışdır. Bu qurumlarda Ralf Rintsler, Alan Cabbur və Bess Lomaks Houz kimi tanınmış folklorşünaslar fəaliyyət göstərmişlər.[8]
Kanadada ictimai folklorun inkişafı Birləşmiş Ştatlardakından fərqli bir yol izləmişdir. Burada folklor araşdırmalarına beynəlxalq akademik trendlərdən daha çox yerli sosial, siyasi və iqtisadi faktorlar təsir etmişdir. Bu yanaşma "xüsusi olaraq Kanadaya məxsus" folklorşünaslıq modelinin bir hissəsi kimi görülə bilər.[9]
Folklor araşdırmalarını ictimaiyyətə yaxınlaşdırmaq üçün ilk cəhdlərdən biri 1908-ci ildə Torontoda Kanadanın Qısaömürlü Folklor Cəmiyyətinin yaradılması olmuşdur. Bu təşəbbüs arxeoloq və Ontario Muzeyinin direktoru David Boyle-un rəhbərliyi ilə həyata keçirilmişdir. O vaxtdan bəri Kanadada muzeyçilik və ictimai folklor arasında güclü əlaqələr mövcuddur.[10]
- Baron, Robert; Spitzer, Nicholas R., redaktorlar Public Folklore. Washington: Smithsonian Institution Press. 1992. ISBN 9781934110409.
- Feintuch, Burt, redaktorConservation of Culture: Folklorists and the Public Sector. Lexington: University Press of Kentucky. 1988. hdl:2027/heb.05637.0001.001. ISBN 9780813116358.
- Green, Archie. Torching the Fink Books: And Other Essays on Vernacular Culture. Chapel Hill: University of North Carolina Press. 2001. ISBN 0807849200.
- Hufford, Mary, redaktorConserving Culture: A New Discourse on Heritage. Champaign: University of Illinois Press. 1994. ISBN 978-0252063541.
- ↑ Harron, Janet. "Folklore partners with local seniors". Gazette. 47 (11). 2015-03-18.
- ↑ Cook, Mandy. "Co-operative education student studies iconic marine engines". Gazette. 44 (17). 2012-07-18: 5.
- ↑ Vryenhoek, Leslie. "The Battery in transition - Making Waves". Gazette. 39 (7). 2006-12-14: 12.
- ↑ Lien, Elling. "Changing The Battery". The Scope. December 7, 2006. 2021-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-14.
- ↑ Harron, Janet. "A tisket, a tasket ... who's got a mill basket?". Today.Mun.CA. February 24, 2012. 2020-08-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-14.
- ↑ Morry, Alicia. "Raving for Rugelach". Muse. 64 (11). 2013-11-21: 4.
- ↑ Guigne, Anna Kearney. "The Politics of Culture and Public Sector Folklore in Quebec: The Role of Laval University's Centre d'Etudes sur la Langue, les Arts et les Traditions Populaire des Francophones d'Amerique du Nord (CELAT) and I'Ethnologie Quebecois". Culture & Tradition. 18. 1996: 5–22.
- ↑ Intangible Cultural Heritage in Saskatchewan Museums (PDF). Museums Association of Saskatchewan. 2. 2022-12-08 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-02-08.
- ↑ Henderson, M. Carole. "Folklore Scholarship and the Sociopolitical Milieu in Canada". Journal of the Folklore Institute. 10 (1/2). 1973: 97–107. doi:10.2307/3813882. JSTOR 3813882.
- ↑ Greenhill, Pauline; Narváez, Peter. "Afterword: The "Journal of American Folklore" and Americanist versus Canadianist Traditions". The Journal of American Folklore. 115 (456). 2002: 283–292. doi:10.2307/4129224. ISSN 0021-8715. JSTOR 4129224.
- American Folklife Center at LOC
- Center for Folklife and Cultural Heritage at Smithsonian Institution
- Center for Traditional Music and Dance (CTMD)
- City Lore
- Fund for Folk Culture, Santa Fe
- Heritage Fellowships at NEA
- Institute for Cultural Partnerships, Harrisburg