İbrahim xan Qovanlı-Qacar (1785, Təbriz – 1824, Kirman) — Qacarlar sülaləsinin tanınmış dövlət xadimi. O, əsasən 1803–1824-cü illərdə Kirman vilayətinin valisi kimi tanınır. Eyni zamanda şair olmuş və "Toğrul" təxəllüsü ilə farsca şeirlər yazmışdır.
| İbrahim xan Qovanlı-Qacar | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1785 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1824 (38–39 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Ailəsi | Qacarlar |
İbrahim xan Qacarlar sülaləsinin Qovanlu (Qoyunlu) qoluna mənsub idi. Onun atası Mehdiqulu xan, Qacar hökmdarı Ağa Məhəmməd şahın qardaşı və Fətəli şahın əmisi idi. Anası Asiyə xanım isə Məhəmməd xan Qavanlunun qızı idi. Atası 1783-cü ildə Astarabad mühasirəsi zamanı həlak olmuşdur. İbrahim xan o zaman uşaq yaşlarında idi. Bundan sonra Ağa Məhəmməd xan onun anası ilə evlənmiş və İbrahim xanı Fətəli şah və Hüseynqulu xanla birlikdə böyütmüşdür. 1791-ci ildə o, Fətəli şahın böyük qızı Hümayun Sultanla evlənmişdir.[1] Fətəli şah hakimiyyətə gəldikdən sonra ona "Zahirəd-Dövlə" və "İbrahim xanı Əmu" ünvanlarını vermiş[1], onu Xorasanın valisi təyin etmişdir.[2][3]
1803-cü ildə Kirman valisi təyin olunan İbrahim xan bölgənin sosial-iqtisadi infrastrukturunun bərpasında mühüm rol oynamışdır.[1] Əvvəlki illərdə Ağa Məhəmməd şahın hərbi yürüşləri nəticəsində dağılmış Kirman şəhəri İbrahim xanın fəaliyyəti dövründə sabitlik və dirçəliş mərhələsinə qədəm qoymuşdu. O, bölgənin vergidən müvəqqəti azad olunması üçün şahdan icazə almış və ətraf bölgələrdən əhali köçürərək Kirmanda məskunlaşdırmışdır.[1]
1824-cü ildə İbrahim xan böyük oğlu Abbasqulu Mirzəni Kirman, digər oğlu Rüstəm xanı isə Bəm şəhərində naib təyin etmiş və saray tədbirində iştirak etmək məqsədilə paytaxt Tehrana getmişdir. O, burada xəstələnmiş nəticədə vəfat etmişdir. Müasirlərin yazdığına görə, İbrahim xan "cavan, xoşxasiyyət və mehriban bir şəxs" idi.[1]
İbrahim xanın törəməsi Əmiribrahimi soyadını daşıyır. İbrahim xan öncə bir neçə arvadla, sonra Fətəli şahın qızı Hümayun Sultan xanımla ailə qurmuşdu. Məhəmmədkərim xan, Məhəmmədrəhim xan, Zeynalabdin xan, Nəsrulla xan, Rüstəm xan, Xosrov xan, Musa xan, Ismayıl xan, Şahrux xan, Əsədulla xan, Əliməhəmməd xan, Əliqulu xan, Isa xan, Məhəmmədtağı xan, Qulamhüseyn xan, Qulaməli xan, Məhəmmədhəsən xan, Əbdürrəhim xan, Ələkbər xan, Bəhram xan, şahzadədən isə Əmir Abbasqulu xan, Əmir Əbülfət xan adlı oğulları vardı.
- Momen, Moojan. Studies in Bábí and Bahá'í History. Kalimat Press. 1982. 1–337. ISBN 9781890688455.
- MacEoin, Denis. The Messiah of Shiraz: Studies in Early and Middle Babism. Leiden and Boston: BRILL. 2009. 1–738. ISBN 9789004170353.
- Soroush, Mehrnoush. ẒAHIR-AL-DAWLA, EBRĀHIM KHAN // Encyclopaedia Iranica. 2011.
- Çingizoğlu Ə. Qacarlar və Qacar kəndi. Bakı: “Şuşa” nəşriyyatı. 2008. səh. 336+32.
- ↑ 1 2 3 4 5 Soroush, 2011
- ↑ Momen, 1982. səh. 7
- ↑ MacEoin, 2009. səh. 290